Του Δημήτρη Μαρκόπουλου
Τα γραφεία της Luxottica Hellas στην Ανθούσα εκπέμπουν έντονο lifestyle. Μοντέρνα και με νεανικό κόσμο να εργάζεται σε αυτά, εκφράζουν την ιταλική φινέτσα και την επονομαζόμενη «γοητεία του περιττού». Tα γυαλιά ηλίου αποτελούν μια προσιτή πολυτέλεια -μία από τις ελάχιστες που έμειναν στην Ελλάδα της κρίσης- και ανάλαφρη πινελιά σε μια γκρίζα καθημερινότητα. Λογικό είναι λοιπόν ο επισκέπτης της Luxottica Hellas να στέκεται κυρίως στην «επιφάνεια» των πραγμάτων και στο «λούστρο» που μια φίρμα οπτικών έχει.
Και πώς να μην είναι έτσι όταν οι ετήσιες κολεξιόν που παρουσιάζει η ελληνική εταιρεία οπτικών κατακλύζονται από τους εγχώριους celebrities; Οι καλεσμένοι με μια αίσθηση ανεμελιάς που λείπει από τους καιρούς μας συνηθίζουν να «παίζουν» με τα γυαλιά και μπροστά στον φακό των φωτορεπόρτερ προβάρουν τις συλλογές των επιλεγμένων οίκων που εκπροσωπεί η ελληνική εταιρεία, όπως Prada, Prada Linea Rossa, Miu Miu, Dolce & Gabbana, Giorgio Armani, Emporio Armani, Persol, Burberry, Oakley, Vogue και Ray-Ban.
Πριν από λίγο καιρό, fashion editors, στυλίστες και bloggers, καθώς και φίλοι της εταιρείας από τον χώρο της μουσικής, της τηλεόρασης και του θεάτρου, όπως οι Μαρία Ηλιάκη, Ελένη Τσολάκη, Παναγιώτης Μπουγιούρης, Πηνελόπη Πλάκα, Πατρίστια Μίλικ-Περιστέρη, Αννα Πρέλεβιτς, Κώστας Φραγκολιάς κ.ά. παραβρέθηκαν σε ένα από τα πολλά γκαλά που διοργανώνει η εταιρεία. Πέρα όμως από την επένδυση και τα ενσταντανέ για την προώθηση των γυαλιών που τόσο απέχουν από την άλλη εικόνα της Ελλάδας που ρημάζει, η Luxottica της οικογένειας Τζατζιμάκη είναι μια εταιρεία σοβαρή. Μια επιχείρηση που κερδίζει όταν το σύνολο της οικονομίας και της αγοράς βουλιάζει και η οποία εξακολουθεί να απασχολεί εκατοντάδες υπαλλήλους. Εχει κύκλο εργασιών σταθερό εδώ και καιρό, που έφτασε το 2015 στα 25,56 εκατ. ευρώ, με αυξημένα καθαρά κέρδη στα 3,88 εκατ. ευρώ από 3,7 εκατ. το 2014. Δεν είναι τυχαία, λοιπόν, η αίσθηση υγείας που αποπνέουν η διοίκηση της εταιρείας και ο διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Μανώλης Τζατζιμάκης. Και αυτό διότι η εταιρεία φρόντισε να μην ανοιχτεί, να επενδύσει στην εισαγωγή κολεξιόν για όλα τα πορτοφόλια, αλλά και να κάνει σημαντικές εκπτώσεις καθιστώντας τα γυαλιά ηλίου προσιτά σε όλους. Μια «λογική πολυτέλεια» με σειρές στα 100 με 150 ευρώ, όταν για χρόνια πολλοί θεωρούσαν τα γυαλιά κάτι πολύ ακριβό. Αυτή η στρατηγική είναι που έφερε στη Luxottica Hellas κέρδη και ένα πολύ θετικό αποτύπωμα. Βέβαια η πορεία προς αυτή την επιτυχία δεν ήταν εύκολη, ούτε δεδομένη.
Με την επιχείρηση να έχει περάσει στη νέα της φάση και τον ιδρυτή της Στράτο Τζατζιμάκη να έχει εκχωρήσει αρμοδιότητες στη νεότερη γενιά, όλα έδειχναν πιο δύσκολα και σύνθετα. Εν μέσω του κραχ της χώρας, η κορυφαία εταιρεία οπτικών και εισαγωγών από την Ιταλία άλλαζε ρότα και πήρε ρίσκα. Ρίσκα όμως που τελικά της βγήκαν χάρη σε μια σαφή στρατηγική επιλογή: το κατέβασμα του τιμολογιακού πήχη. Το 2012 η μάχη έδειχνε αμφίρροπη. Τα έσοδα της εταιρείας μειώθηκαν κατά 3,5 εκατ. ευρώ συγκριτικά με την προηγούμενη χρονιά, με την εισαγωγική-εμπορική εταιρεία Luxottica Hellas να καταγράφει τζίρο στα 25,24 εκατ. ευρώ, από 28,83 εκατ. στην προηγούμενη χρήση, παρουσιάζοντας μείωση κατά 12,5%. Στην ίδια σεζόν, η επιχείρηση παρουσίασε πτώση των μεικτών κερδών στο επίπεδο των 9,19 εκατ. ευρώ έναντι 12,55 εκατ. ευρώ έναν χρόνο πριν (-20,4%), καθώς και των κερδών προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) σε 4,67 εκατ. ευρώ (-30,3%). Τελικά παρουσίασε κέρδη προ φόρων 4,46 εκατ. ευρώ το 2012 έναντι 6,76 εκατ. ευρώ στην προηγούμενη οικονομική χρήση, μειωμένα κατά 34%. Βέβαια, τα κέρδη ήταν κέρδη. Και αυτό έδωσε ανάσα και ώθηση στην εταιρεία να προχωρήσει δυναμικά στην αναδιοργάνωση του μοντέλου λειτουργίας της. Το 2012 τα καθαρά κέρδη της κυμάνθηκαν στα 2,57 εκατ. ευρώ έναντι 5,44 εκατ. ευρώ το 2011, μειωμένα κατά 52,8%. Σήμερα επανέρχονται σταδιακά άνω της σφαίρας των 3 εκατ. ευρώ, γεγονός ενθαρρυντικό.
Επένδυση στο φθηνό και προσιτό γυαλί
Αυτό που γρήγορα διείδαν ο Μανώλης Τζατζιμάκης και η ομάδα του ήταν ότι ο Ελληνας πελάτης έχει πλέον το βλέμμα στραμμένο προς τα φθηνότερα γυαλιά ηλίου. Η κρίση επηρεάζει αρνητικά την αγορά και χτυπά με μεγαλύτερη σφοδρότητα τα ακριβά μοντέλα, στα οποία βλέπουν τις πωλήσεις να σημειώνουν πτώση μεταξύ 15%-20% κατά την τελευταία πενταετία. Ετσι, τα γυαλιά ηλίου που πωλούνται μεταξύ 120 και 150 ευρώ κερδίζουν συνεχώς έδαφος. Πρόκειται για τάση που άρχισε να γίνεται αισθητή από την περασμένη χρονιά, για να πάρει φέτος μεγαλύτερες διαστάσεις. Ωστόσο η στροφή των καταναλωτών προς φθηνότερα μοντέλα δεν ανατρέπει συνολικά την πτωτική πορεία της αγοράς, η οποία έχει πιάσει διψήφια ποσοστά – και αυτό διότι τα γυαλιά ηλίου δεν είναι είδος ανάγκης αλλά καταχωρούνται στα αξεσουάρ.
Πάντως, σημαντικό ρόλο στη θετική πορεία της Luxottica έχει παίξει η πραγματική εμμονή του Έλληνα καταναλωτή στα επώνυμα είδη. Αλλωστε, το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής αγοράς καλύπτεται από εισαγόμενα προϊόντα, ενώ οι τέσσερις μεγαλύτερες εταιρείες του κλάδου που εισάγουν επώνυμες φίρμες καταλαμβάνουν περίπου το 80%-90% της συνολικής αγοράς. Επιπλέον, οι καινούριες τάσεις της μόδας που οδηγούν σε συνεχή αντικατάσταση των γυαλιών ηλίου -ιδιαίτερα από τις γυναίκες- ευνοούν τη συγκεκριμένη αγορά. Από τις βασικές κινήσεις που έκανε η οικογένεια Τζατζιμάκη και οι οποίες απέδωσαν ήταν ότι αποφάσισε να ενισχύσει τα δίκτυα πωλήσεών της πέραν των παραδοσιακών μαγαζιών οπτικών.
Ολοι πλέον βλέπουν γυαλιά ηλίου να πωλούνται σε πολυκαταστήματα, αλυσίδες ένδυσης, καλλυντικών, ακόμα και παιδικών ειδών, με τα γυαλιά για παιδιά να είναι η νέα κατηγορία που έχει ανοίξει. Με διεθνείς συνεργασίες αιχμής με τους κορυφαίους οίκους στον πλανήτη και έμφαση στην ιταλική αγορά, η Luxottica Hellas έχει ενεργή παρουσία στα επιχειρηματικά δρώμενα και αποτελεί τη σύνδεση του ελληνικού εμπορίου με το ιταλικό. Μέλος του Ελληνοϊταλικού Επιμελητηρίου, η οικογένεια Τζατζιμάκη έχει επενδύσει σημαντικά στην άλλη πλευρά της Αδριατικής ήδη από τις δεκαετίες του ’80 και -κυρίως- του ’90.
Από τη βιοπάλη στην επιτυχία
Ο 72χρονος ιδρυτής της εταιρείας Στράτος Τζατζιμάκης που ξεκινώντας από χαμηλά, κατάφερε να δει τις τάσεις και να δημιουργήσει έναν εξαιρετικό επιχειρηματικό οργανισμό, πάντοτε τηρώντας χαμηλούς τόνους. Γεννημένος στην Αγία Ρουμέλη Χανίων, κοντά στο φαράγγι της Σαμαριάς, ήρθε στην Αθήνα στη δύσκολη από κάθε άποψη δεκαετία του ’60, αφού η οικογένειά του δεν μπορούσε να τον βοηθήσει έχοντας και άλλα τρία παιδιά. Ο ίδιος σχεδίαζε να μπει στη Γυμναστική Ακαδημία όντας αθλητής, όμως τα πράγματα ήρθαν αλλιώς και πέρασε στην Πάντειο. Παράλληλα με τις σπουδές του στις Πολιτικές Επιστήμες, δούλευε ως μπογιατζής, οικοδόμος και αργότερα πλασιέ γυαλιών. Με ένσημα κατά της χούντας, στις αρχές της δεκαετίας του ’70 στράφηκε ολοκληρωτικά στο εμπόριο γυαλιών οράσεως. Ο ίδιος γυρνούσε όλη την Αθήνα φορτωμένος με τεράστιες βαλίτσες δειγμάτων και πάντοτε κινούμενος με τις αστικές συγκοινωνίες για να κάνει οικονομία και να μπορέσει να ζήσει. Τη δουλειά την έμαθε πολύ καλά και κάπως έτσι, παρέα με δύο φίλους του, αποφάσισε να στήσει τη δική του δουλειά. Το 1978 ίδρυσε μια προσωπική εταιρεία ποντάροντας όλες τις οικονομίες του στον εκτελωνισμό γυαλιών από την Ιταλία. Η εταιρεία σύντομα πέτυχε τους στόχους της και η Στράτος Τζατζιμάκης Α.Ε., της οποίας κατείχε πλέον το 50%, έφτασε το 1991, έχοντας στο χαρτοφυλάκιό της ως μεγαλύτερο όπλο της την επωνυμία Vogue (η οποία έκανε το 25% του συνολικού τζίρου), να κάνει τζίρο 3 δισ. δρχ., εκπροσωπώντας παράλληλα διάφορους άλλους οίκους από την Ιταλία, τη Γερμανία και τη Γαλλία. Την ίδια εποχή η Luxottica εξαγόραζε στην Ιταλία την επωνυμία Vogue. Η κοινή πορεία με τη Luxottica ξεκίνησε ως φλερτ το 1991 σε μια έκθεση στο Παρίσι, όπου ο ιδιοκτήτης της Λεονάρντο ντε Βέκιο ζήτησε να δει τον Ελληνα επιχειρηματία. Στη συνάντηση αυτή του ανήγγειλε ότι η Luxottica είχε αποφασίσει να ιδρύσει θυγατρική στην Ελλάδα με συνέταιρο ή μόνη της. Ο Κρητικός επιχειρηματίας αμέσως άρπαξε την ευκαιρία. Η εταιρεία θα ονομαζόταν Luxottica Hellas και ο ίδιος θα κατείχε μαζί με τον συνεταίρο το 49%.
Αργότερα ο συνέταιρος αποχώρησε και πλέον ο Στράτος Τζατζιμάκης διατηρεί το 30% της εταιρείας και η μητρική το 70%. Βέβαια η σχέση με τη μητρική δεν ήταν πάντοτε ανέφελη. Σήμερα η Luxottica Hellas δραστηριοποιείται στην ελληνική αγορά και διανέμει γυαλιά ηλίου και οράσεως του εργοστασίου της Luxottica, καθώς και άλλων γνωστών ιταλικών οίκων, μεταξύ των οποίων Vogue, Byblos, Armani, Yves Saint Lauren, Bvlgari κ.ά., κατέχοντας το 50% του μεριδίου της ελληνικής αγοράς. Αυτή τη στιγμή ο Στράτος Τζατζιμάκης έχει παραδώσει τα ηνία της εταιρείας στον Μανώλη Τζατζιμάκη, αν και πάντα ενδιαφέρεται και φροντίζει για το δημιούργημά του: τον κόπο και τις ιδέες μιας ολόκληρης ζωής.