Συμπέρασμα πρώτο. Η επιτυχία της πρώτης κυβέρνησης Μητσοτάκη οφείλεται στην ταχύτητα και την ευκολία με την οποία «στρίβει» όταν διαπιστώσει το λάθος ή τα βρει σκούρα μπροστά της. Το αντίθετο δηλαδή από τον Αλέξη Τσίπρα, που εγκλωβισμένος σε μια εγωιστική λογική αρνιόταν να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα, με αποτέλεσμα τέσσερις φορές (δύο το 2019 και άλλες δύο τώρα) να πέσει στα βράχια.
Από την πανδημία και μετά ο πρωθυπουργός και το επιτελείο του υιοθέτησαν μια τακτική ελιγμών, «συγγνώμης» (μπορεί να το εννοούσε, πιθανόν και όχι, αλλά αυτό δεν έχει σημασία), ανατροπής ειλημμένων αποφάσεων, χάραξης διορθωτικής πορείας, ακόμη και αποπομπής στελεχών (όπως στην υπόθεση των υποκλοπών) όταν η κυβέρνηση έμπαινε σε κίνδυνο εξαιτίας των λανθασμένων επιλογών της.
Σε αυτή την κατηγορία μπορούμε να εντάξουμε και το θέμα της Πανεπιστημιακής Αστυνομίας. Μπροστά στην ανάγκη να αποκατασταθεί η εύρυθμη λειτουργία των ΑΕΙ έγιναν οι απαραίτητες προσλήψεις, αλλά στην πορεία τα δεδομένα άλλαξαν. Υποθέτω εκτιμήθηκε ότι η ανάθεση της ασφάλειας των ΑΕΙ σε άοπλα τμήματα της ΕΛ.ΑΣ. θα είχε μεγαλύτερη ζημιά παρά οφέλη και έτσι το μέτρο μπήκε σε αναστολή.
Συμπέρασμα δεύτερο. Οταν ο Μητσοτάκης έλεγε ότι πρέπει «να είμαστε και κυβέρνηση και αντιπολίτευση του εαυτού μας» μάλλον το εννοούσε. Δεν εξηγείται αλλιώς ότι «πριν αλέκτορα φωνήσαι» το Μέγαρο Μαξίμου διαφοροποιήθηκε χωρίς περιστροφές και μισόλογα από τις τοποθετήσεις δύο υπουργών, του Γιώργου Φλωρίδη για τις ευθύνες των τραπεζικών στελεχών και του Νότη Μηταράκη για την έφιππη Αστυνομία και την Πανεπιστημιακή Αστυνομία. Αν αυτό δεν είναι «αντιπολίτευση», τότε τι είναι;
Συμπέρασμα τρίτο. Επιβεβαιώνεται η εκτίμηση ότι η δεύτερη θητεία μιας κυβέρνησης είναι ταυτόχρονα πρόκληση και παγίδα. Εκεί προέκυψαν ενδείξεις δυσλειτουργίας και αποσύνθεσης στις κυβερνήσεις Κώστα Σημίτη μετά το 2000 και Κώστα Καραμανλή μετά το 2007. Ανάλογα φαινόμενα, αλλά σε μικρότερες διαστάσεις είχαν εκδηλωθεί και στις κυβερνήσεις Κωνσταντίνου Καραμανλή και Ανδρέα Παπανδρέου μετά τις εκλογικές νίκες του 1977 και του 1985, αντίστοιχα.
Αν υπολογίσουμε ότι η σημερινή κυβέρνηση είναι ουσιαστικά χωρίς ισχυρή αντιπολίτευση και επιβραβεύτηκε από τους πολίτες για τα πεπραγμένα της πρώτης τετραετίας με υψηλότερο εκλογικό ποσοστό, είναι εύκολο να καταλάβουμε ότι ο κίνδυνος «να πάρουν τα μυαλά της αέρα» είναι ακόμη μεγαλύτερος. Η απουσία αντιπολίτευσης, δηλαδή πολιτικού ανταγωνισμού, πιθανόν να οδηγήσει σε φαινόμενα προχειρότητας, αλαζονείας και έλλειψης συντονισμού, τα οποία μπορεί να έχουν καταστροφικά αποτελέσματα για την ίδια την κυβέρνηση, αλλά και τη χώρα. Από μια άποψη, ευτυχώς, οι κίνδυνοι φάνηκαν αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων από τους νέους υπουργούς.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και οι στενοί συνεργάτες του στο Μέγαρο Μαξίμου πρέπει να πάρουν επειγόντως τα μέτρα για να προλάβουν δυσάρεστες καταστάσεις. Το ζητούμενο δεν πρέπει να είναι η εκ των υστέρων αποδοκιμασία ενός υπουργού, γιατί και αυτό έχει συνέπειες και πολιτικό κόστος.
Το στοίχημα πρέπει να είναι η πρόληψη ανάλογων καταστάσεων και αυτό προϋποθέτει άψογο συντονισμό ανάμεσα στα υπουργεία. Αν στην πρώτη θητεία ο «μπλε φάκελος» στους υπουργούς καθόριζε τους στόχους, τώρα πρέπει να επιβάλλει την καλή συνεργασία, να απαγορεύει την «προσωπική ατζέντα» και να αποθαρρύνει χαλαρές συμπεριφορές που δικαιολογημένα ενοχλούν τους πολίτες. Πάνω απ’ όλα, όμως, πρέπει να αποφευχθούν οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση του κυβερνητικού έργου και οι λάθος αποφάσεις.
Αν, για παράδειγμα, η συγκρότηση Πανεπιστημιακής Αστυνομίας είναι λάθος, δεν χρειάζεται να περάσουν τρία χρόνια για να διαπιστωθεί. Τα μπρος – πίσω εκθέτουν την κυβέρνηση, υπονομεύουν το πολιτικό της κεφάλαιο και πάνω απ’ όλα απομειώνουν την εμπιστοσύνη των πολιτών. Τα επόμενα χρόνια δεν θα είναι εύκολα. Η Λαγκάρντ εμφανίζεται έτοιμη να σφίξει τα λουριά στην οικονομία, το νέο κεφάλαιο στις σχέσεις με την Τουρκία είναι ελπιδοφόρο αλλά και επικίνδυνο, το πρόβλημα της ακρίβειας παραμένει και η μεταρρυθμιστική κόπωση θεωρείται πιθανή. Χρειάζεται συστηματική, υπεύθυνη και σοβαρή δουλειά, χωρίς λάθη, από την κυβέρνηση.
Η διαφορά των 23 μονάδων από την αξιωματική αντιπολίτευση δεν πρέπει να προκαλεί εφησυχασμό. Αν τα πράγματα αρχίσουν να πηγαίνουν στραβά για την κυβέρνηση, ούτε που θα καταλάβουν πώς θα τους φτάσει η «κόκκινη Εφη». Δεν χρειάζεται να γίνουν «η χλεύη των ηττημένων», όπως είχε πει το 1964 ο Γεώργιος Παπανδρέου.