Φανταστείτε να σας λένε πως μπορείτε να περπατήσετε, να κάνετε πικνίκ ή να μαζέψετε καρπούς από μια ιδιωτική γη χωρίς καμία νομική συνέπεια, αρκεί να μην προκαλέσετε ζημιές. Όσο απίθανο κι αν ακούγεται στην Ελλάδα, στη Φινλανδία είναι πραγματικότητα. Το λεγόμενο Jokaisenoikeudet, ή «δικαίωμα όλων», είναι ένα βαθιά ριζωμένο κοινωνικό και νομικό κεκτημένο, που επιτρέπει σε οποιονδήποτε βρίσκεται στη φινλανδική επικράτεια να απολαμβάνει τη φύση, ανεξαρτήτως του αν βρίσκεται σε ιδιωτικό ή δημόσιο έδαφος.
Τι σημαίνει στην πράξη το Jokaisenoikeudet
Το δικαίωμα αυτό – που απαντάται και ως freedom to roam – επιτρέπει την πεζοπορία, την ποδηλασία, το σκι, το κάμπινγκ και τη συλλογή μανιταριών ή μούρων σχεδόν οπουδήποτε, αρκεί να τηρείται ένας βασικός κανόνας: κανείς να μην προκαλεί φθορά ή ενόχληση και να μη μένει πίσω κανένα ίχνος. Η ελευθερία δεν σημαίνει ασυδοσία· απαιτεί υπευθυνότητα.
Πού μπορείς να πας και τι να κάνεις
Με βάση το Jokaisenoikeudet επιτρέπονται:
- Η διέλευση και παραμονή σε φυσικές περιοχές, ακόμα και αν είναι ιδιωτικές.
- Η συλλογή φυσικών προϊόντων όπως καρποί, βότανα και λουλούδια.
- Η άσκηση δραστηριοτήτων όπως ποδηλασία, κολύμπι και ψάρεμα χωρίς άδεια (με καλάμι).
- Το κάμπινγκ για λίγες ημέρες σε μη καλλιεργημένες εκτάσεις.
Περιορισμοί και σεβασμός στον ιδιοκτήτη
Αν και το Jokaisenoikeudet προωθεί την ελευθερία, θέτει όρια σε ό,τι μπορεί να ενοχλήσει τους κατοίκους ή να αλλοιώσει το περιβάλλον:
- Απαγορεύεται η είσοδος σε αυλές ή η καταστροφή καλλιεργειών.
- Δεν επιτρέπεται το άναμμα φωτιάς χωρίς άδεια.
- Το κυνήγι και η παρενόχληση ζώων απαγορεύονται ρητά.
Πώς κατοχυρώνεται – Χωρίς έναν και μόνο νόμο
Παρότι δεν υπάρχει συγκεκριμένος νόμος που να ορίζει το Jokaisenoikeudet, το δικαίωμα αυτό εδράζεται σε έναν συνδυασμό νομοθετικών και εθιμικών διατάξεων: από τον Ποινικό Κώδικα και τον Νόμο για τα Εθνικά Πάρκα έως το εθιμικό δίκαιο και τον σεβασμό της ιδιοκτησίας. Είναι μια αρμονική ισορροπία ανάμεσα στο ατομικό και στο συλλογικό δικαίωμα πρόσβασης στη φύση.
Το φινλανδικό μοντέλο έχει βρει εφαρμογή και στη Σουηδία, τη Νορβηγία και τη Σκωτία, όπου η ελεύθερη πρόσβαση στη φύση θεωρείται βασικό ανθρώπινο δικαίωμα. Η Ισλανδία, η Ελβετία, η Αυστρία και η Γερμανία το αναγνωρίζουν με κάποιους περιορισμούς, ενώ στις μεσογειακές χώρες – και κυρίως στην Ελλάδα – η προσέγγιση είναι τελείως διαφορετική.
Τι ισχύει στην Ελλάδα – Προτεραιότητα στην ιδιοκτησία
Στην Ελλάδα, η πρόσβαση στη φύση δεν αποτελεί αυτονόητο δικαίωμα. Κυριαρχεί η προστασία της ιδιοκτησίας και η κάθε δραστηριότητα – από το κάμπινγκ μέχρι το πέρασμα μέσα από ιδιωτικό δάσος – υπόκειται σε περιορισμούς, άδειες και νομοθετικούς φραγμούς. Το κράτος λειτουργεί περισσότερο ως επιτηρητής της ιδιοκτησίας παρά ως εγγυητής της περιβαλλοντικής ελευθερίας.
Το παράδειγμα της Φινλανδίας δείχνει πώς η πολιτεία μπορεί να ενισχύσει τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον μέσα από εμπιστοσύνη, παιδεία και κοινό σεβασμό. Είναι μια μορφή ελευθερίας που δεν καταργεί την ιδιοκτησία, αλλά υπενθυμίζει ότι η φύση ανήκει σε όλους.
Διαβάστε ακόμη
Ποιο αγαπημένο τρόφιμο περιέχει 45 φορές περισσότερα μικροπλαστικά από ένα πλαστικό μπουκάλι
Η ανθρωπότητα νικά την AI στον προγραμματισμό – αλλά για λίγο
Μαζικές αποχωρήσεις εργαζομένων από τη NASA – Χάνει το 20% του προσωπικού
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα