Ολα όσα κρύβει το Château de Pregny και μια περίπλοκη δικαστική μάχη με τεράστιο διεθνές ενδιαφέρον.
Η ιστορία της οικογένειας Ρότσιλντ έχει για αιώνες ταυτιστεί με τράπεζες, κρατικές δανειοδοτήσεις, οινοποιεία που γράφουν ρεκόρ τιμών και διασπορά περιουσίας σε ολόκληρο τον πλανήτη. Με λίγα λόγια, το όνομα ισούται με οικονομική ισχύ. Το τέλος, όμως, του 2025 βρίσκει αυτή την παγκόσμια δυναστεία αντιμέτωπη με μια εσωτερική σύγκρουση που ξεπερνά τους οικονομικούς δείκτες.
Στο επίκεντρο δεν είναι μια τράπεζα ή μια επιχειρηματική συμφωνία δισεκατομμυρίων, αλλά ένα σπίτι. Όχι, όμως, οποιοδήποτε σπίτι, αλλά το εμβληματικό βαρονικό οίκημα στην Ελβετία. Το Château de Pregny, ένας πύργος ανεκτίμητης αξίας σαν οίκημα, με εξίσου ανεκτίμητους θησαυρούς έργων τέχνης που φέρεται να φιλοξενεί. Ένας ιδιωτικός χώρος που έχουν παρομοιάσει ως «μίνι Λούβρο», εξαιτίας των σπάνιων κομματιών μιας συλλογής που έχουν την ευκαιρία να θαυμάζουν μόνο τα μέλη της οικογένειας. Κι όχι όλα, όπως φαίνεται.
Το Château de Pregny, με θέα στις ήρεμες ακτές της λίμνης Λεμάν, δεν είναι απλώς μια περιουσία. Είναι μια αποθήκη πολιτισμού και ένα οικογενειακό σύμβολο που συγκεντρώνει έπιπλα εποχής Λουδοβίκου XVI, κλασικά ισπανικά και φλαμανδικά έργα και σπάνιες συλλογές ιστορικών αντικειμένων. Αναφορές περιγράφουν στον χώρο πίνακες που αποδίδονται σε ζωγράφους πασίγνωστους, όπως ο Γκόγια, ο Ρέμπραντ, ο Ελ Γκρέκο, ο Φραγκονάρ και ο Μπουσέ. Στους χώρους του υπάρχουν και παλιές αριστοκρατικές συλλογές. Ένα πάντρεμα καλλιτεχνικής αξίας και πολιτιστικής μνήμης που δύσκολα συναντάται εκτός μουσείων παγκόσμιας εμβέλειας.
Ρότσιλντ εναντίον Ρότσιλντ
Αυτό το μίνι μουσείο, λοιπόν, έχει γίνει το νέο μέτωπο μιας πολύπλοκης οικογενειακής διαμάχης. Από τη μια πλευρά βρίσκεται η 93χρονη Ναντίν ντε Ρότσιλντ, χήρα του Εντμόντ ντε Ρότσιλντ, ο οποίος ανήκε στο γαλλο‑ελβετικής παρακλάδι της δυναστείας. Η Ναντίν, μετά από δεκαετίες οικογενειακής ζωής και κοινωνικής παρουσίας, ισχυρίζεται ότι ο σύζυγός της της είχε κληροδοτήσει σημαντικό μέρος της συλλογής και τώρα επιδιώκει να την αποσπάσει από το οικογενειακό κατάλυμα για να ιδρύσει ένα νέο δημόσια προσβάσιμο μουσείο στην Γενεύη.
Η αντίπαλός της είναι η Αριάν ντε Ρότσιλντ, η οποία κατέχει τώρα τον τίτλο της βαρώνης ως χήρα του Μπέντζαμιν, του μοναδικού γιου του ζευγαριού Εντμόντ-Ναντίν, που πέθανε το 2021. Ως επικεφαλής της Edmond de Rothschild Group, μιας σημαντικής χρηματοπιστωτικής οντότητας, η Αριάν υποστηρίζει ότι η συλλογή πρέπει να παραμείνει ανέγγιχτη στο Château de Pregny, διατηρώντας την ενιαία κληρονομιά της οικογένειας στο ίδιο φυσικό περιβάλλον που έχει φιλοξενήσει τα έργα για πολλές γενιές. Και φυσικά να μείνει μακριά από τα βλέμματα του κοινού.
Το οικογενειακό δράμα δεν περιορίζεται σε απλές διαφωνίες. Οι δύο πλευρές έχουν εμπλακεί σε μια σειρά νομικών αγώνων που αποκαλύπτουν βαθύτερες εντάσεις γύρω από δικαιώματα χρήσης ονόματος, πρόσβαση στο ίδιο το οίκημα, και την ιδιοκτησία των αντικειμένων μέσα σε αυτό. Σε μια από τις πρώτες μάχες, η Αριάν έχασε την προσπάθειά της να εμποδίσει την Ναντίν, την πεθερά της να χρησιμοποιήσει το όνομα του Εντμόντ για τη δική της φιλανθρωπική ίδρυση. Αντίθετα, η Ναντίν έχασε πρόσφατα τα νομικά δικαιώματα να μπει στον ίδιο τον πύργο, αποδεικνύοντας πως η οικογενειακή διαμάχη έχει εξελιχθεί σ’ έναν πραγματικό νομικό πόλεμο. Ισόπαλο, για την ώρα.
Ενας πολιτιστικός θησαυρός
Το βάθος της κρίσης αντανακλά και μια πιο ευρεία διαφωνία, πιο πολύ πρακτική παρά φιλοσοφική. Η Ναντίν βλέπει την τέχνη ως κάτι που πρέπει να το θαυμάζουν όλο και περισσότεροι, να γίνει δημόσια κληρονομιά μέσω ενός μουσείου. Η Αριάν, από την άλλη, επιμένει ότι η συλλογή αποκτά νόημα μόνο ως ενιαία κληρονομημένη ενότητα, διατηρώντας τη σύνδεση με την οικογενειακή ιστορία στον τόπο που την φιλοξενεί.
Σε ένα κόσμο όπου οι μεγάλες ιδιωτικές συλλογές σπάνια βλέπουν το φως της δημοσιότητας, η υπόθεση της οικογένειας Ρότσιλντ είναι μοναδική όχι μόνο λόγω του ονόματος αλλά και λόγω της φύσης της συλλογής. Οι Ρότσιλντ έχουν διατηρήσει επί δεκαετίες μια «κουλτούρα σιωπής» γύρω από τα κειμήλιά τους, απαγορεύοντας ακόμη και σε φωτογράφους και περίεργους επισκέπτες να καταγράψουν το περιεχόμενο του Château de Pregny. Αυτό έχει τροφοδοτήσει μυθοπλασίες και φήμες γύρω από την αξία και σημασία των αντικειμένων, κάνοντας αυτή τη διαμάχη όχι μόνο ιδιωτική αλλά και θέμα διεθνούς περιέργειας.
Η Ναντίν έχει προσπαθήσει πολύ να δείξει ότι δεν αποκόπηκε από την «ταπεινή» της καταγωγή. Από ράφτρα σε εργοστάσια και μοντέλο, πριν παντρευτεί τον Εντμόντ και γίνει μέλος μιας από τις πιο διάσημες οικογένειες του κόσμου, προσπαθεί να προσθέσει μια ανθρώπινη διάσταση σε μια μάχη που διαφορετικά θα μπορούσε να φανεί καθαρά τυπική. Η Αριάν, όμως, που κατέχει και τον θεσμικό τίτλο, αντιπροσωπεύει τη νέα γενιά διαχειριστών παγκόσμιας κληρονομιάς, που προσπαθούν να ισορροπήσουν το ιδιωτικό με το δημόσιο.
Το πιθανότερο είναι αυτή η διαμάχη να μην λυθεί άμεσα. Τα δικαστήρια της Ελβετίας εξετάζουν ακόμα τις αξιώσεις για την ιδιοκτησία των έργων τέχνης και των αντικειμένων. Την ίδια στιγμή, όλα τα μέλη της οικογένειας, ακόμα και από τα μακρινά παρακλάδια, καλούνται να πάρουν θέση και να υποστηρίξουν τη μία ή την άλλη πλευρά, γενικεύοντας την διαμάχη. Πέρα όμως από το νομικό πεδίο, αυτό που ξεσκεπάζεται είναι μια ουσιαστική ερώτηση: τι σημαίνει να είσαι προστάτης ενός πολιτιστικού θησαυρού σε μια εποχή όπου οι ιδιωτικές συλλογές έχουν ίσως το ίδιο βάρος με τα δημόσια μουσεία; Και ποιος αποφασίζει πώς θα φυλάσσεται και πώς αυτός ο θησαυρός θα βρίσκεται μπροστά στα μάτια του κοινού ή όχι;
Εισαγωγική φωτογραφία: Wikipedia
Φωτογραφίες: Getty Images/Ideal Image