Οι νέοι βγαίνουν όλο και λιγότερο, οι αυθόρμητες συναντήσεις σπανίζουν και η ψυχική τους υγεία επηρεάζεται.
Τα τελευταία χρόνια, πολλοί παρατηρούν ένα ανησυχητικό φαινόμενο: τα παιδιά, οι έφηβοι και οι νέοι ενήλικες «βγαίνουν» πολύ λιγότερο. Οι συναντήσεις πρόσωπο με πρόσωπο, ένα τυχαίο ραντεβού σε ένα πάρκο ή οι έξοδοι με φίλους φαίνεται να ωθούνται στο περιθώριο -και αυτό δεν είναι απλώς μια αλλαγή του lifestyle. Όλο και περισσότεροι ειδικοί υποστηρίζουν ότι αυτή η απομάκρυνση από το κοινωνικό «hang-out» πιθανώς υπονομεύει την ψυχική υγεία των νέων. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Και τι σημαίνει για εμάς που μεγαλώνουμε τώρα, σε μια εποχή όπου το να κανονίζουμε με κάποιον «τελευταία στιγμή» μοιάζει σαν να ανήκει σε άλλη εποχή;
Όταν το «hang out» έγινε σπάνιο
Σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο στο Financial Times, οι έφηβοι και οι νέοι ενήλικες σήμερα βγαίνουν έξω τόσο σπάνια όσο έκαναν οι άνθρωποι 10 χρόνια μεγαλύτεροι στην προηγούμενη γενιά. Με άλλα λόγια: «20 είναι το νέο 30» -όχι επειδή οι νέοι έχουν γίνει πιο ώριμοι, αλλά επειδή περνούν πλέον τη ζωή τους σε ρυθμούς που παλιά ανήκαν στην ηλικία των 30+. Μελέτες χρήσης χρόνου (‘time‑use surveys’) δείχνουν επίσης αύξηση του χρόνου που οι νέοι περνούν μόνοι -σε δραστηριότητες όπως gaming, παρακολούθηση βίντεο ή social media. Αυτές οι ώρες, σύμφωνα με τα ίδια τα νέα άτομα, θεωρούνται συχνά οι λιγότερο ικανοποιητικές.
Η ίδια έρευνα καταγράφει μείωση σε συμβατικά στοιχεία εφηβικής/νεανικής κοινωνικής ζωής: λιγότερο ραντεβού, λιγότερο φλερτ, λιγότερο «νεανικό ξεσάλωμα» -δηλαδή γεγονότα που παλιότερα αποτελούσαν σχεδόν κλασικά σημεία της εφηβικής κοινωνικής εμπειρίας. Σε διεθνές επίπεδο, μελέτη που εξέτασε 70 χώρες έδειξε ότι περίπου 11.7% των εφήβων (13–17 ετών) δήλωσαν ότι ένιωθαν «μόνοι τις περισσότερες φορές ή πάντα» κατά τον τελευταίο χρόνο. Επιπλέον, σε πρόσφατη έρευνα στη Γερμανία (BELLA / COPSY, 2003–2024), οι μετρήσεις της μοναξιάς μεταξύ νέων 11–17 ετών εμφάνισαν σημαντική αύξηση το 2020 (34.6%) -κατά την κορυφή της πανδημίας- και παρέμειναν υψηλές μέχρι το 2024 (20.5%).
Τα δεδομένα δείχνουν ότι δεν πρόκειται απλώς για μικρές τάσεις ή εφήμερες αλλαγές· αλλά για μια μεγάλη αλλαγή στον τρόπο που οι νέοι χρησιμοποιούν τον ελεύθερο τους χρόνο στις σχέσεις τους με τον κοινωνικό περίγυρο. Μια από τις μεγαλύτερες αλλαγές που παρατηρούμε επίσης είναι η απώλεια της «τέχνης» του last-minute ραντεβού. Οι αυθόρμητες φράσεις όπως «πάμε τώρα για καφέ;» ή «έλα, βγαίνουμε;» γίνονται σπάνιες. Οι συναντήσεις προγραμματίζονται μέρες ή εβδομάδες νωρίτερα, συχνά ακυρώνονται και οι τυχαίες κοινωνικές στιγμές μειώνονται δραματικά. Η απώλεια αυτής της ευελιξίας επηρεάζει την κοινωνική εμπιστοσύνη, την αίσθηση κοινότητας και τη χαρά που προέρχεται από τις στιγμές με φίλους.
Ψυχική υγεία και την κρίση της κοινωνικότητας
Γιατί έχει σημασία όλο αυτό; Γιατί δεν είναι απλώς θέμα διασκέδασης ή τάσεων, αλλά ουσιαστικής ευημερίας. Οι μελέτες δείχνουν ότι για μια καλή ψυχική υγεία, οι νέοι χρειάζονται «πυκνές» και ποιοτικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, όχι μόνο με διαδικτυακά like, αλλά με πραγματική παρουσία, σύνδεση, επαφή. Οι ποιοτικές αλληλεπιδράσεις με φίλους είναι απαραίτητες για τη διατήρηση της ψυχικής ισορροπίας και την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων. Οι νέοι που περνούν μεγάλο μέρος του χρόνου τους μόνοι συχνά αναφέρουν υψηλότερα επίπεδα μοναξιάς, άγχους και χαμηλότερη ικανοποίηση ζωής. Η «παθητική» χρήση social media, όπως η παρακολούθηση βίντεο ή το scrolling χωρίς συμμετοχή, συνδέεται με μεγαλύτερη ψυχική δυσφορία και αίσθημα αποξένωσης. Αντίθετα, οι αυθόρμητες κοινωνικές στιγμές, χωρίς πρόγραμμα ή σχέδιο, φαίνεται να προσφέρουν αυθεντική σύνδεση και ψυχική ανάταση.
Οι αιτίες της μείωσης των hangouts
Γιατί οι νέοι βγαίνουν λιγότερο σήμερα; Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που το εξηγούν.
-Πρώτον, η καθημερινότητα είναι έντονα ψηφιακή. Οι νέοι ξοδεύουν μεγάλο μέρος του χρόνου τους σε κινητά, υπολογιστές και social media, συχνά σε δραστηριότητες που δεν προσφέρουν την ίδια κοινωνική ικανοποίηση με τις πραγματικές συναντήσεις.
-Δεύτερον, η οικονομική πίεση και η αβεβαιότητα μειώνουν τη διάθεση για χαλάρωση και κοινωνικές εξόδους. Η γνωστή φράση του Μπέντζαμιν Φραγκλίνου «Time is money» (ο χρόνος είναι χρήμα) εντυπώνεται βαθιά στη ζωή των νέων. Ο χρόνος θεωρείται πολύτιμος και πρέπει να αξιοποιείται για εργασία, σπουδές ή οικονομική επιβίωση. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο χρόνος για κοινωνικές σχέσεις συχνά θεωρείται πολυτέλεια.
-Τρίτον, οι αλλαγές στον πολιτισμό των κοινωνικών σχέσεων έχουν περιορίσει τις αυθόρμητες συναντήσεις. Οι γεωγραφικές αποστάσεις, τα διαφορετικά ωράρια και η εξάρτηση από την ψηφιακή επικοινωνία δυσχεραίνουν τις στιγμιαίες επαφές. Τέλος, η διαδικτυακή επικοινωνία, αν και χρήσιμη, δεν αντικαθιστά τη φυσική παρουσία και τις αυθεντικές σχέσεις, και πολλές φορές δίνει ψευδαίσθηση σύνδεσης χωρίς αληθινή συντροφιά.
Τι μπορούμε να κάνουμε
Παρά τις δυσκολίες, υπάρχουν τρόποι να επαναφέρουμε την κοινωνική μας ζωή, Πρώτον, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι ο χρόνος με φίλους δεν είναι πολυτέλεια αλλά ανάγκη για ψυχική υγεία. Δεύτερον, η δημιουργία δημόσιων χώρων, κοινοτήτων και ευκαιριών για αυθόρμητες συναντήσεις μπορεί να μας βοηθήσει τνα ξαναβρούμε τη σύνδεση που έχουμε ανάγκη. Τέλος, η επαναφορά της κουλτούρας του «last-minute hangout», χωρίς πίεση ή υπερπρογραμματισμό, μπορεί να ενισχύσει την κοινωνική εμπιστοσύνη και τη χαρά που πηγάζει από τις σχέσεις.
Η κοινωνική ζωή δεν είναι πολυτέλεια, αλλά αναπόσπαστο μέρος της ψυχικής υγείας, της ταυτότητας και της αίσθησης του ανήκειν. Αν δεν δράσουμε, κινδυνεύουμε να χάσουμε όχι μόνο τα πάρτι ή τα καφέ, αλλά ένα ολόκληρο κοινωνικό υπόβαθρο που προσφέρει χαρά και νόημα στη ζωή μας.
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image