Της Ελένης Στεργίου
Η Νιγηρία, όπως και άλλες οικονομίες της Αφρικής και της Ασίας, κάνει κάλεσμα σε Έλληνες επιχειρηματίες να επενδύσουν ή και να επεκτείνουν τις δραστηριότητες τους εκεί, γεγονός που οι περισσότερες το τόλμησαν, με μεγάλη επιτυχία. Έντονη ζήτηση καταγράφεται στους τομείς της ενέργειας, στις κατασκευές και στα τρόφιμα, κλάδοι που οι Έλληνες έχουν μεγάλη εμπειρία και τεχνογνωσία.
Στα πλεονεκτήματα της Νιγηρίας είναι ο πληθυσμός της που αγγίζει τα 170 εκατ., ενώ η μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα της Αφρικής, έχει σημαντική ανάπτυξη, έναντι άλλων χωρών της αφρικανικής ηπείρου, με ΑΕΠ της τάξεως των 510 δισ. Δολαρίων, ενώ έχει βελτιώσει αρκετά το επενδυτικό περιβάλλον.
Ο πρέσβης Αyodeji L. Ayodele, κατά την επίσκεψη στο Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης (ΒΕΘ), ενημέρωσε για την πραγματοποίηση επιχειρηματικής αποστολής το Νοέμβριο, η οποία θα συμπέσει με διεθνή έκθεση της Νιγηρίας. Εκεί οι Έλληνες επιχειρηματίες θα εξετάσουν συνεργασίες και επεκτάσεις στην εν λόγω αγορά.
Πάντως, η εικόνα είναι λίγο βελτιωμένη στη βιοτεχνία, σε σχέση με πέρσι, καθώς, σύμφωνα με στοιχεία του ΒΕΘ, στο πρώτο τρίμηνο του 2014, 477 βιοτεχνίες κατέβασαν ρολά όταν ένα χρόνο πριν, στο αντίστοιχο διάστημα, άγγιζαν τις 602, εμφανίζοντας μείωση της τάξης του 20,7%. Τους πρώτους τρεις μήνες του έτους που διανύουμε έναρξη έκαναν 125 επιχειρήσεις, έναντι 208 την αντίστοιχη περσινή περίοδο, παρουσιάζοντας συρρίκνωση κατά 40%.
O κ. Θανάσης Παπαδόπουλος πρόεδρος του ΒΕΘ, παραχωρώντας μας συνέντευξη, ανέφερε ότι η Νιγηρία είναι μία χώρα με τις δικές της ιδιαιτερότητες και δυσκολίες Όπως τονίζει, μέσω της επιχειρηματικής αποστολής που θα διοργανώσει η πρεσβεία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Νιγηρίας στην Ελλάδα θα δοθεί η δυνατότητα σε όσους συμμετάσχουν να αποκομίσουν ιδίοις όμμασι μία πρώτη εικόνα για το οικονομικό γίγνεσθαι της αφρικανικής χώρας. “Αναμφίβολα, όσο νωρίτερα κατορθώσεις, πάντα μέσω joint venture, να τοποθετηθείς σε μία χώρα που θεωρείται ‘παρθένα’ και αναζητά επενδύσεις τόσο σημαντικότερα οφέλη θα αποκομίσεις μακροπρόθεσμα”, προσθέτει.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΒΕΘ, τα πλεονεκτήματα που “βλέπουν” οι Έλληνες βιοτέχνες είναι πως “η Νιγηρία είναι μία χώρα που αναπτύσσεται ταχύτατα. Σύμφωνα με τον πρέσβη της χώρας έχουν δημιουργήσει ένα φιλικό περιβάλλον για τις ξένες επιχειρήσεις, παρέχοντας οικονομικά κίνητρα σε όσους επιχειρηματίες επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στη Νιγηρία. Στο πλαίσιο αυτό, και με δεδομένο ότι υπάρχουν ελληνικές επιχειρήσεις που έχουν μακρά παρουσία στη Νιγηρία, απευθύνουν εκ νέου κάλεσμα στους Έλληνες επιχειρηματίες”.
Σχετικά με το πως οι ελληνικές βιοτεχνίες μπορούν να επωφεληθούν από μία πιθανή επέκταση στη Νιγηρία και ποιοι κλάδοι πιστεύετε ότι θα ενδιέφεραν του Έλληνες για να εξετάσουν, ο πρόεδρος του ΒΕΘ ανέφερε ότι “στους κόλπους του Επιμελητηρίου βρίσκονται μεταξύ άλλων επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται γύρω από τον κατασκευαστικό κλάδο, στο χώρο των φωτοβολταικών αλλά και των τροφίμων” και πρόσθεσε ότι “όπως μας ενημέρωσε ο πρέσβης της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Νιγηρίας Αyodeji L. Ayodele, κατά την επίσκεψη του στο ΒΕΘ, έντονη ζήτηση καταγράφεται στους τομείς της ενέργειας, στις κατασκευές, και στα τρόφιμα”.
Σχετικά με τον κλάδο της Ενέργειας, ο κ. Παπαδόπουλος ανέφερε ότι “η Νιγηρία είναι μία χώρα που αντιμετωπίζει προβλήματα επάρκειας ενέργειας. Παράλληλα είναι μία χώρα που χαρακτηρίζεται ασταθής, μία χώρα με έντονη εγκληματικότητα. Ωστόσο είναι και μία χώρα που αναπτύσσεται ταχέως, όντας η μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα της Αφρικής, αποτελεί πλέον τη μεγαλύτερη οικονομία της Αφρικής με ΑΕΠ της τάξεως των 510 δισ. δολαρίων. Τα στοιχεία αυτά την καθιστούν ιδιαίτερα ελκυστική για τους επενδυτές που είναι έτοιμοι να κάνουν σταθερά βήματα, ουσιαστική έρευνα αγοράς και να καταγράψουν ενδελεχώς τα προβλήματα προκειμένου να μπορέσουν να δραστηριοποιηθούν σε μία χώρα που έχει σημαντικές παθογένειες. Το επιχειρείν άλλωστε ενώνει πολιτισμούς και χώρες, χτίζοντας γέφυρες και δημιουργώντας προοπτικές”.
Ο κ. Παπαδόπουλος, ανέφερε, επίσης, ότι ο πρέσβη της Νιγηρίας στην Ελλάδα, Ayodeji Ayodele του δημιούργησε θετική εικόνα, τονίζοντας ότι είναι ένας άνθρωπος που αγαπά βαθιά τη χώρα του και δηλώνει έτοιμος και διατεθειμένος προκειμένου να φέρει το ελληνικό επιχειρείν σε επαφή με την επιχειρηματική κοινότητα της δικής του χώρας. Παράλληλα, όπως τόνισε, μέσα σε μία περίοδο διεθνών προκλήσεων, δείχνει να αναγνωρίζει τις μεγάλες προσπάθειες και θυσίες που καταβάλει η Ελλάδα για την αντιμετώπισή τους και τείνει χέρι συνεργασίας. Άλλωστε το επανέλαβε αρκετές φορές κατά τη συνάντησή μας ότι η Νιγηρία πορεύεται προς την ανάπτυξη μέσω συνεργασιών.
Σχετικά με το πως ήταν η περασμένη χρονιά για την βιοτεχνία στην Ελλάδα και πως “βλέπει” το επιχειρηματικό μέλλον, ο κ. Παπαδόπουλος δήλωσε ότι “η δυναμική των βιοτεχνιών, όπως αυτή προκύπτει από το μητρώο του ΒΕΘ, βρίσκεται σε φθίνουσα πορεία, ως απόρροια της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας. Πιο συγκεκριμένα το 2013 στη μακρά αλυσίδα των λουκέτων προστέθηκαν άλλοι 1.546 κρίκοι ενώ έκαναν έναρξη δραστηριότητας 656 επιχειρήσεις”.
Μάλιστα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΒΕΘ, στο πρώτο τρίμηνο του 2014, 477 βιοτεχνίες κατέβασαν ρολά όταν ένα χρόνο πριν, στο αντίστοιχο διάστημα, άγγιζαν τις 602, εμφανίζοντας μείωση της τάξης του 20,7%. Τους πρώτους τρεις μήνες του έτους που διανύουμε έναρξη έκαναν 125 επιχειρήσεις, έναντι 208 την αντίστοιχη περσινή περίοδο, παρουσιάζοντας συρρίκνωση κατά 40%.
Σχετικά με το μέλλον, ο κ. Παπαδόπουλος αναφέρει ότι “η αρνητική κατάσταση που επικρατεί στο επιχειρείν, αποτυπώνεται με τον πιο μελανό τρόπο μέσα από τις εγγραφές και διαγραφές των βιοτεχνιών της Θεσσαλονίκης. Ο αριθμός των λουκέτων στο πρώτο τρίμηνο του 2014 είναι μεγάλος, ωστόσο καταγράφει μία σημαντική επιβράδυνση, έναντι του αντίστοιχου περσινού διαστήματος. Το ζήτημα είναι αν έχουμε φτάσει στον πάτο και ως απόρροια αυτού περιορίζεται και ο αριθμός των επιχειρήσεων που οδηγούνται σε κλείσιμο”.
“Θα πρέπει να γίνει κοινός τόπος, πριν να είναι πολύ αργά, ότι η Ελλάδα θα μπορέσει να επανέλθει σε αναπτυξιακή τροχιά μόνο με στοχευμένες κάθετες παρεμβάσεις και όχι με νέα οριζόντια μέτρα. Διαφορετικά, πολύ φοβάμαι, ότι ο κατάλογος των επιχειρήσεων που θα αποχαιρετούν την ενεργό δράση, συνεχώς θα αυξάνεται”, καταλήγει.
Όταν οι Έλληνες “έχτιζαν” κολοσσούς με τη βοήθεια της Αφρικής
Να θυμίσουμε ότι η Νιγηρία δεν είναι καινούργια χώρα για τους Έλληνες, καθώς υπάρχουν ήδη οικονομικές και εμπορικές σχέσεις, ενώ από τη δεκαετία του ’40 ήταν αρκετοί εκείνοι που έφυγαν για ένα καλύτερο μέλλον προς τις χώρες της Αφρικής, ιδρύοντας σημαντικές επιχειρήσεις ή και τράπεζες. Μάλιστα, πολλές γνωστές έχουν ξεκινήσει από εκεί και μετά ήρθαν Ελλάδα. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού, στη Νιγηρία διαμένουν σήμερα περίπου 300 Έλληνες. Η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων (περίπου 250) διαμένουν στο Λάγκος και εργάζονται σε ορισμένες μεγάλες ελληνο-νιγηριανές εταιρίες και επιχειρήσεις (όπως οι «Αλευρόμυλοι Κουμαντάρου», οι βιομηχανίες «Πάτερσον και Ζοχώνης», οι τεχνικές εταιρίες «ΕΔΟΚ-ΕΤΕΡ-ΜΑΝΤΑΚΑΣ» και τα πολυκαταστήματα «Λεβέντη»). Άλλοι απασχολούνται σε μικρότερες επιχειρήσεις (εταιρίες τεχνικών κατασκευών, βιοτεχνίες απορρυπαντικών, χυτήρια πλαστικών ειδών, εταιρίες υδραυλικών και ηλεκτρικών εγκαταστάσεων), στη διαχείριση των οποίων συνεργάζονται Έλληνες και Νιγηριανοί. Υπάρχουν, επίσης, ορισμένες Ελληνίδες γιατροί, παντρεμένες με ντόπιους, όπως και μερικοί καθηγητές Πανεπιστημίου που διδάσκουν στα Πανεπιστήμια του Ιμπαντάν και του Μπενίν Σίτυ. Κάποιοι, επίσης, ασχολούνται με ναυτιλιακές επιχειρήσεις, αν και τελευταία αυξήθηκαν οι περιορισμοί της Νιγηρίας προς τα ξένα αλιευτικά και τις εισαγωγές.
Ας αναφέρουμε μερικές: Η εταιρία «Πάτερσον – Ζοχώνης» αποτελεί εδώ και δεκαετίες ένα σημαντικό παράγοντα για την οικονομία της Νιγηρίας, αλλά και σημαντικό κέντρο εργασίας ομογενών, σύμφωνα με στοιχεία του ΑΜΠΕ. Όταν ο Α. Παχτικός επισκέφτηκε τη χώρα, συνάντησε περισσότερους από 40 ομογενείς υπαλλήλους της εταιρίας. Η εταιρία ήταν μάλιστα τόσο ισχυρή, ώστε ακόμη και κατά την περίοδο των μεγάλων συγχωνεύσεων, στις δεκαετίες 1920 και 1930, διατήρησε την ανεξαρτησία της και έγινε η τρίτη μεγαλύτερη της Νιγηρίας. Την ίδια περίοδο, άλλες ελληνικές εταιρίες όπως η «A.J. Tgangalakis CompanyR21; αγοράστηκαν από μεγαλύτερες και πιο ισχυρές.
Το 1948, η εταιρία «Πάτερσον-Ζοχώνης» αγόρασε τη σαπουνοποιία ενός Έλληνα, ονόματι Π.Β. Νίκολας, και στράφηκε και προς την παρασκευή καλλυντικών, φαρμάκων και απορρυπαντικών. Το 1973, ξεκίνησε την κατασκευή ψυγείων και επέκτεινε τις δραστηριότητές της στην Γκάνα με την παραγωγή καλλυντικών και φαρμάκων. Κατά τη δεκαετία το 1970, η εταιρία άρχισε να επεκτείνεται και εκτός των συνόρων της Αφρικής. Το 1984, όταν γιορτάστηκε η εκατονταετηρίδα της, η μικρή επιχείρηση που είχε ανοίξει ένας φτωχός ομογενής από τη Σπάρτη, είχε μετατραπεί πλέον σε μια μεγάλη πολυεθνική επιχείρηση με τεράστιο τζίρο και υψηλά κέρδη, ενώ έχει προχωρήσει και σε επενδύσεις και αγορές στην Ελλάδα, όπως η αγορά και επέκταση της ελαιουργικής εταιρίας «Μινέρβα».
Η διεύθυνσή της, μάλιστα, παραμένει μέχρι σήμερα στα χέρια των απογόνων του Ζοχώνη και η εταιρία του Α.Γ. Λεβέντη, που ξεκίνησε από την Γκάνα, συνδέθηκε στενά με την οικονομία της Νιγηρίας, ιδιαίτερα μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν ο ομογενής επιχειρηματίας αποφάσισε να επεκτείνει και εδώ τις επαγγελματικές του δραστηριότητες, μεταξύ των οποίων ήταν η αντιπροσωπεία της Coca Cola σε συνεργασία με την οποία δημιούργησε την επιχείρηση εμφιάλωσης «Nigerian Bottling Company». Στη συνέχεια, η εταιρία Λεβέντη έκανε θεαματική επέκταση σε πολυκαταστήματα, ξενοδοχεία και εργοστάσια σε όλες σχεδόν τις περιοχές της Νιγηρίας. Αναδιοργανώθηκε σε όμιλο ανεξάρτητων εταιριών και έφτασε στο σημείο να γίνει η δεύτερη μεγαλύτερη επιχείρηση στη χώρα, μετά την «United Africa Company».
Η διεύθυνσή της έμεινε πάντοτε στα χέρια των αδελφών Λεβέντη, που συνέχισαν να διατηρούν στενές σχέσεις με την πατρίδα τους, την Κύπρο, ο δε Αναστάσιος Λεβέντης διετέλεσε και πρεσβευτής της Κύπρου στην UNESCO. Στις αρχές του 1966, είχε συνοδέψει τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο στην επίσκεψή του στη Νιγηρία. Όταν στη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 τέθηκαν σε εφαρμογή τα διάφορα προγράμματα εθνικοποίησης, οπότε περιορίστηκε η συμμετοχή των ξένων σε ορισμένους τομείς της οικονομίας, γιατί υποχρεώθηκαν από το κράτος να δεχτούν τη συμμετοχή Νιγηριανών σε διάφορες επιχειρήσεις, είτε με πώληση μετοχών είτε με δωρεές μετοχών, ο «Όμιλος Εταιριών Λεβέντη» προκειμένου να συμμορφωθεί με αυτές τις ρυθμίσεις, απέκτησε πάνω από 60.000 Νιγηριανούς μετόχους. Ο Αναστάσιος Λεβέντης πέθανε το 1990 και θάφτηκε στην Κύπρο.