Ήταν ένα ήσυχο πρωινό του Ιουνίου 2024, όταν το ερευνητικό πλοίο Pacific Storm έπλεε ανοιχτά της Baja California στο Μεξικό. Το πλήρωμα είχε μόλις τελειώσει τον καφέ του και ετοιμαζόταν για μια ακόμη δύσκολη μέρα αναζήτησης των πιο δυσεύρετων πλασμάτων των ωκεανών, όταν μια φωνή από τη γέφυρα άλλαξε τα πάντα: «Φάλαινες! Στη δεξιά πλευρά!».
Για ώρες, δύο νεαρά κήτη έκαναν σύντομες εμφανίσεις στην επιφάνεια και εξαφανίζονταν ξανά στα βάθη. Ώσπου ο Ρόμπερτ Πίτμαν, πρώην ερευνητής του Πανεπιστημίου του Όρεγκον, χρησιμοποίησε ένα τροποποιημένο τόξο για να εκτοξεύσει ένα μικρό βέλος στην πλάτη ενός ζώου – αποσπώντας ένα ελάχιστο κομμάτι δέρματος. Αυτό το δείγμα, στο μέγεθος γόμας μολυβιού, θα γινόταν η απόδειξη ότι μπροστά τους βρισκόταν κάτι που δεν είχε καταγραφεί ποτέ ζωντανό στη φύση: η φάλαινα Μεσοπλόδοντας Γκινγκόδοντος (Ginkgo-toothed beaked whale).
«Δεν μπορώ καν να περιγράψω το συναίσθημα, δουλεύαμε γι’ αυτό χρόνια», δήλωσε η Ελίζαμπεθ Χέντερσον, ερευνήτρια στο Naval Information Warfare Center του αμερικανικού στρατού και βασική συγγραφέας της σχετικής μελέτης που δημοσιεύτηκε στο Marine Mammal Science. «Όταν επιβεβαιώθηκε, πανηγυρίσαμε όλοι – το είχαμε καταφέρει».
Η αναζήτηση πέντε ετών
Η ανακάλυψη δεν έγινε από τη μια μέρα στην άλλη. Από το 2020, η Χέντερσον και οι συνεργάτες της σε Μεξικό και ΗΠΑ ανίχνευαν έναν άγνωστο ήχο — με κωδική ονομασία BW43 — τον οποίο πίστευαν ότι ανήκε στη σπάνια φάλαινα τύπου Perrin, επίσης αθέατη στην άγρια φύση. Επέστρεψαν στο ίδιο σημείο επί τρία χρόνια, αρχικά με ιστιοφόρο και έπειτα με μισθωμένο αλιευτικό, χωρίς επιτυχία. Το καλοκαίρι του 2024 συνεργάστηκαν με το Πανεπιστήμιο του Όρεγκον και επιβιβάστηκαν στο Pacific Storm — την αποστολή που τελικά έφερε το μεγάλο εύρημα.
Το πλοίο ήταν εξοπλισμένο με υδρόφωνα που κατέγραφαν υποβρύχιους ήχους και ένα κατάστρωμα παρατήρησης με ισχυρά κιάλια, ικανά να εντοπίζουν φάλαινες εκατοντάδες μέτρα μακριά. Σε είδη όπως τα beaked whales, αυτά τα εργαλεία είναι κρίσιμα: τα ζώα αυτά είναι τα θηλαστικά που βουτούν βαθύτερα από κάθε άλλο είδος στη Γη, περνώντας σχεδόν όλη τη ζωή τους στα βάθη και ανεβαίνοντας στην επιφάνεια μόνο για λίγα λεπτά – συνήθως μακριά από ανθρώπινη παρουσία.
Μυστηριώδεις κάτοικοι των ωκεανών
Από τα 94 αναγνωρισμένα είδη κητών, το ένα τέταρτο είναι beaked whales, όμως ελάχιστοι τα γνωρίζουν. Πολλά είδη έχουν περιγραφεί μόνο βάσει νεκρών ζώων που ξεβράστηκαν στις ακτές, ενώ νέα ανακαλύπτονται ακόμη – το πιο πρόσφατο το 2021. Έχουν βρεθεί δύο δείγματα του συγκεκριμένου είδους στις ακτές της Βόρειας Αμερικής, όμως θεωρούνταν «παράξενες εξαιρέσεις». Ωστόσο τώρα οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ζουν μόνιμα στα ανοικτά της Καλιφόρνια και της βόρειας Baja California.
Τα beaked whales είναι εξαιρετικά ευαίσθητα στα στρατιωτικά σόναρ, τα οποία μπορούν να διακόψουν το κυνήγι τους ή να τις αναγκάσουν να ανέβουν στην επιφάνεια πολύ γρήγορα, υποφέροντας από θανατηφόρα τραύματα – αντίστοιχα με την ασθένεια αποσυμπίεσης των δυτών. Ο εντοπισμός των περιοχών που ζουν μπορεί να βοηθήσει στη μείωση κινδύνων από στρατιωτικές ασκήσεις.
Το δείγμα που παραλίγο να χαθεί
Η ιστορία είχε και μια απρόβλεπτη σκηνή: πριν το πλήρωμα ανακτήσει το πολύτιμο δείγμα από το νερό, ένα άλμπατρος το άρπαξε και άρχισε να το τσιμπάει. Οι επιστήμονες πανικόβλητοι άρχισαν να φωνάζουν, πετώντας ακόμη και τα ψωμάκια του πρωινού τους για να το διώξουν – τελικά τα κατάφεραν. «Τώρα το θυμόμαστε και γελάμε, αλλά εκείνη τη στιγμή ήταν τρομερά αγχωτικό», είπε η Χέντερσον.
Ακόμη πολλά μυστικά στα βάθη
Σήμερα, υπάρχουν πολλά καλέσματα φαλαινών χωρίς ταυτοποίηση, και είδη χωρίς καταγραφές στη φύση. Η αντιστοίχιση του ήχου με το είδος αποτελεί πλέον κεντρικό στόχο: θα επιτρέψει στους ερευνητές να δημιουργήσουν χάρτες κατανομής μέσω ακουστικών δεδομένων – τη μοναδική μέθοδο για να εντοπιστούν ζώα που ζουν… σχεδόν αόρατα.
Ο Ρόμπερτ Πίτμαν έχει στόχο να δει κάθε είδος φάλαινας στον πλανήτη. Έχει ήδη εντοπίσει 90 από τα 94. Πιστεύει όμως ότι η φάλαινα τύπου Perrin παραμένει το «ιερό δισκοπότηρο» της έρευνας: μόνο έξι έχουν εντοπιστεί, όλες νεκρές και σε προχωρημένη αποσύνθεση. «Σίγουρα ζουν κάπου αλλού», είπε. «Το ζήτημα είναι ότι ακόμη δεν ξέρουμε πού να κοιτάξουμε».
Διαβάστε ακόμη
Τρεις στους δέκα Έλληνες μιλούν πιο άνετα για τα οικονομικά τους με AI παρά με άνθρωπο
Ενισχύσεις 600 εκατ. ευρώ από αύριο (24/11) σε 2,4 εκατ. πολίτες – Όλα τα μέτρα
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα