Με αφορμή την συμπλήρωση 32 χρόνων από τον θάνατο του διαβόητου εμπόρου ναρκωτικών Πάμπλο Εσκομπάρ, ο συνεργάτης του newmoney Θανάσης Διαμαντόπουλος ανασύρει μια παλαιότερη συνομιλία μαζί του στο Παρίσι με τον Σεμπαστιάν Μαροκέν ή αλλιώς Χουάν Πάμπλο Εσκομπάρ Ενάο.
Ο Σεμπαστιάν Μαροκέν ασκεί σήμερα το επάγγελμα του αρχιτέκτονα και έχει γράψει δυο βιβλία για τον πατέρα του, το “Pablo Escobar: My Father” που κυκλοφόρησε στα ελληνικά με τον τίτλο “Πάμπλο Εσκομπάρ: Ο πατέρας μου” από τις εκδόσεις Μίνωας το 2016 καθώς και ένα δεύτερο βιβλίο με τίτλο “Πάμπλο Εσκομπάρ: Όσα δεν μου είπε ποτέ ο πατέρας μου”, το οποίο είναι συμπλήρωμα του πρώτου βιβλίου. Σήμερα, είναι ομιλητής που μιλάει δημόσια κατά της χρήσης ναρκωτικών και υπέρ της ειρήνης. Παλιότερα, το 2009, συμμετείχε στο ντοκιμαντέρ “Sins of My Father”, όπου ζήτησε συγγνώμη από τις οικογένειες των θυμάτων που ο πατέρας του είχε διατάξει να δολοφονηθούν -καθιστώντας ολοφάνερο ότι έχει καταδικάσει δημόσια τις εγκληματικές δραστηριότητες του πατέρα του.
-Θα μπορούσατε να μας περιγράψετε τα παιδικά σας χρόνια; Στην παιδική μου ηλικία, μέχρι την ηλικία των 7, τα χρήματα και η εξουσία ήταν σε αφθονία, αλλά αυτό δεν κράτησε για πολύ, ήταν σαν ένα όνειρο που αργότερα έγινε εφιάλτης. Ο μόνος επιζών, ήταν η μεγάλη αγάπη του πατέρα μου προς την οικογένεια του αλλά και από εμάς προς αυτόν. Ζούσαμε στη χλιδή. Δεν υπήρχε τίποτα που να μην μπορούσαμε να αγοράσουμε εκείνη την εποχή.
–Πότε συνειδητοποιήσατε την πραγματική εργασία του πατέρα σας και από ποια αφορμή; Ο πατέρας μου γινόταν όλο και πιο διάσημος αλλά κάθε φορά για όλο και λιγότερο θετικούς λόγους. Έτσι δεν άργησα να διαπιστώσω τη δραστηριότητά του ως έμπορο ναρκωτικών και ως ένα βίαιο άνθρωπο. Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Rodrigo Lara Bonilla, ήταν ο πρώτος που επισήμανε αυτήν τη δραστηριότητα και αυτή του η διαπίστωση ήταν ο θάνατος του πολιτικού ονείρου του πατέρα μου να γίνει Πρόεδρος της Κολομβίας. Αυτό του προκάλεσε τέτοιο θυμό, που διέταξε τη δολοφονία του όταν ήταν ακόμα ενεργός ως υπουργός. Από εκείνο τον Αύγουστο του 1984, η ιστορία της οικογένειας και της χώρας μου μπήκε στο σκοτάδι. Διαφεύγοντας στον Παναμά, στα χεριά του στρατηγού Noriega, και εκεί σε τόσο νεαρή ηλικία, ο πατέρας μου ομολόγησε σε εμένα τα εξής: “Γιε μου το επάγγελμα μου είναι γκάνγκστερ”.
-Θα αναφέρατε μια συμβουλή που σας έδωσε ο πατέρας σας μέσα από τα γράμματα του που δε θα ξεχάσετε ποτέ; “Γενναίος είναι αυτός που δε δοκιμάζει τα ναρκωτικά”. Έτσι αφού με ενημέρωσε, παρακολουθούσε με περίσσια αγάπη, παραδόξως για έμπορο ναρκωτικών, πώς να με εμποδίσει από την κατανάλωση παράνομων ουσιών. Η φράση αυτή δεν ξεχνιέται και ελπίζω ότι οι νέοι αναγνώστες σας θα τη διαβάσουν γιατί είναι μια συμβουλή που προέρχεται από τον πιο δημοφιλή έμπορο ναρκωτικών του περασμένου αιώνα.
-Είναι αλήθεια ότι ελικόπτερα σας έφερναν ότι επιθυμούσατε από ένα fast-food; Τα ελικόπτερα δεν ήταν διαθέσιμα μόνο σε συγγενείς αλλά και σε όλους όσους τα χρειάζονταν. Ο πατέρας μου πλήρωνε τα πάντα, από τις μεταφορές άρρωστων και άπορων αγροτών, μέχρι να φέρνει επισκέπτες στο Hacienda Napoles (ένα πολυτελές κτήμα που είχε κτίσει ο Εσκομπάρ στο Puerto Triunfo,στο διαμέρισμα Antioquia) όπου είχε ένα ζωολογικό κήπο με 1.200 είδη, μεταξύ των οποίων ελέφαντες, ιπποπόταμοι, ρινόκεροι, καμηλοπαρδάλεις, ζέβρες. Και είναι αλήθεια ότι εκεί μια μέρα ο ξάδελφος μου είχε λαχτάρα για ένα burger το οποίο ζήτησε ο πατέρας μου να του φέρουν με ελικόπτερο!
-Πώς βιώσατε τα πάρτι του πατέρα σας; Ήμουν πολύ νέος, αλλά από τότε ο πατέρας μου με είχε διδάξει να απολαμβάνω τη ζωή, τη γυναίκα, με σεβασμό προς το άλλο φύλο, αλλά και γενικότερα τους συνανθρώπους μου. Απολαύσαμε πολλά πάρτι, αλλά μετά το θάνατο του υπουργού δεν διασκεδάζαμε πια, τρέχαμε μονίμως κυνηγημένοι.
-Κάποτε είχε ειπωθεί ότι ο πατέρας σας έκαψε δυο εκατομμύρια δολάρια προκειμένου να μην υποφέρει η κόρη του από υποθερμία; Είμαι σίγουρος ότι θα το έκανε, αν ήταν απαραίτητο. Αλλά δεν υπήρχε καμία τέτοια περίπτωση. Απλά πρέπει να εξηγήσω προς αποφυγήν παρερμηνείας ότι ήταν μια μεταφορά που χρησιμοποίησε όταν ήμασταν περικυκλωμένοι ως οικογένεια από την αστυνομία. Ψάχναμε εφτά μέρες για γεύμα ενώ είχαμε τρία εκατομμύρια δολάρια σε μετρητά μπροστά μας. Αρχίσαμε να λιμοκτονούμε επειδή κανείς δεν είχε την ελευθερία να πάει μέχρι τη γωνία να αγοράσει ένα κομμάτι ψωμί. Εκείνη τη μέρα συνειδητοποίησα πως τα χρήματα των ναρκωτικών ήταν άχρηστα γιατί αυτές οι ουσίες μας στέρησαν την ελευθερία μας. Εκείνη τη μέρα μου είπε ότι τα χρήματα χρησίμευαν μόνο για να θερμάνουν το τζάκι, αλλά το γεγονός είναι ότι ο πατέρας μου τα προόριζε για τη διαφθορά τοπικών και ξένων αρχών με τα οποία τους επιτρεπόταν να κάνει τη βρώμικη επιχείρησή του.
-Τελικά πιστεύετε ότι τα έκανε όλα αυτά για τα λεφτά; Και αν δεν ήταν για τα λεφτά για τι άλλο δρούσε; Ο πατέρας μου ήταν ένας αναμφισβήτητα φιλόδοξος άνθρωπος. Σε παιδικούς του φίλους είπε ότι αν στα 30 του δεν έχει βγάλει ένα εκατομμύριο δολάρια θα αυτοκτονήσει. Ποτέ δεν ενδιαφερόταν για μια νόμιμη επιχείρηση ισχυριζόμενος ότι αυτή δε αποδίδει χρήματα. Ο μπαμπάς μου ήταν πολύ φτωχός αγρότης, χωρίς ευκαιρίες για εκπαίδευση αφού στην Κολομβία η εκπαίδευση είναι ακόμα προνόμιο και όχι δικαίωμα. Ως μαθητής ήθελε να πάει στο κολλέγιο για να γίνει δικηγόρος ή λογιστής αλλά δεν μπορούσε να ανταπεξέλθει οικονομικά με αποτέλεσμα να επιλέξει το δρόμο της εγκληματικότητας. Αυτό δε δικαιολογεί τα εγκλήματα που έκανε ή αυτά που έγιναν με διαταγή του.
-Τον ενδιέφερε η δύναμη που κερδίζεται με τα χρήματα; Ο πατέρας μου αμφισβήτησε τους ολιγάρχες της Κολομβίας, με ένα πρωτοφανές μένος που δεν είχε κανένας άλλος πριν και ήταν ο πρώτος πολίτης να διακηρύξει πόλεμο σ’ ένα δημοκρατικό κράτος δικαίου στην Κολομβία. Και σχεδόν κέρδισε τον πόλεμο. Άλλαξε το Σύνταγμα και τους νόμους μιας ολόκληρης χώρας υπέρ του. Επέλεξε, χρηματοδότησε και κατασκεύασε τη δική του φυλακή, ενώ η κυβέρνηση έπαιρνε τις αποφάσεις της ως “κουστούμι” προσαρμοσμένο στα μέτρα του Εσκομπάρ. Ο πατέρας μου έλεγε ότι υπάρχει μια θέση υψηλότερη από αυτήν του προέδρου της Κολομβίας και αυτή ήταν η δική του.
-Έκανε ποτέ αυτοκριτική μπροστά σας; Αν ναι, τι είπε; Κι εγώ ευχόμουν να δω τον πατέρα μου να μετανοεί για τις ενέργειες του, αλλά ποτέ δεν το έκανε. Είχε πάντα μια δικαιολογία για τις βίαιες πράξεις του. Όταν η μητέρα μου κι εγώ τον παρακαλούσαμε να σταματήσει να βάζει βόμβες μας έλεγε: “Ξεχνάτε ότι η πρώτη επίθεση δεν ξεκίνησε από εμένα; Ποιος επιτέθηκε πρώτος; Ποιος έβαλε 700 κιλά δυναμίτη εναντίον της μικρής μου κόρης κι εσάς των δύο; Δεν είμαι εγώ αυτός που εφηύρε την τρομοκρατία, με χρησιμοποίησαν βάζοντας τα με την οικογένειά μου με αποτέλεσμα να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες”. Το ότι δεν μας σκότωσε μια βόμβα είναι θαύμα. Η αλήθεια είναι ότι η βία από τον πατέρα μου δεν έχει καμία δικαιολογία. Εγώ του απάντησα ότι παρότι υπήρξε το θύμα μιας βόμβας αυτό δε σήμαινε ότι πρέπει να λερώσει τα χέρια του με το αίμα άλλων. Αλλά ο πατέρας μου είχε τους δικούς του νόμους, αγνοώντας οποιονδήποτε ή οτιδήποτε.
-Ήταν ένας “τραγικός” ήρωας (με την έννοια της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας) που βάδιζε συνειδητά προς τον θάνατο του; Υπάρχουν δυστυχώς θλιβερές ομοιότητες ανάμεσα στη ζωή του πατέρα μου και την αρχαιοελληνική τραγωδία. Ήθελε να είναι ο ήρωας των φτωχών. Σήμερα είναι μισητός όσο και αγαπητός. Δεν είμαι υπερήφανος για τη βία του πατέρα μου, αλλά στην πορεία του υπάρχει ένας περιορισμός: η Απαγόρευση. Αυτή η λέξη που μας κάνει άσσους της υποκριτικής είναι ακόμα ζωντανή και υπεύθυνη για τα μύρια όσα δεινά -μαζί με τη βία- απειλούν την κοινωνία μας. Αν μη τι άλλο ο πατέρας μου έγινε ένας “ήρωας” χάρη στη ρηχότητα και ανευθυνότητα με την οποία τα μέσα επικοινωνίας και η βιομηχανία της ψυχαγωγίας αντιμετώπισαν την ιστορία του. Είναι σαφές ότι η πορεία του είναι ένα έργο που δε θα βρεθεί αντάξιο του, να επαναληφθεί. Ο πατέρας μου δίδαξε τη διαδρομή που πρέπει να αποφύγουμε. Έκανε τα πιο ανόητα και απολύτως καταδικαστέα πράγματα από τη σκοπιά των ανθρωπίνων αξιών.
-Πόσο καιρό σας πήρε να ξεφύγετε από τη σκιά του πατέρα σας; Ο ίδιος δε το γνώριζα αλλά γρήγορα διαπίστωσα ότι ήμουν κάτω από τη σκιά του πατέρα μου εδώ και χρόνια. Και ανανεώνω συνεχώς την ελπίδα μου ότι θα ξημερώσει η μέρα που θα με θυμούνται ως έναν απλό ειρηνικό άνθρωπο και όχι σαν γιο του Εσκομπάρ. Ως πατέρας προς γιο όμως, υπήρχε ένα συναίσθημα αδιαπραγμάτευτης αγάπης.
–Πώς ξεφύγατε από το μένος των εχθρών του; Ώρες μετά τον θάνατο του πατέρα μου ήμασταν στο έλεος των εχθρών του. Σ’ ένα δευτερόλεπτο χάσαμε όλη τη δύναμη που είχαμε. Ότι ήταν κρυμμένο από τα μάτια των αρχών, ήταν φανερό για τους εχθρούς του, πολλοί από τους οποίους ήταν συνέταιροι και φίλοι του πατέρα μου. Το μήνυμα που λάβαμε ήταν πολύ σαφές: “Αν κρύψετε ακόμα και ένα νόμισμα, σας σκοτώνουμε”. Αυτή ήταν η ταχύτερη διαπραγμάτευση στην ιστορία. Δεχθήκαμε να παραδώσουμε όλα τα “λάφυρα” του πολέμου σε αντάλλαγμα για τη ζωή μας και ότι μπορούσαμε να περισώσουμε από τις ζωές των συγγενών και των φίλων μας. Οι εχθροί του πατέρα μου μας φέρθηκαν τελικά με περισσότερο σεβασμό από την ίδια την οικογένειά του η οποία τον πρόδωσε και τον πούλησε. Χρωστάω τη ζωή μου, τη ζωή της αδελφής μου στους εχθρούς που μας κληροδότησε ο πατέρας μου δωρεάν και, παραδόξως, η περιουσία που δημιούργησε αρκούσε ίσα-ίσα για να σώσει τις ζωές μας.
-Το γεγονός ότι ξεκινήσατε ξανά από το μηδέν το δέχεστε ως δώρο του πεπρωμένου; Θα μπορούσατε να εξηγήσετε το γιατί; Αυτοί οι εχθροί θα μπορούσαν να με είχαν σκοτώσει αλλά στο τέλος δεν το έκαναν. Έκανα τη διαθήκη μου σε ηλικία 16 ετών και έκανα ένα ραντεβού μαζί τους γνωρίζοντας ότι υπάρχει ο κίνδυνος να με σκοτώσουν. Είχα κουραστεί να με κυνηγούν οι αμαρτίες του πατέρα μου. Οι εχθροί του ήταν από τους πιο ισχυρούς και βίαιους ανθρώπους της Κολομβίας. Ο πατέρας μου “αυτοκτόνησε”(!) για να τους αποφύγει. Είναι θαύμα που είμαι ζωντανός και αφηγούμαι αυτές τις ιστορίες. Μέχρι τα 16 ζούσα χαριστικά. Ναι, είναι ένα δώρο που έχω απογυμνωθεί οικονομικά, δεν μεταφέρω καμία υλική κληρονομιά από τον πατέρα μου. Αυτό μου επέτρεψε να ξαναγεννηθώ και να ανακαλύψω τον εαυτό μου εκ νέου ως ανθρώπινο ον. Αν είχα κληρονομήσει αυτήν την περιουσία θα είχα πεθάνει στην προσπάθεια να την κρύψω. Η κατάληξη του πατέρα μου με δίδαξε ότι η εξουσία είναι μεθυστική και σκοτώνει όταν σταματήσεις να ρωτάς τον εαυτό σου: “Μέχρι πόσο είναι αρκετή;”.
-Δοκιμάσατε ποτέ ναρκωτικά; Δοκίμασα μαριχουάνα 12 χρόνια μετά το θάνατο του πατέρα μου. Ήμουν 28χρονος φοιτητής της αρχιτεκτονικής. Στα 8 μου ο πατέρας κάθισε σ ‘ένα τραπέζι και μ’ ενημέρωσε με αγάπη για τις βλαβερές συνέπειες των ναρκωτικών. Μου άρεσε ότι με εκπαίδευε πάνω σε αυτό. Έβαζε πάνω στο τραπέζι όλα τα ναρκωτικά που υπήρχαν διαθέσιμα όπως κοκαΐνη, κρακ, LSD, μαριχουάνα… Σήμερα έχουμε πάνω από 500 παράνομες ουσίες, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Μου είπε ότι τα έχει δοκιμάσει όλα εκτός από την ηρωίνη. Περιέγραψε τα αποτελέσματα και τις συνέπειες για την υγεία μου. Είπε ότι ήταν ένας καταναλωτής μαριχουάνας σε εποχές που δεν επηρέαζε η τελευταία σημαντικές του αποφάσεις. Με απελευθέρωσε από τα ταμπού που υποκινούν την κατανάλωση, η οποία παρακινείται από την απαγόρευση. Μου είπε ότι αν ήθελα ποτέ να δοκιμάσω, να το κάνω μαζί του. Έτσι όπως μου τα παρουσίασε δε μου φάνηκε και σπουδαία υπόθεση. Και δεν έχω δοκιμάσει ποτέ κοκαΐνη. Έχω πάρει τις αποστάσεις μου από τα ναρκωτικά. Έχω δει όμως οικογενειακές αυτοκρατορίες να γεννιούνται και να πέφτουνε με αυτή την καταραμένη σκόνη. Ο πόλεμος δεν είναι η λύση. Η εκπαίδευση και η αγάπη θα νικήσουν το πρόβλημα.