Η ελληνική ναυτιλία μικρών αποστάσεων (shortsea) αποτελεί έναν από τους πλέον κρίσιμους πυλώνες των εθνικών μεταφορών, διασφαλίζοντας τη μεταφορά καυσίμων, πρώτων υλών και εμπορευμάτων στα νησιά χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση για τον κρατικό προϋπολογισμό.
Η στρατηγική σημασία της για τη χώρα δεν περιορίζεται μόνο στη λειτουργική υποστήριξη των νησιωτικών περιοχών, αλλά επεκτείνεται στην ενίσχυση της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής, καθώς και στην προώθηση της ανταγωνιστικότητας του εθνικού στόλου στην ευρωπαϊκή αγορά.
Ωστόσο, η ελληνική shortsea ναυτιλία αντιμετωπίζει χρόνια προβλήματα που θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητά της: γήρανση και συρρίκνωση του στόλου, απαρχαιωμένο νομοθεσμικό πλαίσιο και αυξανόμενα κόστη λόγω των ευρωπαϊκών «πράσινων» κανονισμών. Η πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ για την Ενωση Εφοπλιστών Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων (ΕΕΝΜΑ) επιβεβαιώνει ότι χωρίς στοχευμένες εθνικές και ευρωπαϊκές παρεμβάσεις ο κλάδος κινδυνεύει με άμεσες συνέπειες σε θέσεις εργασίας, ανταγωνιστικότητα και εθνικά έσοδα.
Η στήριξη του κράτους, μέσα από εκσυγχρονισμό νομοθετικού πλαισίου, χρηματοδοτικά εργαλεία για την πράσινη μετάβαση, ανανέωση του στόλου και ενίσχυση του ελληνικού νηολογίου, θα επιτρέψει την άμεση εγγραφή πολλών πλοίων στο εθνικό νηολόγιο, ενισχύοντας τη βιωσιμότητα του κλάδου και την εθνική οικονομία.
Η ελληνική shortsea ναυτιλία δεν είναι απλώς ένας κλάδος μεταφορών· είναι στρατηγικό εργαλείο ανάπτυξης, συνοχής και διεθνούς ανταγωνιστικότητας για τη χώρα.
Απευθυνθήκαμε στον πρόεδρο του European Short Sea Network και της Ενωσης Εφοπλιστών Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων Χαράλαμπο Σημαντώνη, ο οποίος ξεκαθάρισε το τοπίο, τα θέλω και τα πρέπει.
– Ποιος είναι ο στρατηγικός ρόλος της shortsea ναυτιλίας για την Ελλάδα;
Η shortsea ναυτιλία είναι η ραχοκοκαλιά των εθνικών μεταφορών. Μεταφέρει καύσιμα και πρώτες ύλες στα νησιά χωρίς να χρειάζεται καμία κρατική επιδότηση, κάτι που τη διαφοροποιεί από άλλους κλάδους που επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό. Αυτό σημαίνει ότι διασφαλίζεται η κοινωνική και οικονομική συνοχή, ενώ παράλληλα διατηρούνται χιλιάδες θέσεις εργασίας. Ο κλάδος υποστηρίζει επίσης την εθνική στρατηγική, καθώς αποτελεί εφαλτήριο για τη διασύνδεση των νησιών με την ηπειρωτική Ελλάδα και την ευρωπαϊκή αγορά.
– Τι αναδεικνύει η πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ για τον κλάδο;
Η μελέτη είναι αποκαλυπτική. Καταδεικνύει την κρίσιμη σημασία του κλάδου, αλλά και τα χρόνια προβλήματα:
1/ Συρρίκνωση στόλου: Ο αριθμός των πλοίων μειώθηκε κατά 60% την τελευταία 30ετία, με τη μεγαλύτερη πτώση τα τελευταία 15 χρόνια. Η χωρητικότητα υποχωρεί από το 2014 και μετά, γεγονός που περιορίζει την ικανότητα μεταφοράς βασικών αγαθών.
2/ Γήρανση στόλου: Πάνω από το 70% των πλοίων είναι άνω των 30 ετών, γεγονός που επιβάλλει άμεση αντικατάσταση ή εκσυγχρονισμό των φορτηγών και δεξαμενόπλοιων. Χωρίς παρέμβαση, η λειτουργία τους γίνεται οικονομικά ασύμφορη και τεχνολογικά αναχρονιστική.
3/ Απαρχαιωμένο νομοθετικό πλαίσιο: Οι νόμοι που διέπουν τη shortsea ναυτιλία χρονολογούνται από τη δεκαετία του ’50 και ’60 και δεν ανταποκρίνονται στα σύγχρονα πλοία, περιορίζοντας την ανταγωνιστικότητα και εμποδίζοντας επενδύσεις.
4/ Πράσινη μετάβαση και κόστος: Η επιβολή των νέων ευρωπαϊκών κανονισμών εκτιμάται ότι θα επιφέρει έως το 2030 κόστος συμμόρφωσης 225 εκατ. ευρώ, χωρίς να συνυπολογίζεται η κατασκευή ή μετασκευή πλοίων. Το αποτέλεσμα θα είναι αύξηση των ναύλων έως 38,6%, μείωση ζήτησης υπηρεσιών έως 17% και απώλεια εσόδων 140 εκατ. ευρώ. Οι θέσεις εργασίας που θα χαθούν υπολογίζονται σε 1.200.
– Ποια είναι η στρατηγική της ΕΕΝΜΑ για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων;
Η στρατηγική μας κινείται σε δύο άξονες: εθνικό και ευρωπαϊκό.
Σε εθνικό επίπεδο:
■ Επιδιώκουμε τον εκσυγχρονισμό του κανονιστικού πλαισίου και την προσαρμογή του στις σύγχρονες ανάγκες.
■ Θέτουμε το θέμα της ανταγωνιστικότητας και βιωσιμότητας του shortsea πλοίου, με έμφαση στις οργανικές συνθέσεις και χωρίς δογματισμούς.
■ Στοχεύουμε στην άμεση ενίσχυση του εθνικού νηολογίου από τη δεξαμενή 700 ελληνόκτητων πλοίων του εθνικού δικτύου shortsea, διασφαλίζοντας θέσεις εργασίας και συμβολή στην εθνική οικονομία.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο:
■ Διεκδικούμε τη δημιουργία χρηματοδοτικών εργαλείων που θα στηρίξουν την πράσινη μετάβαση, ώστε να γίνει βιώσιμη χωρίς να επηρεάζεται η ανταγωνιστικότητα.
■ Προωθούμε την εφαρμογή πράσινης τεχνολογίας και τη συνεργασία με ελληνικά και ευρωπαϊκά ναυπηγεία, ενισχύοντας ταυτόχρονα την ευρωπαϊκή οικονομία.
– Και ποιες θα είναι οι συνέπειες της πράσινης μετάβασης χωρίς αυτά τα μέτρα;
Χωρίς χρηματοδοτικά εργαλεία και εκσυγχρονισμό νομοθεσίας, ο κλάδος δεν θα μπορεί να επενδύσει σε νέα πλοία ή μετασκευές, με αποτέλεσμα:
■ Συρρίκνωση στόλου και γήρανση πλοίων.
■ Αύξηση ναύλων και μειωμένη ζήτηση υπηρεσιών, με απώλειες εσόδων και θέσεων εργασίας.
■ Μείωση της συμβολής της shortsea ναυτιλίας στην εθνική οικονομία και στον εφοδιασμό των νησιών.
– Τι απαιτείται για να καταστεί ο κλάδος βιώσιμος και ανταγωνιστικός;
Απαιτείται ολοκληρωμένη παρέμβαση σε τρία επίπεδα:
1/ Ανανέωση στόλου και εκσυγχρονισμός υποδομών: Τα πλοία πρέπει να αντικατασταθούν ή να εκσυγχρονιστούν, ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της πράσινης μετάβασης και να υποστηρίζουν την ανταγωνιστικότητα.
2/ Χρηματοδοτικά εργαλεία: Η δημιουργία εθνικών και ευρωπαϊκών μηχανισμών χρηματοδότησης είναι απαραίτητη για την επένδυση σε πλοία και υποδομές, ώστε η μετάβαση να γίνει οικονομικά βιώσιμη.
3/ Νομοθετική αναδιαμόρφωση: Ο εκσυγχρονισμός του κανονιστικού πλαισίου θα επιτρέψει στο ελληνικό shortsea πλοίο να γίνει ξανά ανταγωνιστικό και να συμβάλλει στην εθνική στρατηγική, προστατεύοντας θέσεις εργασίας και έσοδα.
– Ποιο είναι το εθνικό συμφέρον πίσω από αυτές τις δράσεις;
Η ενίσχυση της shortsea ναυτιλίας αποτελεί στρατηγική ανάγκη για τη χώρα. Η ανανέωση του στόλου, η διατήρηση θέσεων εργασίας και η προστασία των εσόδων της οικονομίας είναι απαραίτητα για την κοινωνική συνοχή των νησιών και την ανταγωνιστικότητα της χώρας. Παράλληλα, η υιοθέτηση της πράσινης πολιτικής με στοχευμένες επενδύσεις ενισχύει την ευρωπαϊκή οικονομία και διασφαλίζει την ελληνική συμμετοχή στην πράσινη μετάβαση χωρίς να θυσιάζεται η βιωσιμότητα του κλάδου.
– Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξη, ποιο είναι το μήνυμα της ΕΕΝΜΑ προς τους φορείς και την κοινωνία;
Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: η ελληνική shortsea ναυτιλία πρέπει να ενισχυθεί και να εκσυγχρονιστεί. Είναι στρατηγικής σημασίας για τη χώρα και την ευρωπαϊκή αγορά, προστατεύει χιλιάδες θέσεις εργασίας και εξασφαλίζει την οικονομική συνοχή των νησιών. Η ΕΕΝΜΑ δεσμεύεται να εργαστεί σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο για να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα του κλάδου, χωρίς να αφήσει κανένα κρίσιμο ζήτημα εκτός σχεδίου δράσης.
Διαβάστε ακόμη
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα