Στην Ελλάδα, το να χρωστάς πολλά δεν είναι ντροπή. Είναι τίτλος τιμής. Απόδειξη επιρροής. Αν είσαι απλός πολίτης και χρωστάς 1.500 ευρώ στην Εφορία, θα σε κυνηγήσουν μέχρι να σε ξεβράσουν από το σπίτι σου. Αν όμως χρωστάς 15 εκατομμύρια, η κοινωνία σκύβει με δέος. Σε βλέπει με θαυμασμό. Σε αποκαλεί «μεγαλοοφειλέτη» – με το «μεγάλο» να κουβαλά δόξα, όχι ντροπή.
Και τώρα, ένα ακόμα επεισόδιο στο σίριαλ της γιαλαντζί «διαπόμπευσης»: από 5 Ιουνίου, ξεκινά η αποστολή ειδοποιητηρίων σε όσους χρωστάνε πάνω από 150.000 ευρώ, με διορία ως τις 20 Ιουνίου. Αν δεν πληρώσουν ή δεν μπουν σε ρύθμιση, το όνομά τους θα ανέβει στην ιστοσελίδα της ΑΑΔΕ – για να διαπομπευθούν δημόσια, λέει. Και βέβαια, η απειλή αυτή μοιάζει σχεδόν συγκινητική στην αφέλειά της.
Ποια διαπόμπευση, αλήθεια; Μιλάμε για πρόσωπα και εταιρείες που βρίσκονται στις λίστες χρόνια τώρα, με χρέη που ούτε θυμούνται πια. Ποδοσφαιρικές ΠΑΕ που πέφτουν και ανεβαίνουν σαν γιο-γιο, διαφημιστικές-φαντάσματα, κατασκευαστικές που άφησαν πίσω μόνο λαμαρίνες και σκουριασμένα μηχανήματα. Και, φυσικά, εκείνοι οι «σταρ» του χρέους: δέκα φυσικά πρόσωπα που χρωστάνε πάνω από 6 δισ. ευρώ και δέκα εταιρείες που μαζεύουν 26 δισ. σαν να ήταν κουπόνια στο σούπερ μάρκετ για αντικολλητικά τηγάνια.
Το κράτος τους «εκθέτει» ξανά και ξανά, σε λίστες που μοιάζουν με πίνακες τιμής. Δεν πληρώνουν, δεν ενοχλούνται, δεν διώκονται. Παραμένουν εκεί, σαν τα εικονίσματα του δημοσιονομικού δράματος – ευλόγησον.
Στις σοβαρές χώρες της Ευρώπης ένα τέτοιο χρέος οδηγεί είτε σε φυλάκιση, είτε σε δήμευση, είτε σε πλήρη αποκλεισμό από οικονομική δραστηριότητα. Εδώ; Μια λίστα, μια ανακοίνωση, μερικά ρεπορτάζ για το θεαθήναι και… καλή συνέχεια. Η λίστα μοιάζει περισσότερο με δημόσιο αρχείο ασυλίας: «εδώ είναι οι άπιαστοι, παρακαλούμε μην ενοχλείτε».
Το ελληνικό Δημόσιο δεν ψάχνει να εισπράξει. Κυνηγώντας σκελετούς και φαντάσματα ψάχνει να επικοινωνήσει. Και τι επικοινωνεί; Ότι το πρόβλημα δεν είναι η εισπραξιμότητα, αλλά η εικόνα. Θέλει να δείξει σκληρό πρόσωπο, μα όταν έρθει η ώρα του ταμείου, σφυρίζει αδιάφορα.
Αυτό συμβαίνει στην Ελλάδα. Αν χρωστάς λίγα, είσαι επικίνδυνος. Είσαι αμελής. Είσαι αφερέγγυος. Θα σου κόψουν το ρεύμα, θα σου κατασχέσουν τον λογαριασμό. Αν όμως χρωστάς πολλά, είσαι σοβαρός, γιατί «χειρίζεσαι μεγάλα ποσά». Είσαι επενδυτής. Είσαι επιχειρηματίας. Κι αν τύχει να πέσεις, το κράτος θα φροντίσει να σε σηκώσει. Μη μας λείψεις από την αγορά και χάσουμε τη ράτσα.
Βλέπεις, αυτό είναι το μυστικό της οικονομικής μας πορείας: το ελληνικό Δημόσιο σέβεται και τιμά τον μεγάλο οφειλέτη. Του δίνει χρόνο, τον ξαναγράφει στη λίστα, του ανοίγει νέες ρυθμίσεις, τον αφήνει ήσυχο. Είναι ένας παράξενος, ιδιότυπος σεβασμός που δεν συναντάς πουθενά αλλού στην Ευρώπη.
Και η λίστα μεγαλώνει κάθε χρόνο. Πέρυσι, 2.197 νέα πρόσωπα μπήκαν στην παρέα των «κακοπληρωτών-ελίτ». Όχι γιατί φοβούνται ή ντρέπονται, αλλά γιατί το σύστημα δεν τους ακουμπά. Κάπως έτσι, το μήνυμα είναι σαφές: Μη χρωστάτε λίγα. Δεν συμφέρει. Χρωστάτε πολλά. Χρωστάτε πάρα πολλά. Όσο περισσότερο, τόσο καλύτερα. Η ασυλία είναι αντιστρόφως ανάλογη του ποσού: όσο ψηλότερο το νούμερο, τόσο χαμηλότερες οι συνέπειες.
Άλλωστε, στην Ελλάδα πάντα υπήρχε σεβασμός στους αριθμούς. Ειδικά όταν προηγείται το σύμβολο του ευρώ και περισσεύουν τα μηδενικά…