Για πολλά χρόνια, το όνομα «Βερμούδες» είχε ταυτιστεί σχεδόν απόλυτα με μυστηριώδεις εξαφανίσεις πλοίων, αεροσκαφών και ανεξήγητα περιστατικά. Το θρυλικό Τρίγωνο των Βερμούδων αιχμαλώτισε τη συλλογική φαντασία και γέννησε αμέτρητα σενάρια και θεωρίες.
Σήμερα, ωστόσο, η επιστημονική έρευνα απομακρύνεται από τον ουρανό και τα όργανα πλοήγησης και κατευθύνεται βαθιά κάτω από τον θαλάσσιο πυθμένα. Εκεί, σε βάθη δεκάδων χιλιομέτρων, φαίνεται να εντοπίζεται ένα υπαρκτό και πολύ πιο συναρπαστικό αίνιγμα.
Νέα επιστημονική μελέτη φέρνει στο φως την παρουσία ενός ασυνήθιστου, εξαιρετικά παχιού στρώματος πετρωμάτων κάτω από τον ωκεάνιο φλοιό των Βερμούδων. Πρόκειται για μια δομή που δεν έχει παρατηρηθεί αλλού στη Γη και ενδέχεται να εξηγεί γιατί το αρχιπέλαγος αποτελεί γεωλογική ιδιαιτερότητα στον Ατλαντικό Ωκεανό.
Ένα στρώμα που δεν «θα έπρεπε» να υπάρχει
Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Geophysical Research Letters, οι ερευνητές εντόπισαν ένα πρόσθετο στρώμα πετρωμάτων, πάχους περίπου 20 χιλιομέτρων, κάτω από τον ωκεάνιο φλοιό των Βερμούδων. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, κάτω από τον φλοιό θα έπρεπε να ξεκινά απευθείας ο μανδύας της Γης. Στην προκειμένη περίπτωση, όμως, η γεωλογική «δομή» δείχνει να αποκλίνει από τον κανόνα.
«Στις Βερμούδες εντοπίζεται αυτό το επιπλέον στρώμα, τοποθετημένο κάτω από τον φλοιό, εντός της τεκτονικής πλάκας πάνω στην οποία εδράζεται το αρχιπέλαγος», εξηγεί ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Γουίλιαμ Φρέιζερ, σεισμολόγος στο Carnegie Science στην Ουάσιγκτον. Το εντυπωσιακό είναι ότι τέτοιο πάχος δεν έχει καταγραφεί ποτέ ξανά σε παρόμοιο γεωλογικό περιβάλλον.
Το ύψωμα των Βερμούδων και το παράδοξό του
Οι Βερμούδες δεν βρίσκονται απλώς στον Ατλαντικό, αλλά πάνω σε ένα ωκεάνιο ύψωμα, μια περιοχή όπου ο φλοιός είναι εμφανώς ανυψωμένος σε σχέση με τον περιβάλλοντα πυθμένα. Το παράδοξο έγκειται στο γεγονός ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις πρόσφατης ηφαιστειακής δραστηριότητας που να δικαιολογούν αυτή την ανύψωση.
Η τελευταία γνωστή ηφαιστειακή έκρηξη στις Βερμούδες σημειώθηκε πριν από περίπου 31 εκατομμύρια χρόνια. Σε άλλες περιοχές του πλανήτη, η παύση της ηφαιστειακής δραστηριότητας συνοδεύεται από σταδιακή καθίζηση του εδάφους. Στις Βερμούδες, όμως, το ύψωμα παραμένει.
«Αυτό είναι το πραγματικό αίνιγμα», επισημαίνει ο Φρέιζερ. Γιατί ο ωκεάνιος πυθμένας δεν έχει υποχωρήσει εδώ και δεκάδες εκατομμύρια χρόνια;
Σεισμικά κύματα που “αποκαλύπτουν” το υπέδαφος
Για να απαντήσουν στο ερώτημα, ο Φρέιζερ και ο συν-συγγραφέας της μελέτης, Τζέφρι Παρκ από το Πανεπιστήμιο Γέιλ, αξιοποίησαν δεδομένα από σεισμολογικό σταθμό στις Βερμούδες. Ο σταθμός κατέγραφε σεισμούς από όλο τον πλανήτη, επιτρέποντας την ανάλυση της πορείας των σεισμικών κυμάτων στο εσωτερικό της Γης.
Όταν τα κύματα μεταβάλλουν απότομα την ταχύτητά τους, αυτό υποδηλώνει αλλαγές στη σύσταση ή την πυκνότητα των πετρωμάτων. Με βάση αυτά τα δεδομένα, οι επιστήμονες δημιούργησαν μια «ακτινογραφία» του υπεδάφους έως βάθος περίπου 50 χιλιομέτρων. Εκεί αποκαλύφθηκε το ασυνήθιστα παχύ στρώμα, με χαμηλότερη πυκνότητα από τα γύρω πετρώματα.
Μια γεωλογική “σχεδία”
Το επικρατέστερο σενάριο είναι ότι το στρώμα αυτό σχηματίστηκε κατά την τελευταία περίοδο έντονης ηφαιστειακής δραστηριότητας. Υλικό από τον μανδύα φαίνεται να διείσδυσε στον φλοιό και να στερεοποιήθηκε, δημιουργώντας μια γεωλογική «σχεδία».
Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτή η δομή θα μπορούσε να ανυψώνει τον ωκεάνιο πυθμένα κατά περίπου 500 μέτρα, εξηγώντας γιατί το ύψωμα των Βερμούδων εξακολουθεί να υφίσταται.
Το αποτύπωμα της Παγγαίας
Η γεωλόγος Σάρα Μάτζα από το Smith College, που δεν συμμετείχε στη μελέτη, προσθέτει μια ακόμη διάσταση. Έρευνες δείχνουν ότι οι λάβες των Βερμούδων έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε πυρίτιο, ένδειξη προέλευσης από πετρώματα πλούσια σε άνθρακα, βαθιά στον μανδύα.
Ο άνθρακας αυτός, βάσει αναλύσεων ισοτόπων ψευδαργύρου, πιθανότατα παγιδεύτηκε όταν σχηματίστηκε η υπερήπειρος Παγγαία, πριν από 900 έως 300 εκατομμύρια χρόνια. «Το ότι βρισκόμαστε σε μια περιοχή που κάποτε αποτελούσε τον πυρήνα της Παγγαίας ίσως εξηγεί τη μοναδικότητα των Βερμούδων», σημειώνει η Μάτζα.
Από τον μύθο στη γνώση
Ο Γουίλιαμ Φρέιζερ σκοπεύει να εξετάσει και άλλα νησιωτικά συμπλέγματα για να διαπιστώσει αν παρόμοια στρώματα υπάρχουν αλλού. Αν όχι, οι Βερμούδες θα αποτελούν μια πραγματικά ακραία γεωλογική εξαίρεση.
Ίσως τελικά το μεγαλύτερο μυστήριο των Βερμούδων να μην αφορά χαμένες πυξίδες, αλλά τις αργές, βαθιές και εντυπωσιακές διεργασίες που διαμορφώνουν τον πλανήτη κάτω από τον ωκεανό.
Διαβάστε ακόμη
Κυβέρνηση: Η δέσμη μέτρων 350 εκατ. ευρώ που βάζει στο τραπέζι με τους αγρότες
Αγροτικά μπλόκα: Κοινοποιήθηκαν τα αιτήματα, νέα κλιμάκωση – Ποια σημεία παραμένουν αποκλεισμένα
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα