Των Κώστα Τσαούση, Παναγιώτη Σαββίδη
Από την εποχή που σχεδόν εικοσάρης ο κ. Ιβάν Σαββίδης -παιδί μιας οικογένειας Ποντίων από ένα χωριό κοντά στην Τσάλκα της Γεωργίας- άρχισε να δουλεύει ως απλός εργάτης σε μια κρατική καπνοβιομηχανία στο Ροστόβ, μια πόλη 200 χιλιόμετρα μακριά από τη Μόσχα, μέχρι τη στιγμή που έφτασε να πανηγυρίζει όρθιος με το κασκόλ στον λαιμό στα «επίσημα» της Τούμπας ένα γκολ του Αθανασιάδη ή του «Σάλπι» είναι σαν να έχει περάσει αιώνας – ή ακόμα σαν να έχει διασχίσει ο ίδιος αμέτρητες φορές τον ποταμό Δον και να έχει βγει σώος στη στεριά.
Η αναφορά στον «ήρεμο Δον» δεν είναι τυχαία, καθώς στην παράκτια ζώνη του βρίσκονται οι εγκαταστάσεις της καπνοβιομηχανίας Ντονσκόι Ταμπάκ – εκεί όπου ο άλλοτε εργατάκος της σειράς, επωφελούμενος και της αλλαγής του καθεστώτος, ήρθε και έγινε το αφεντικό! Αλλά δεν είναι αυτή η μόνη αλλαγή που έφερε ο χρόνος. Τώρα πια ο 54χρονος ομογενής επιχειρηματίας από τη Ρωσία εδώ και λίγες ημέρες είναι και με τη βούλα πολίτης της Ελληνικής Δημοκρατίας, ενώ στα μάτια των φιλάθλων του Δικεφάλου του Βορρά είναι κάτι ανάμεσα στον πλούσιο θείο από τη Μόσχα και τον μεσσιανικό απεσταλμένο.
Από το σημείο αυτό μέχρι να αρχίσει και το φλερτ με την ελληνική πολιτική σκηνή η απόσταση είναι πολύ μικρή. Άλλωστε, έχει την ανάλογη προϋπηρεσία. Πρώτα ως βουλευτής στο Κοινοβούλιο της περιοχής του Ροστόβ και στη συνέχεια βουλευτής της παράταξης του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Κρατική Δούμα. Μάλιστα, σε δύο συνεχόμενες τετραετείς θητείες, αρχής γενομένης από το 2003.
Η σκέψη της καθόδου στην πολιτική πρέπει να στριφογυρνάει στο μυαλό του και είναι ένα ενδεχόμενο που δεν αποκλείουν οι άμεσοι συνεργάτες του. Η δήλωσή τους στην εφημερίδα μας είναι ενδεικτική προθέσεων και επιλογών.
Ο κ. Σαββίδης, πέραν της προϋπηρεσίας στα έδρανα της Κρατικής Δούμας, έχει δύο μεγάλα «περιουσιακά» στοιχεία στη φαρέτρα του. Το πρώτο είναι η σχέση του με τον ποντιακό ελληνισμό και οι πρωτοβουλίες του για το ετήσιο προσκύνημα των απανταχού Ποντίων στο ιστορικό Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά στα πατρογονικά εδάφη. Το δεύτερο, ο λαός του ΠΑΟΚ – το απαραίτητο καύσιμο για μια επιτυχημένη καριέρα στην πολιτική σκηνή της Θεσσαλονίκης. Με λίγα λόγια, η «προσφυγιά» και ο Δικέφαλος είναι ένα εν δυνάμει εκρηκτικό μείγμα που μπορούν με την ίδια ευκολία να αποθεώνουν και να αποκαθηλώνουν πρόσωπα και καριέρες – πολιτικές και επιχειρηματικές. Το μέτρο της ισορροπίας δεν είναι άλλο από την ευθύνη, που ξεκινά από το πώς και για ποιους κάνεις μπίζνες μέχρι την κοινωνική ανταμοιβή της επιχειρηματικότητας.
Μέχρι στιγμής ο κ. Σαββίδης έχει πολιτευτεί με μέτρο, τουλάχιστον στην επικράτεια της Τούμπας. Εχει βάλει αποδεδειγμένα λεφτά στην ομάδα, την ενίσχυσε ακόμη περισσότερο στη μεταγραφική περίοδο του Ιανουαρίου (6 νέοι παίκτες πήγαν στην Τούμπα), στηρίζει τον προπονητή, επιθυμεί διακαώς να σηκώσει την κούπα στο Κύπελλο και υπόσχεται εκπλήξεις το καλοκαίρι!
Πέραν της Τούμπας, τα πράγματα δεν είναι και τόσο ξεκάθαρα. Το Μέγαρο Μαξίμου παρακολουθεί τις εξελίξεις με άκρα διακριτικότητα, χωρίς να δίνει τροφή στα σενάρια της επόμενης μέρας. Ο ίδιος ο κ. Σαββίδης -πέραν του κύκλου της Θεσσαλονίκης που τον προτρέπει και τον ενθαρρύνει στην κάθοδό του στην πολιτική- διατηρεί ανοικτούς διαύλους επικοινωνίας με λίγους υπουργούς και άλλα κυβερνητικά και κομματικά στελέχη. Η καλύτερή του επαφή είναι ο κυβερνητικός εκπρόσωπος κ. Σίμος Κεδίκογλου. Οι δυο τους φαίνεται πως συνεννοούνται. Άλλωστε βοηθά το γεγονός ότι ομιλούν και οι δύο τη ρωσική!
Είναι αλήθεια ότι ο 54χρονος ομογενής επιχειρηματίας ήρθε στο προσκήνιο της Θεσσαλονίκης με δύναμη να αγοράσει τα πάντα – ό,τι ήταν διαθέσιμο στην αγορά. Από τη «Ζάχαρη» και την καπνοβιομηχανία της ΣΕΚΑΠ μέχρι το Λιμάνι και τις υποδομές των σιδηροδρόμων σε πρώτη φάση. Σχεδόν με το «καλημέρα σας». Είχε προηγηθεί, βεβαίως, η εξασφάλιση του μετοχικού ελέγχου της ΠΑΕ ΠΑΟΚ και με το χαρτί του Δικεφάλου του Βορρά ως διαβατήριο εισόδου ανά χείρας, πληροφορίες τον θέλουν να φλερτάρει και με το MEGA, καθώς φαίνεται πως υπήρξε συνάντηση με τον κ. Σταύρο Ψυχάρη.
Ολα αυτά καλά και άγια. Ας προσπαθήσουμε, όμως, να μείνουμε στην πραγματικότητα, επιχειρώντας να ξεδιαλύνουμε μύθους γύρω από το πρόσωπο, την παρουσία και τη δράση του κ. Σαββίδη στη Θεσσαλονίκη και γενικότερα στην ελληνική αγορά.
Το πρώτο πράγμα που χρειάζεται να απαντηθεί, και εκείνο με τη σειρά του ξεκαθαρίζει πολλά περισσότερα, είναι οι επενδύσεις τού εκ Ρωσίας ομογενή 54χρονου επιχειρηματία. «Επενδύσεις ακούμε αλλά επενδύσεις δεν βλέπουμε», θα μπορούσε να πει κανείς και θα ήταν απολύτως ακριβής ως προς την τοποθέτησή του. Ο κ. Σαββίδης, πέραν της αγοράς της πλειοψηφίας των μετοχών της ΠΑΕ ΠΑΟΚ και την ενοικίαση για ένα έτος (με ανοιχτό δημόσιο διαγωνισμό από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ) του εμβληματικού ξενοδοχείου «Μακεδονία Παλλάς» στην παραλία της Θεσσαλονίκης, δεν έχει προχωρήσει σε καμιά άλλη αγορά μετοχών υπό ιδιωτικοποίηση εταιρειών του ευρύτερου δημόσιου τομέα ή την απόκτηση σημαντικού και αξιόλογου περιουσιακού στοιχείου.
«Αλλο οι εξαγγελίες και οι προθέσεις για επενδύσεις και άλλο οι ίδιες οι επενδύσεις», υποστηρίζει μετά λόγου γνώσεως μάχιμο υψηλόβαθμο τραπεζικό στέλεχος της Θεσσαλονίκης. Και έχει δίκιο. Ο κ. Σαββίδης, όπως λένε κυβερνητικά στελέχη στην Αθήνα, είχε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να αποδείξει έμπρακτα το ενδιαφέρον του, πρώτα στην ιδιωτικοποίηση της «Ζάχαρης» και μετά κατά την πώληση της καπνοβιομηχανίας ΣΕΚΑΠ.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η πραγματικότητα είναι ότι ο κ. Σαββίδης και η ελεγχόμενη από εκείνον Agrokom επέδειξαν ενδιαφέρον για την εξαγορά της «Ζάχαρης». Μάλιστα, κλιμάκιο στελεχών του ομίλου της, υπό την κυρία Μαρία Γκοντσάροβα, επισκέφθηκε τα γραφεία της διοίκησης της εισηγμένης εταιρείας, όπως συνέβη με τους περισσότερους από τους ενδιαφερόμενους επενδυτές. Μάλιστα, κατά τη συνάντηση με τη διοίκηση εκφράστηκε σε όλους τους δυνατούς τόνους η βεβαιότητα ότι μια από τις δεσμευτικές οικονομικές προτάσεις θα είναι από την πλευρά των συμφερόντων του ομίλου Σαββίδη.
Το τι συνέβη πάνω κάτω είναι γνωστό. Οι άνθρωποι της «Ζάχαρης» περίμεναν μέχρι το παρά πέντε τον περασμένο Δεκέμβριο τη δεσμευτική οικονομική προσφορά, αλλά η προθεσμία παρήλθε και ο κ. Σαββίδης δεν έδωσε το «παρών».
Παρά τα διαδιδόμενα για την τύχη του διαγωνισμού για την πώληση της καπνοβιομηχανίας ΣΕΚΑΠ, τις κυβερνητικές πρωτοβουλίες και τις δεσμεύσεις του κ. Σαββίδη, ένα και μόνο είναι σίγουρο: η μόνη δεσμευτική οικονομική πρόταση που έχει στα χέρια του ο εκκαθαριστής του κομματιού της Αγροτικής Τράπεζας που παρέμεινε στο Δημόσιο είναι εκείνη της ελληνοτουρκικής κοινοπραξίας SEBA – ΕΛΓΕΚΑ. Τι θα συμβεί στη συνέχεια και αν αλλάξουν τα δεδομένα σε αυτόν τον πολύπαθο διαγωνισμό κανείς δεν το γνωρίζει – ή, και αν το γνωρίζει, δεν το ομολογεί δημοσίως, τουλάχιστον αυτή την ώρα.
«Καλές οι προθέσεις, αλλά τα αποτελέσματα μιλάνε σε κάθε περίπτωση», επισημαίνει το πολύπειρο τραπεζικό στέλεχος της συμπρωτεύουσας. Και αν η απόσυρση του όποιου ενδιαφέροντος από τον διαγωνισμό για τη «Ζάχαρη» μπορεί έστω κατ’ ελάχιστον να δικαιολογηθεί -άγνοια αντικειμένου, σκληρός ανταγωνισμός, υψηλό τίμημα, αλλά και κόστος εξυπηρέτησης του μεγάλου δανεισμού-, τι συνέβη στην περίπτωση της ΣΕΚΑΠ, όπου όλα φαίνονταν πολύ πιο βατά, λόγω και της τεχνογνωσίας που διαθέτει ο όμιλος συμφερόντων Σαββίδη στα καπνά και τα τσιγάρα;
Από εργάτης, μεγάλο αφεντικό
Πιο συγκεκριμένα, ο γεννημένος το 1959 -στο γεωργιανό χωριό Σάντα- ξεκίνησε την καριέρα του ως απλός εργάτης στην τότε κρατική (λόγω σοβιετικού καθεστώτος) καπνοβιομηχανία Ντονσκόι Ταμπάκ», στο Ροστόβ. Οπως αναφέρει το βιογραφικό του που φιλοξενείται στο site του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού
(ΣΑΕ), «το 1980, μετά τη θητεία του, ο Ιβάν Σαββίδης άρχισε να εργάζεται στο κρατικό καπνεργοστάσιο του Ντον. Ξεκίνησε ως απλός εργάτης και έφτασε μέχρι τον βαθμό του υποδιευθυντή του εργοστασίου αυτού. Το 1988, χωρίς να σταματήσει να εργάζεται, τελείωσε την οικονομική σχολή του Πανεπιστημίου Δημόσιας Οικονομίας του Ροστόβ. Το 1993, ο Ιβάν Σαββίδης εκλέχτηκε γενικός διευθυντής της μετοχικής εταιρίας Ντονσκόι Ταμπάκ και παρέμεινε επικεφαλής της κατά τη διάρκεια 10 χρόνων».
Αυτή είναι η μικρή ιστορία του κ. Σαββίδη. Η ιστορία ενός εργάτη, ενός σπουδαγμένου εργάτη που έγινε πάνω στα ερείπια του σοβιετικού καθεστώτος αφεντικό.
Η καπνοβιομηχανία -η οποία ιδρύθηκε το 1857 και από τότε λειτουργεί ανελλιπώς- αποτελεί μια από τις σημαντικότερες εταιρείες του ομίλου Agrokom, που ελέγχεται από τον κ. Σαββίδη. Η συγκεκριμένη εταιρεία ακούστηκε αρκετά το περασμένο καλοκαίρι, όταν έμεινε στη μέση το σχέδιο για την παραγωγική και εμπορική συνεργασία της με μια μεγάλη κινεζική επιχείρηση, τη Yunnan Yuxi Hongta Tobacco Group, από την επαρχία Γιουνάν.
Αλλά από την παράκτια ζώνη του ποταμού Δον ας επιστρέψουμε πίσω στη Βόρεια Ελλάδα και την Ξάνθη, όπου είναι και η έδρα της ΣΕΚΑΠ. Η φημολογούμενη εμπλοκή των συμφερόντων Σαββίδη στην πώληση της άλλοτε κραταιάς συνεταιριστικής καπνοβιομηχανίας δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται, τουλάχιστον όσον αφορά στις οικονομικές του δυνατότητες για την ανάληψη ενός φορτίου που μπορεί να καταστεί δυσβάσταχτο για όποιον δεν έχει κάνει εξαρχής τα κουμάντα του.
Από την πλευρά της, η κυβέρνηση παρακολουθεί τις εξελίξεις με πολλή διακριτικότητα και, κυρίως, από απόσταση ασφαλείας. Μάλιστα, συνεργάτες του πρωθυπουργού προσπαθούν να βάλουν σε μια τάξη τα πράγματα διαχωρίζοντας τη συνολική κυβερνητική στάση από επιμέρους προσωπικές πρωτοβουλίες στελεχών της.
Πώς ο Ιβάν έγινε «τρομερός»
Αλλος ένα μύθος με πρωταγωνιστή τον κ. Σαββίδη χρειάζεται… ξεψάχνισμα. Ο μύθος για τον «απεσταλμένο του Πούτιν», για τον «πρεσβευτή των ρωσικών συμφερόντων στην Ελλάδα», αλλά και για τον άνθρωπο που κινείται «έχοντας εξασφαλίσει τις ευλογίες του Μαξίμου». Μια πρώτη απάντηση για όλα αυτά έρχεται από τη Θεσσαλονίκη, και από τα χείλη πολύπειρου τραπεζικού στελέχους: «Και ο Μουζενίδης ελέγχει το 90% του εισερχόμενου τουριστικού ρεύματος από τη Ρωσία. Κι εκείνος ήρθε από την ποντιακή προσφυγιά μετά το ’90, αλλά δεν σημαίνει ότι εκπροσωπεί κάτι από… Κρεμλίνο». Το παράδειγμα της οικογένειας των τουριστικών πρακτόρων, μια εικοσαετία από την άφιξή τους στη Θεσσαλονίκη, μπορεί να μην έχει άμεση σχέση με τον κ. Σαββίδη, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατανόηση των τωρινών και μελλοντικών δραστηριοτήτων του.
Οπως και οι αδελφοί Μουζενίδη, έτσι και ο κ. Σαββίδης έβαλε τα πρώτα λεφτά στον τουρισμό, εξασφαλίζοντας με την ενοικίαση του εμβληματικού ξενοδοχείου ένα προβάδισμα για τη μελλοντική του τύχη. Την ίδια ώρα οι συζητήσεις για τη μετατροπή της Τούμπας -της ιστορικής έδρας του Δικεφάλου του Βορρά- σε ένα μεγάλο shopping center με ολίγον από ποδοσφαιρικό θέαμα πάνε και έρχονται με πολλές διακυμάνσεις, εξαιτίας της γενικευμένης κρίσης στην αγορά.
Η εκτίμηση, πάντως, που κυριαρχεί σε οικονομικούς και τραπεζικούς κύκλους της συμπρωτεύουσας είναι ότι ο κ. Σαββίδης θα επιμείνει -παρά τα διαδιδόμενα- στον τομέα του τουρισμού και των υπηρεσιών γύρω από αυτόν, αποφεύγοντας να μπει στα δύσκολα των παραγωγικών επιχειρήσεων.
Αλλά ας πάμε πίσω στον χρόνο και να ξαναπιάσουμε το νήμα της ιστορίας του εργάτη που έγινε αφεντικό στο ίδιο εργοστάσιο όπου πήγε να δουλέψει λίγο μετά τα 20 του. Ο κ. Σαββίδης έγινε μεγάλος και τρανός, με λεφτά και ένα πλήθος επιχειρηματικές δραστηριότητες. Εγινε βουλευτής στην Κρατική Δούμα, στάθηκε στο πλευρό του Πούτιν, εκπροσώπησε τους συμπατριώτες του στο Συμβούλιο του Απόδημου Ελληνισμού, οργάνωσε το άνοιγμα της ιστορικής Μονής της Παναγίας Σουμελά στον Πόντο, βραβεύτηκε από την Εκκλησία και την Πολιτεία και στις δύο πατρίδες του, ασχολήθηκε με το δημοφιλέστερο άθλημα στον κόσμο, το ποδόσφαιρο, και άλλα πολλά.
Ολα αυτά είναι η διαδρομή μιας πλούσιας ζωής σε συγκινήσεις και εμπειρίες. Ολα αυτά βοηθούν αλλά και φορτίζουν τη συνέχεια.
Οι καταστάσεις και τα πρόσωπα έρχονται και παρέρχονται, τα συμφέροντα και οι συσχετισμοί που εκείνα διαμορφώνουν στην πολιτική, κοινωνική και οικονομική ζωή αλλάζουν δραματικά και το μόνο που αφήνουν πίσω τους είναι… ημέρες δόξας. Ο κ. Σαββίδης δεν είναι πια βουλευτής της Κρατικής Δούμας με το κόμμα του προέδρου Πούτιν. Δεν ζει καν στη μετα-σοβιετική Ρωσία των μεγάλων αντιθέσεων. Είναι ένας πολίτης της Ελληνικής Δημοκρατίας – ένας πολίτης και μόνο!