Το project του αρχιτεκτονικού γραφείου απαντά έμπρακτα στο ερώτημα “πώς είναι να κατοικείς το ωραίο;”
Η Τήνος γνωρίζει τα τελευταία χρόνια μια έντονη οικοδομική άνθηση. Μόνο το 2024, εκδόθηκαν 61 οικοδομικές άδειες για 14.106 τ.μ., έναντι μόλις 28 αδειών για 8.444 τ.μ. το 2023. Η αύξηση αυτή δεν αποτελεί απλώς στατιστικό μέγεθος· έρχεται να συνεχίσει μια παράδοση που ξεκινά από την Ενετοκρατία, όταν οι περίφημοι Τηνιακοί μάστορες, δεξιοτέχνες της πέτρας και του μαρμάρου, σφράγισαν με το έργο τους όχι μόνο το νησί αλλά και ολόκληρο το Αιγαίο. Το χωριό Πύργος, γενέτειρα του Γιαννούλη Χαλεπά, υπήρξε το «σχολείο» της μαρμαροτεχνίας, μιας τέχνης που έχει αναγνωριστεί από την UNESCO ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά. Περιστεριώνες, κρήνες, εκκλησίες και μνημεία σε Τήνο, Σύρο, Μύκονο, ακόμη και στην Αθήνα, φέρουν την υπογραφή αυτών των μαστόρων.
Μια κατοικία ενσωματωμένη στο τοπίο
Σήμερα, σε αυτό το φορτισμένο πολιτισμικά και γεωγραφικά τοπίο, μια νέα κατοικία έρχεται να ενταχθεί με διαφορετικούς όρους. Το Slot House, έργο του γραφείου Katerina Valsamaki Architects, δεν επιδιώκει να επιβληθεί, αλλά να «συγκατοικήσει» με το τοπίο. Χτισμένη σε μια απότομη πλαγιά στο νότιο τμήμα του νησιού, ανατολικά των Δύο Χωριών, με θέα που απλώνεται προς τη Χώρα και το λιμάνι, αλλά και στα γύρω νησιά -Σύρο, Μύκονο, Ρήνια, Δήλο, Νάξο, Πάρο και Σίφνο- η κατοικ ία μοιάζει να μην ανήκει στο παρόν αλλά στο ίδιο το έδαφος.
Η αρχιτεκτονική στρατηγική είναι διττή: από τη μια πλευρά, ο όγκος φωλιάζει βαθιά μέσα στη γη· από την άλλη, η θέα στο απέραντο γαλάζιο λειτουργεί σαν «νυστέρι» που σχίζει το τοπίο, μετατρέποντας τον ορίζοντα σε όψη. Στο έδαφος φαίνεται μόνο ένα επίμηκες στέγαστρο, προέκταση της οροφής του ενιαίου χώρου, που δηλώνει διακριτικά την ανθρώπινη παρουσία. Οι πέτρινοι τοίχοι πίσω του, συνέχεια της πλαγιάς, κάνουν την κατοικία να μοιάζει περισσότερο με σχισμή παρά με οικοδόμημα.
Στο εσωτερικό, αυλές φέρνουν φως και ουρανό, προστατεύοντας ταυτόχρονα από τον σχεδόν μόνιμο βορειοδυτικό άνεμο. Οι πέργκολες φιλτράρουν τον ήλιο και οι έντονες σκιές αναδεικνύουν την απλότητα του σχεδιασμού. Ένας μικρός όγκος στην πρόσοψη, με μοτίβο που παραπέμπει στους παραδοσιακούς περιστεριώνες, λειτουργεί ως σημείο εισόδου, ενώ δίπλα του μια μακρόστενη πισίνα εκτείνεται κατά μήκος της όψης, συνθέτοντας μια εμπειρία μετάβασης που είναι ταυτόχρονα λειτουργική και αισθητηριακή.
Η κατοικία οργανώνεται σε ένα επίπεδο, με τους χώρους να ξεδιπλώνονται γύρω από τα κενά των αυλών. Το ταξίδι μέσα της χαρακτηρίζεται από αντιθέσεις: το βάρος της γης και η ελαφρότητα του ουρανού, η εσωστρέφεια και η απεραντοσύνη του τοπίου, η σιωπή της γης και η δυναμική παρουσία της θάλασσας.
Δεν είναι μόνο οι χωρικές ποιότητες που κάνουν το Slot House να ξεχωρίζει. Ο τρόπος κατασκευής, με χρήση τοπικών υλικών, λιθοδομή και ξερολιθιές που ανασυστήνονται γύρω του, αποδεικνύει ότι το έργο δεν «χτίστηκε μέσα» στο τοπίο, αλλά «μαζί» του. Ο περιβάλλων χώρος επαναφέρει ελιές, ξεροφυτική φύτευση και μονοπάτια που οδηγούν σε σημεία θέασης, ενώ τα βιοκλιματικά χαρακτηριστικά της υπόσκαφης μορφής εξασφαλίζουν θερμική σταθερότητα και μειωμένες ενεργειακές ανάγκες.
Το Slot House δεν είναι απλώς μια πολυτελής εξοχική κατοικία. Είναι ένα παράδειγμα αρχιτεκτονικής που απαντά σε ένα διαχρονικό ερώτημα: πώς κατοικείται το ωραίο; Με σεβασμό, ακρίβεια και ευαισθησία, η κατοικία στην Τήνο δείχνει ότι η ομορφιά δεν είναι κάτι που κατακτάς, αλλά κάτι που συγκατοικείς μαζί του. Ένα έργο που συνομιλεί με την ιστορία του τόπου και ταυτόχρονα εισάγει μια νέα ωραιότητα στο κυκλαδικό τοπίο.
www.katerinavalsamaki.gr
Φωτογραφίες: Παναγιώτης Βουμβάκης