Όσο και αν η απώλεια ακοής θεωρείται ένα συνηθισμένο φαινόμενο της γήρανσης που συχνά παραβλέπεται, στην πραγματικότητα υπάρχουν τρόποι να προστατευτούμε από αυτό.
Η απώλεια ακοής που σχετίζεται με την ηλικία, γνωστή ιατρικά ως πρεσβυακουσία, επηρεάζει περίπου ένα στα τρία άτομα ηλικίας 65 – 74 ετών και σχεδόν το ήμισυ των ατόμων άνω των 75 ετών, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Κωφαλαλίας και άλλων Διαταραχών της Επικοινωνίας (NIDCD). Οι παράγοντες που οδηγούν στην εκφύλιση της ακοής μας ποικίλουν, από τα φάρμακα που μας χορηγούνται, την γενετική μας προδιάθεση αλλά και την γενικότερη υγεία μας. Ωστόσο, οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ακόμα και αν το πρόβλημα έγκειται σε γενετικούς παράγοντες, μπορούμε να λάβουμε προληπτικά μέτρα που θα μας επιτρέψουν να διατηρήσουμε την ακοή μας σε καλά επίπεδα για την ηλικία μας.
Γιατί η ακοή μειώνεται με την ηλικία;
Οι λόγοι είναι πολλοί και διαφορετικοί για κάθε άτομο:
-Εκφύλιση των δομών του εσωτερικού αυτιού:
Η κοχλία, ένα σπειροειδές όργανο στο εσωτερικό αυτί, περιέχει μικροσκοπικά τριχωτά κύτταρα που μετατρέπουν τα ηχητικά κύματα σε ηλεκτρικά σήματα που μπορεί να ερμηνεύσει ο εγκέφαλος. Με την πάροδο του χρόνου, αυτά τα τριχωτά κύτταρα μπορεί να υποστούν βλάβη ή να πεθάνουν και, σε αντίθεση με πολλά κύτταρα του σώματος, δεν αναγεννώνται. Αυτή η εκφύλιση είναι ο κύριος παράγοντας που συμβάλλει στην πρεσβυακουσία.
–Αλλαγές στη ροή του αίματος:
Η ηλικία μπορεί να μειώσει τη ροή του αίματος προς το εσωτερικό αυτί λόγω αγγειακών αλλαγών. Όπως κάθε άλλο όργανο, το εσωτερικό αυτί εξαρτάται από το οξυγονωμένο αίμα για να λειτουργεί σωστά. Η κακή κυκλοφορία μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά του να επεξεργάζεται τους ήχους, ειδικά τις υψηλότερες συχνότητες.
–Σωρευτική έκθεση σε θόρυβο:
Ενώ η γήρανση παίζει άμεσο ρόλο, η συσσωρευτική επίδραση της έκθεσης σε θόρυβο κατά τη διάρκεια της ζωής επιταχύνει σημαντικά την απώλεια ακοής. Η παρατεταμένη έκθεση σε θορυβώδη περιβάλλοντα -είτε επαγγελματικά, ψυχαγωγικά ή περιβαλλοντικά- μπορεί να βλάψει τα τριχωτά κύτταρα του εσωτερικού αυτιού, συμβάλλοντας στην πρόωρη ή πιο σοβαρή πρεσβυακουσία.
–Γενετική και κατάσταση υγείας:
Η γενετική προδιάθεση μπορεί να αυξήσει την ευαισθησία στην απώλεια ακοής. Επιπλέον, χρόνιες παθήσεις όπως ο διαβήτης και η υπέρταση είναι γνωστό ότι σχετίζονται με την ακουστική έκπτωση. Αυτές οι ασθένειες μπορούν να βλάψουν τα αιμοφόρα αγγεία, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που τροφοδοτούν το αυτί.
–Ωτοτοξικά φάρμακα:
Ορισμένα φάρμακα μπορεί να είναι τοξικά για το αυτί, όπως ορισμένα αντιβιοτικά, φάρμακα χημειοθεραπείας και η ασπιρίνη σε υψηλές δόσεις. Η μακροχρόνια χρήση ή η χρήση υψηλών δόσεων μπορεί να οδηγήσει σε προοδευτική βλάβη της ακοής.
Τα παραπάνω μπορεί να οδηγήσουν κάποιον να δυσκολεύεται να κατανοήσει την ομιλία, ειδικά σε θορυβώδη περιβάλλοντα, να αυξάνει την ένταση της τηλεόρασης ή άλλων ηλεκτρονικών συσκευών, να βιώνει εμβοές, δηλαδή κουδούνισμα στα αυτιά και να δυσκολεύεται να ακούει ήχους υψηλής συχνότητας. Η απώλεια ακοής όμως, δεν επηρεάζει μόνο τα αυτιά μας, αλλά έχει ευρείες επιπτώσεις στη γενική υγεία. Έρευνες έχουν συνδέσει τη μη θεραπευόμενη απώλεια ακοής με γνωστική έκπτωση, άνοια, κοινωνική απομόνωση, κατάθλιψη και ακόμη και αυξημένο κίνδυνο πτώσεων. Μια μελέτη του 2011 που δημοσιεύθηκε στο Archives of Neurology διαπίστωσε μάλιστα, ότι οι συμμετέχοντες με ήπια, μέτρια και σοβαρή απώλεια ακοής είχαν, αντίστοιχα, δύο, τρεις και πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άνοια, σε σύγκριση με εκείνους με φυσιολογική ακοή.
Τρόποι προστασίας
Η απώλεια ακοής δεν είναι ένα αναπόφευκτο μέρος της γήρανσης που πρέπει να γίνεται παθητικά αποδεκτό. Με μια προληπτική προσέγγιση, που περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής, προστασία από τον θόρυβο και τακτικές εξετάσεις, είναι δυνατό να διατηρηθεί η ακοή σε καλή κατάσταση μέχρι τα βαθιά γεράματα. Αν λοιπόν και δεν μπορούμε να σταματήσουμε τη γήρανση, μπορούμε να επιβραδύνουμε την απώλεια ακοής μας:
Περιορίστε την έκθεση στον θόρυβο. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), η έκθεση σε επίπεδα θορύβου άνω των 85 ντεσιμπέλ (dB) για παρατεταμένες περιόδους μπορεί να βλάψει την ακοή. Απλά μέτρα περιλαμβάνουν.
-Φοράτε προστατευτικά αυτιών (ωτοασπίδες ή ωτοσκόπια) όταν βρίσκεστε κοντά σε δυνατούς θορύβους (συναυλίες, ηλεκτρικά εργαλεία, δυνατά μηχανήματα)
-Χαμηλώστε την ένταση των ακουστικών και αποφύγετε την παρατεταμένη ακρόαση
-Χρησιμοποιήστε ακουστικά με ακύρωση θορύβου για να αποφύγετε την αύξηση της έντασης σε θορυβώδη περιβάλλοντα
Υιοθετήστε μια υγιεινή διατροφή. Έρευνα του American Journal of Clinical Nutrition δείχνει ότι οι δίαιτες πλούσιες σε αντιοξειδωτικά και αντιφλεγμονώδη θρεπτικά συστατικά, όπως ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, βιταμίνες C και E, μαγνήσιο και φολικό οξύ, μπορεί να βοηθήσουν στην προστασία από την απώλεια ακοής. Αυτά τα θρεπτικά συστατικά βρίσκονται σε: Φυλλώδη πράσινα τρόφιμα, ψάρια (όπως σολομός και σαρδέλες), Ξηρούς καρπούς και σπόρους, ολικής αλέσεως τροφές, φρούτα και λαχανικά.
Διαχειριστείτε τις χρόνιες παθήσεις. Ο έλεγχος του διαβήτη και της υψηλής αρτηριακής πίεσης μπορεί να προστατεύσει τα μικρά αιμοφόρα αγγεία του αυτιού. Σύμφωνα με μια μελέτη του 2008 που δημοσιεύθηκε στο Annals of Internal Medicine, τα άτομα με διαβήτη έχουν διπλάσιες πιθανότητες να παρουσιάσουν απώλεια ακοής. Η αποτελεσματική διαχείριση περιλαμβάνει: Τακτικές εξετάσεις, έλεγχο του σακχάρου στο αίμα, ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και τακτική άσκηση.
Αποφύγετε τα ωτοτοξικά φάρμακα. Εάν σας έχουν συνταγογραφηθεί φάρμακα που είναι γνωστό ότι επηρεάζουν την ακοή, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για εναλλακτικές λύσεις. Μην σταματάτε ποτέ τη λήψη φαρμάκων χωρίς ιατρική συμβουλή, αλλά πάντα ρωτάτε για επιλογές που είναι ασφαλείς για την ακοή.
Κάνετε τακτικά ελέγχους ακοής. Όσο νωρίτερα εντοπιστεί η απώλεια ακοής, τόσο πιο αποτελεσματικά μπορεί να αντιμετωπιστεί. Οι ΩΡΛ συνιστούν βασικές εξετάσεις ακοής γύρω στα 50 έτη ή νωρίτερα -αν έχετε παράγοντες κινδύνου, όπως έκθεση σε θόρυβο ή χρόνιες ασθένειες.
Χρησιμοποιείτε ακουστικά βαρηκοΐας όταν χρειάζεται. Πολλοί άνθρωποι αρνούνται να χρησιμοποιήσουν ακουστικά βαρηκοΐας λόγω του στίγματος ή του κόστους, αλλά οι σύγχρονες συσκευές είναι πιο διακριτικές και αποτελεσματικές από ποτέ. Μια μελέτη του 2020 που δημοσιεύθηκε στο JAMA Otolaryngology διαπίστωσε ότι η χρήση ακουστικών βαρηκοΐας συσχετίζεται με μειωμένη γνωστική έκπτωση και βελτιωμένη κοινωνική συμμετοχή.
Σταματήστε το κάπνισμα. Το κάπνισμα έχει συνδεθεί με την απώλεια ακοής, πιθανώς λόγω της επίδρασής του στην κυκλοφορία του αίματος. Μια μελέτη στο The Journal of the American Medical Association (JAMA) διαπίστωσε ότι οι καπνιστές έχουν 70% περισσότερες πιθανότητες να υποστούν απώλεια ακοής σε σύγκριση με τους μη καπνιστές. Η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της ακοής, μεταξύ πολλών άλλων οφελών για την υγεία.
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image