Περισσότερα από δύο εκατομμύρια εκτάρια δασικών εκτάσεων έχουν καταστραφεί από πυρκαγιές στα κράτη-μέλη της ΕΕ μέσα στην τελευταία τετραετία, με τον αριθμό των εκτεταμένων πυρκαγιών να έχει υπερτριπλασιαστεί σε σύγκριση με το 2006, σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, που φέρει τον τίτλο: «Χρηματοδότηση της ΕΕ για την καταπολέμηση των δασικών πυρκαγιών – Προσανατολισμός στην πρόληψη, αλλά ελλιπή δεδομένα για την αποτελεσματικότητα και βιωσιμότητα των μέτρων». Στην περίπτωση της Ελλάδας, η κατάσταση είναι ακόμη πιο ανησυχητική: το 2023, η καμένη έκταση ήταν τρεις φορές μεγαλύτερη από τον ιστορικό μέσο όρο της χώρας.
Η στρατηγική της ΕΕ επικεντρώνεται πια περισσότερο στην πρόληψη των πυρκαγιών, με παρεμβάσεις όπως καθαρισμοί δασικών εκτάσεων, δημιουργία αντιπυρικών ζωνών και βελτίωση προσβασιμότητας για οχήματα. Παρ’ όλα αυτά, η εφαρμογή των μέτρων παραμένει προβληματική. Τα ευρωπαϊκά κονδύλια συχνά δεν κατευθύνονται στους πιο ευάλωτους τομείς, ενώ τα κριτήρια επιλογής έργων παραμένουν ξεπερασμένα. Ειδικά στην Ελλάδα, η χαρτογράφηση των επικίνδυνων περιοχών βασίζεται ακόμη σε Προεδρικό Διάταγμα του 1980, το οποίο δεν έχει ακόμα πλήρως επικαιροποιηθεί.
Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο εντοπίζει σημαντικά προβλήματα στη διαχείριση:
- Δεν υπάρχουν εγγυήσεις για τη διαχρονική αποτελεσματικότητα των έργων πρόληψης, κυρίως όσων χρηματοδοτούνται από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (όπως τα 470 εκατ. ευρώ που έχει λάβει η Ελλάδα).
- Δεν υπάρχει διαφάνεια στη διάθεση των χρημάτων, καθώς τα κράτη-μέλη δεν παρέχουν συνεπή και πλήρη δεδομένα και δεν χρησιμοποιούν συστηματικά τα εργαλεία αξιολόγησης όπως το σύστημα EFFIS.
Παρότι η Ελλάδα έχει εξασφαλίσει περίπου 837 εκατ. ευρώ από τον ΜΑΑ για πρόληψη, ετοιμότητα και αποκατάσταση, μέχρι τον Μάιο του 2024 είχε απορροφήσει λιγότερο από το 10% των προβλεπόμενων κονδυλίων για την αγροτική ανάπτυξη, λόγω ελλείψεων σε προσωπικό στο ΥΠΕΝ και προβλημάτων στις δασικές υπηρεσίες όσον αφορά τις δημόσιες συμβάσεις. Το επικαιροποιημένο Σχέδιο Ανάκαμψης του 2023 προβλέπει καθαρισμούς σε 105.500 εκτάρια με κόστος 470 εκατ. ευρώ, αλλά παράλληλα μειώνει σημαντικά τις δράσεις αναδάσωσης.
Το κύριο συμπέρασμα του ΕΕΣ είναι πως χωρίς σύγχρονα δεδομένα, εθνική στρατηγική και διαφανείς μηχανισμούς παρακολούθησης, τα μέτρα πρόληψης ενδέχεται να αποτύχουν στην πράξη. Η Ελλάδα, που υφίσταται κάθε χρόνο όλο και μεγαλύτερες απώλειες, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της απόστασης μεταξύ σχεδιασμού και ουσιαστικής προστασίας.
Συστάσεις για πιο αποτελεσματικά μέτρα
Το Ελεγκτικό Συνέδριο ζητά:
- Χρήση επικαιροποιημένων χαρτών επικινδυνότητας και όχι ξεπερασμένων εκτιμήσεων.
- Έμφαση στη διατήρηση και συντήρηση των παρεμβάσεων και εθνικές δεσμεύσεις για συνέχεια της χρηματοδότησης.
- Αποφυγή οριζόντιας κατανομής πόρων με πολιτικά και όχι επιχειρησιακά κριτήρια.
- Καλύτερη αξιοποίηση του συστήματος EFFIS για τη λήψη αποφάσεων.
Σε αντίθεση με την ελληνική πραγματικότητα, χώρες όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία έχουν προχωρήσει σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις. Η Πορτογαλία, μετά τις καταστροφές του 2017, κατεύθυνε το 61% του σχετικού προϋπολογισμού το 2022 σε πρόληψη (έναντι 20% το 2017), δίνοντας έμφαση στην καθαριότητα δασών και απομάκρυνση καύσιμης ύλης. Παρόμοια, οι περιφέρειες της Γαλικίας και της Ανδαλουσίας επενδύουν από το 2018 πάνω από το 50% των κονδυλίων τους στην πρόληψη και όχι απλώς στην καταστολή.
Διαβάστε ακόμη
Ελλάδα: Τα 10 επαγγέλματα με σχεδόν μηδενική ανεργία – Πού υπάρχει ζήτηση
Εισφορά αλληλεγγύης: Ποιοι εργαζόμενοι και συνταξιούχοι επηρεάζονται από την αύξηση
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα