Σε μια εποχή που η πράσινη μετάβαση στη ναυτιλία επιταχύνεται και η νησιωτικότητα αποκτά στρατηγική σημασία, η ακτοπλοΐα της Ελλάδας βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι.
Η θεματική του 2ου Chios International Shipping Summit, που διοργάνωσε το τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αιγαίου με τίτλο «Βιωσιμότητα και Ακτοπλοΐα: Προκλήσεις και Ευκαιρίες για τη Νησιωτικότητα», ανέδειξε με σαφήνεια τη σύνθετη πραγματικότητα του κλάδου: ένας στόλος που γηράσκει, έλλειψη σαφούς στρατηγικού πλαισίου, ανεπαρκείς χρηματοδοτήσεις, αλλά και μεγάλες δυνατότητες μετασχηματισμού, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης πολιτικής βούλησης και διαρθρωτικών εργαλείων.
Με τη συμμετοχή εκπροσώπων της πολιτείας, της αυτοδιοίκησης, της ακαδημαϊκής κοινότητας και κορυφαίων στελεχών του κλάδου, η συζήτηση που διεξήχθη στις Οινούσσες, ανέδειξε τέσσερις βασικούς άξονες:
1. Η απουσία σταθερού και επαρκώς χρηματοδοτούμενου πλαισίου για την ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου, ο οποίος καλείται να γίνει «πράσινος» χωρίς ουσιαστικά να διαθέτει τα μέσα.
2. Η σημασία της ακτοπλοΐας ως πυλώνα κοινωνικής συνοχής, δημόσιας υγείας και εθνικής ασφάλειας για τα νησιά – πέρα από τον ρόλο της στη μεταφορά προσώπων και αγαθών.
3. Η ανάγκη για επενδύσεις σε λιμενικές και ενεργειακές υποδομές, ώστε να υποστηριχθούν τεχνολογίες μηδενικών εκπομπών και να καταστεί εφικτή η λειτουργία νέας γενιάς πλοίων.
4. Η επιτακτική απαίτηση για θεσμικές συνέργειες και ευρωπαϊκές πολιτικές στήριξης, που θα λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής νησιωτικότητας και όχι μόνο τις εμπορικές λογικές.
Οι εισηγητές συμφώνησαν πως ο χρόνος μετρά αντίστροφα. Χωρίς άμεσες αποφάσεις, οι πρώτες παραδόσεις νέων πλοίων μετά το 2030 καθίστανται αβέβαιες, ενώ η ακτοπλοΐα κινδυνεύει να μείνει πίσω στην ευρωπαϊκή ενεργειακή μετάβαση. Την ίδια στιγμή, το κόστος ναυπήγησης παραμένει δυσβάσταχτο, η πρόσβαση στη χρηματοδότηση ανεπαρκής και η θεσμική αναγνώριση του ρόλου της ακτοπλοΐας υποτονική.
Μέσα από τον διάλογο που φιλοξενήθηκε στις Οινούσσες, αναδείχθηκε η ανάγκη για ένα νέο εθνικό και ευρωπαϊκό αφήγημα γύρω από την ακτοπλοΐα, που να βασίζεται στη ρεαλιστική υποστήριξη, τον προγραμματισμό και τη σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα – ώστε η νησιωτικότητα να πάψει να αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα και να αναδειχθεί σε ευκαιρία στρατηγικής ανάπτυξης.
Πιο συγκεκριμένα:
Στην τοποθέτησή του, ο Δήμαρχος Οινουσσών Γιώργος Δανιήλ επισήμανε με έμφαση:
«Ένα μικρό, άγονο και πετρώδες νησί με πίστη, προσήλωση και όραμα, μπορεί να διακριθεί παγκοσμίως. Αυτό ακριβώς συμβολίζουν οι Οινούσσες.» Οι εισηγητές της συνεδρίας ‒μεταξύ των οποίων ο Γενικός Γραμματέας του ΥΝΑΝΠ Εμμανουήλ Κουτουλάκης, η Καθηγήτρια Αθηνά Ρουμπούτσου, ο Αν. Καθηγητής Ορέστης Σχινάς, ο Σπυρίδων Πασχάλης της Sea Ahead Marine και η Χρυσάνθη Στεφάνου, CEO των Bright Navigation και Golden Star Ferries‒ χάραξαν μια συνολική αποτύπωση των προκλήσεων και των απαραίτητων πολιτικών μετασχηματισμών για τη βιώσιμη ακτοπλοΐα.
Η συζήτηση κατέδειξε την έλλειψη σαφούς και συνεκτικού θεσμικού πλαισίου για τη «πράσινη μετάβαση» της ακτοπλοΐας. Παρά το γεγονός ότι ο στόλος που εξυπηρετεί τη νησιωτική Ελλάδα γηράσκει και απαιτεί αντικατάσταση, ουσιαστικά δεν υπάρχει αρχιτεκτονική μακροπρόθεσμης στρατηγικής ή χρηματοδοτικής κάλυψης.
Οι ομιλητές επεσήμαναν ότι:
Ο μέσος χρόνος ναυπήγησης και παράδοσης πλοίων που θα εξυπηρετούν τα ελληνικά νησιά είναι πέραν του 2030, εφόσον η διαδικασία ξεκινήσει άμεσα. Οι επιδοτήσεις στις άγονες γραμμές παραμένουν ανεπαρκείς, ενώ ο κατακερματισμός αρμοδιοτήτων και η απουσία ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων για την ακτοπλοΐα θέτουν σε κίνδυνο τη διασυνδεσιμότητα και κοινωνική συνοχή των νησιών. Η διαφορά κόστους ναυπήγησης μεταξύ Ευρώπης και Ασίας φτάνει έως και +40%, αποθαρρύνοντας τον εκσυγχρονισμό του στόλου με ευρωπαϊκά πλοία.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στον πολυλειτουργικό ρόλο της ακτοπλοΐας: δεν εξυπηρετεί απλώς μεταφορές, αλλά:
Εξασφαλίζει δημόσια υγεία, επιτρέποντας τη διακομιδή ασθενών και την πρόσβαση σε υπηρεσίες.
Υποστηρίζει την εθνική άμυνα, εξασφαλίζοντας συνεχή επαφή με απομακρυσμένα νησιά.
Συμβάλλει στην κοινωνική και οικονομική συνοχή, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσεων (π.χ. πανδημία, γεωπολιτικές εντάσεις).
Λιμενικές υποδομές
Οι εισηγητές τόνισαν πως καμία στρατηγική για βιώσιμη ακτοπλοΐα δεν είναι εφικτή χωρίς:
- Σύγχρονες και επαρκείς λιμενικές υποδομές για καύσιμα νέας γενιάς και διαχείριση ρύπων.
- Συνεργασία μεταξύ εταιρειών, λιμανιών και θεσμικών φορέων, ώστε να δημιουργηθεί ένα ενιαίο πλαίσιο δράσης.
- Κίνητρα για την υιοθέτηση πράσινων τεχνολογιών, όπως ενεργειακές κοινότητες και προγράμματα συλλογής θαλάσσιων αποβλήτων.
- Ειδική μνεία έγινε στην ανάγκη για σταθερό φορολογικό και επενδυτικό περιβάλλον, χωρίς αιφνίδιες μεταβολές και χωρίς το “μονοπάτι της γραφειοκρατίας” να αποτρέπει πρωτοβουλίες. Τονίστηκε επίσης ότι η ευρωπαϊκή στρατηγική για νησιωτικότητα πρέπει να περιλάβει την ακτοπλοΐα ως κρίσιμο μέσο εθνικής σημασίας, και όχι ως απλώς ιδιωτική εμπορική δραστηριότητα.
Το μήνυμα που εκπέμφθηκε από τις Οινούσσες ήταν καθαρό:
- Η ακτοπλοΐα δεν μπορεί να περιμένει. Χωρίς στοχευμένες επενδύσεις και σαφείς στρατηγικές επιλογές σήμερα, το 2030 θα είναι ήδη πολύ αργά.
Ουσιαστικά, το πάνελ ανέδειξε την παρατεταμένη αναμονή που επικρατεί στον κλάδο, εξαιτίας της αβεβαιότητας σε επίπεδο θεσμών και πολιτικής κατεύθυνσης. Οι εταιρείες δηλώνουν πρόθυμες να επενδύσουν, όμως ζητούν:
- μακροπρόθεσμη σταθερότητα,
- πρόσβαση στη χρηματοδότηση,
- και πολιτική βούληση που να συνυπολογίζει τις πραγματικές ανάγκες των νησιών και όχι μόνο τους δείκτες εκπομπών.
Διαβάστε ακόμη
Οι 6 αλλαγές που έρχονται στην αγορά εργασίας
ΑΑΔΕ: Χαμηλά εισοδήματα στη δήλωση, εξαψήφιοι αριθμοί στην τράπεζα
Ενέργεια: Ξαναμπαίνει στο παιχνίδι η Κομισιόν για το καλώδιο Κρήτης – Κύπρου
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα