Η ψηφιακή οικονομία, που βασίζεται στην τεχνολογία, τα δεδομένα και την αυτοματοποίηση, έχει ήδη αρχίσει να μετασχηματίζει τις σχέσεις εργασίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Νέες μορφές απασχόλησης, όπως η gig economy, οι ψηφιακές πλατφόρμες και η τηλεργασία, δημιουργούν πρωτοφανείς ευκαιρίες για επιχειρήσεις και εργαζόμενους. Ωστόσο, η ίδια αυτή εξέλιξη γεννά και μια σειρά από κρίσιμα ερωτήματα για τα εργασιακά δικαιώματα, την κοινωνική προστασία και τη δίκαιη μεταχείριση στον χώρο εργασίας.
Η ισορροπία ανάμεσα στην καινοτομία και την προστασία των εργαζομένων καθίσταται πιο δύσκολη από ποτέ, καθώς οι παραδοσιακοί κανόνες εργασίας δείχνουν να μην αρκούν για να καλύψουν τις νέες πραγματικότητες.
Η πρόκληση των νέων μορφών απασχόλησης
Η gig economy –που περιλαμβάνει εργαζόμενους σε πλατφόρμες διανομής, ταξί, freelancing και μικροεργασίες– έχει προσφέρει ευελιξία και ευκαιρίες εισοδήματος σε εκατομμύρια ανθρώπους. Ωστόσο, οι εργαζόμενοι αυτοί συχνά στερούνται βασικών δικαιωμάτων: σταθερού μισθού, ασφάλισης, αποζημίωσης ή συλλογικής εκπροσώπησης.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και πολλές κυβερνήσεις προσπαθούν να θεσπίσουν νέους κανόνες που θα προστατεύουν τους εργαζόμενους σε ψηφιακές πλατφόρμες, αναγνωρίζοντας τους κινδύνους εκμετάλλευσης. Η συζήτηση για το αν πρέπει να θεωρούνται «εργολάβοι» ή «υπάλληλοι» βρίσκεται στο επίκεντρο, καθώς από την απάντηση εξαρτώνται ασφαλιστικά δικαιώματα και εργασιακές υποχρεώσεις.
Τηλεργασία και δικαίωμα στην αποσύνδεση
Η πανδημία καθιέρωσε την τηλεργασία ως βασικό εργαλείο. Πλέον, εκατομμύρια εργαζόμενοι συνεχίζουν να δουλεύουν από το σπίτι ή σε υβριδικά μοντέλα. Η εξέλιξη αυτή, αν και ενισχύει την ευελιξία, δημιουργεί και νέες προκλήσεις.
Πολλοί εργαζόμενοι δηλώνουν ότι δυσκολεύονται να διαχωρίσουν τον προσωπικό χρόνο από τον επαγγελματικό, με αποτέλεσμα την εξουθένωση και την ψυχολογική πίεση. Σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες έχει ήδη κατοχυρωθεί νομοθετικά το «δικαίωμα στην αποσύνδεση», δηλαδή η δυνατότητα του εργαζόμενου να μη δεσμεύεται από emails και τηλεφωνήματα εκτός ωραρίου. Στην Ελλάδα, το ζήτημα έχει ανοίξει και ενδέχεται να αποτελέσει αντικείμενο νέας νομοθετικής ρύθμισης.
Προστασία προσωπικών δεδομένων και ψηφιακή παρακολούθηση
Με την είσοδο των νέων τεχνολογιών, οι εργοδότες διαθέτουν πλέον εργαλεία για να παρακολουθούν την απόδοση των εργαζομένων σε πραγματικό χρόνο. Από εφαρμογές που μετρούν την παραγωγικότητα έως λογισμικά που καταγράφουν τον χρόνο μπροστά στην οθόνη, η γραμμή ανάμεσα στον έλεγχο και την παραβίαση της ιδιωτικότητας γίνεται θολή.
Τα εργασιακά δικαιώματα στη νέα εποχή πρέπει να επεκταθούν ώστε να προστατεύουν και την ψηφιακή ιδιωτικότητα. Η συζήτηση αφορά όχι μόνο τον τρόπο συλλογής και χρήσης των δεδομένων, αλλά και τη διασφάλιση ότι αυτά δεν θα χρησιμοποιηθούν για διακρίσεις ή αδικαιολόγητες απολύσεις.
Οι συλλογικές διεκδικήσεις στην ψηφιακή εποχή
Η παραδοσιακή έννοια του συνδικαλισμού αλλάζει. Όταν οι εργαζόμενοι δεν βρίσκονται πια στον ίδιο φυσικό χώρο, αλλά εργάζονται διασκορπισμένοι μέσω ψηφιακών πλατφορμών, η συλλογική δράση δυσκολεύεται. Παρ’ όλα αυτά, έχουν αρχίσει να δημιουργούνται νέες μορφές «ψηφιακών σωματείων», που αξιοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις online κοινότητες για να ενώνουν τις φωνές των εργαζομένων.
Η ισχυροποίηση αυτών των δομών θα είναι καθοριστική για να διασφαλιστούν αξιοπρεπείς όροι εργασίας και στην εποχή της ψηφιακής οικονομίας.
Η ανάγκη για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο
Όλα τα παραπάνω δείχνουν ότι η μετάβαση στη νέα εποχή δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη χάραξη ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου. Οι κυβερνήσεις, οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι καλούνται να συνδιαμορφώσουν ένα πλαίσιο κανόνων που θα προστατεύει την αξιοπρέπεια της εργασίας, χωρίς να φρενάρει την καινοτομία.
Η επένδυση στην εκπαίδευση και στη δια βίου μάθηση είναι κρίσιμη, καθώς οι εργαζόμενοι πρέπει να αποκτούν δεξιότητες που τους επιτρέπουν να προσαρμόζονται στις αλλαγές. Την ίδια στιγμή, η κοινωνία πρέπει να διασφαλίσει ότι η τεχνολογική πρόοδος δεν θα αφήσει κανέναν πίσω.
Η ψηφιακή οικονομία είναι εδώ και αλλάζει τους κανόνες. Οι προκλήσεις για τα εργασιακά δικαιώματα είναι μεγάλες, αλλά αποτελούν και ευκαιρία για να χτιστεί ένα πιο δίκαιο, βιώσιμο και σύγχρονο μοντέλο απασχόλησης. Αν βρεθεί η ισορροπία, η νέα εποχή μπορεί να συνδυάσει παραγωγικότητα με κοινωνική προστασία, προσφέροντας όραμα για το μέλλον της εργασίας.
Διαβάστε ακόμη
Παγκόσμιος πλούτος 2024: Αύξηση ρεκόρ και η έκπληξη της Ελλάδας – Τι δείχνει η έκθεση της Allianz
Πλειστηριασμοί: Σε νέο ιδιοκτήτη η El Petrol και έκταση «φιλέτο» στη Μύκονο (pics)
Δημήτρης Ανδριώτης (Box Now): Ο «νεοφυής» παίκτης που αλλάζει την αγορά των ταχυμεταφορών
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα