Πολλοί κατά καιρούς ακολουθούμε αντιπαραγωγικές συνήθειες ή πράττουμε με τρόπο που έρχεται σε αντίθεση με τα συμφέροντά μας, μερικοί όμως το κάνουν επανειλημμένα ή με μεγάλο κόστος στην προσωπική ή την επαγγελματική τους ζωή.
Θυμάσαι ποτέ να βιάζεσαι τόσο πολύ που καταλήγεις να ξεχνάς τον φορτιστή του κινητού; Είναι εκείνη η σημαντική κλήση που έχασες τη μοναδική μέρα που δεν θυμήθηκες να πάρεις μαζί σου τον φορτιστή; Ή μήπως παραπονιέσαι ότι ένας δικός σου άνθρωπος δεν σε ακούει ενώ εσύ συνεχίζεις να μιλάς όλο και περισσότερο προσπαθώντας να τραβήξεις την προσοχή του; Δυστυχώς, αυτό τελικά τον αποσυντονίζει περισσότερο με αποτέλεσμα να δημιουργεί ένταση. Αυτοί είναι μόνο μερικοί τρόποι με τους οποίους σαμποτάρουμε τον εαυτό μας και τις σχέσεις μας, δημιουργώντας περιττό άγχος και προβλήματα.
Ξεκινώντας την εξήγηση αυτής της συμπεριφοράς ας θυμηθούμε ότι “σαμποτάζ” σημαίνει η κακόβουλη πρόκληση ζημιάς. Το σαμποτάζ που προκαλούμε στον εαυτό μας είναι να κάνουμε -ή να μην κάνουμε- πράγματα που εμποδίζουν την επιτυχία μας ή μας βάζουν τρικλοποδιές στο να φτάσουμε στον στόχο μας και αυτό μπορεί να συμβεί συνειδητά ή ασυνείδητα. Οι αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές μπορούν να επηρεάσουν την προσωπική και επαγγελματική μας επιτυχία, καθώς και την ψυχική μας υγεία αφού συχνά οδηγούν σε στασιμότητα, προβληματικά αποτελέσματα και κατεστραμμένες σχέσεις. Με συνειδητή, όμως, προσπάθεια, είναι δυνατό να σπάσει ο κύκλος του αυτο-σαμποτάζ, λένε οι ειδικοί.
Πώς να αναγνωρίσεις τα σημάδια του αυτο-σαμποτάζ
-Άρνηση για βοήθεια
-Επιλογή συγκρούσεων με συναδέλφους, συγγενείς και αγαπημένα πρόσωπα
-Στόχοι που είναι πολύ χαμηλοί ή πολύ υψηλοί
-Κοινωνική αποφυγή
-Αρνητικός εσωτερικός διάλογος και ακραία αυτοκριτική
-Δικαιολογίες ή μετατόπιση ευθυνών
-Υπονόμευση των στόχων και των αξιών μας
Κοινές συμπεριφορές αυτο-σαμποτάζ
Αν και υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι μπορεί να αυτο-σαμποτάρονται, ο τρόπος με τον οποίο το κάνουν δεν είναι πάντα ο ίδιος.
-Αναβλητικότητα. Η αναβλητικότητα και η δημιουργία δικαιολογιών, είναι μια συνηθισμένη συμπεριφορά αυτοσαμποτάζ. Για παράδειγμα, αναβάλλουμε τη συνάντηση με τον γιατρό μας από φόβο επειδή δεν έχουμε χρόνο ή να αποφεύγουμε επί ώρες να ολοκληρώσουμε ένα report για τη δουλειά μας.
–Επαναπροσδιορισμός προτεραιοτήτων. Ορισμένα άτομα μπορεί να αντικαταστήσουν μια δραστηριότητα ή έναν στόχο με μια άλλη υποχρέωση. Πόσοι από εμάς δεν ξεκίνησαν να καθαρίζουν το σπίτι ενώ έπρεπε να μελετήσουν για ένα project ή μία εργασία στο Πανεπιστήμιο;
-Τελειομανία. Η τελειομανία μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αυτο-σαμποτάζ εάν καταλήξει κανείς να θέτει πρότυπα που είναι αδύνατον να ακολουθήσει ή να επιτύχει, λένε οι ειδικοί.
-Συναισθηματική αδυναμία. Αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να αμύνονται όταν οι άλλοι προσπαθούν να τους πλησιάσουν. Δυσκολεύονται να ζήσουν τον παρόν και καταλήγουν να απομακρύνουν τους ανθρώπους από κοντά τους ώστε να αποφύγουν να πληγωθούν συναισθηματικά.
Είσαι αυτο-σαμποτέρ;
Δεν υπάρχει επίσημη διάγνωση. Ωστόσο, η συζήτηση με έναν ειδικό ψυχικής υγείας μπορεί να βοηθήσει στο να διερευνηθούν ορισμένες συμπεριφορές και τα πιθανά ερεθίσματά τους.
-Συχνά αναρωτιέσαι γιατί τα πράγματα δεν πάνε όπως τα σχεδίασες;
-Συχνά αμφιβάλλεις για τον εαυτό σου και όσα έχεις πετύχει;
-Δεν προσπαθείς καν να φτάσεις στο στόχο σου;
-Κάνεις πράγματα που έχουν ως αποτέλεσμα το αντίθετο από αυτό που ήθελες;
-Πιστεύεις ότι δεν αξίζεις περισσότερα και συμπεριφέρεσαι με τρόπους που υποστηρίζουν αυτήν την πεποίθηση;
Ο αντίκτυπος που μπορεί να έχει στη ζωή μας το αυτοσαμποτάζ είναι ότι μπορεί να μην πετυχαίνουμε τους στόχους μας στις σχέσεις, την εργασία, τις σπουδές, τη αυτοφροντίδα υγεία και τα οικονομικά. Η αποτυχία επίτευξης των στόχων ή αποτελεσμάτων μπορεί να επιδεινώσει την αρνητική αυτοεκτίμηση ή να ενδυναμώσει τις αρνητικές πεποιθήσεις μας οδηγώντας μας σε συναισθήματα κατάθλιψης, άγχους, αυτοαμφισβήτησης και αδυναμίας.
Για να σταματήσουμε να σαμποτάρουμε τον εαυτό μας, πρέπει να καταλάβουμε τα πρότυπα συμπεριφοράς μας και στη συνέχεια να βρούμε δημιουργικούς τρόπους για να τα αντιμετωπίσουμε και να δημιουργήσουμε νέες συνήθειες. Το να καταλάβει κανείς γιατί το κάνει είναι σημαντικό για την αποφυγή συμπεριφορών αυτο-δολιοφθοράς, εξηγούν οι ειδικοί.
Ένας ειδικός ψυχικής υγείας βοηθά να προσδιοριστούν τα ερεθίσματα και να παρατηρηθούν οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι πράξεις ώστε σταδιακά. Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT) χρησιμοποιεί τεχνικές αποτελεσματικές για αυτές τις παρατηρήσεις. Η χρήση αυτών των τεχνικών βοηθούν να αντικατασταθούν τα μοτίβα αρνητικών σκέψεων από άλλα πιο θετικά και ωφέλιμα και να βελτιωθεί ο συνολικός τρόπος σκέψης και κατ’ επέκταση η ευημερία.
Η διαλεκτική συμπεριφορική θεραπεία (DBT) λειτουργεί σε προβλήματα που περιλαμβάνουν έντονα συναισθήματα. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει παρορμητικές συμπεριφορές, ζητήματα ελέγχου των παρορμήσεων και δυσκολίες επικοινωνίας με άλλους ανθρώπους.
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal