Η Κύπρος ετοιμάζεται να εισάγει ντομάτες και καρπούζια, όχι από επιλογή αλλά από ανάγκη. Με τα φράγματα γεμάτα μόλις κατά 21,7% και τις βροχοπτώσεις απούσες για τρίτο συνεχόμενο καλοκαίρι, η χώρα δεν έχει νερό να ποτίσει. Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να περιορίσει την άρδευση στο μισό για τους αγρότες, ενώ διέκοψε πλήρως την παροχή σε εποχικές καλλιέργειες. Η λειψυδρία γίνεται κανονικότητα, γράφουν οι Financial Times, με τις τιμές τροφίμων να αυξάνονται και την αφαλάτωση να αναδεικνύεται σε μοναδική διέξοδο.
Η υπουργός Γεωργίας, Μαρία Παναγιώτου, παρουσίασε σχέδιο 28 σημείων, με αιχμή την 24ωρη λειτουργία των τεσσάρων μονάδων αφαλάτωσης του νησιού. Στόχος: να καλύπτεται η κατανάλωση πόσιμου νερού εξ ολοκλήρου από αφαλάτωση σε 2–3 χρόνια.
Η Κύπρος δεν είναι μόνη. Ένας παγκόσμιος δακτύλιος λειψυδρίας εκτείνεται από την Ινδία έως τις ΗΠΑ, περνά από τη Νότια Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, και καλύπτει τμήματα της Αφρικής και του Ειρηνικού. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, 1 στους 10 ανθρώπους ζει υπό υδατικό στρες. «Οι κοινωνίες διψούν όσο αυξάνεται ο πληθυσμός και η κατανάλωση, ενώ οι ανανεώσιμοι πόροι μειώνονται», λέει ο Καβέ Μαδανί του Ινστιτούτου για το Νερό του ΟΗΕ.
Αφαλάτωση: Η μόνη λύση με υψηλό τίμημα
Η αφαλάτωση εξελίσσεται τεχνολογικά. Από τη μέθοδο του βρασμού του ’50, σήμερα εφαρμόζεται κυρίως η αντίστροφη όσμωση, με εξειδικευμένες μεμβράνες που φιλτράρουν το αλάτι. Η μέθοδος είναι λιγότερο ενεργοβόρα και εφαρμόζεται ακόμη και σε δύσκολα περιβάλλοντα, όπως στο Ομάν, όπου το εργοστάσιο Barka IV αντλεί νερό μέσω υποθαλάσσιων αγωγών και το φιλτράρει αφαιρώντας φύκια και τσούχτρες.
Όμως η περιβαλλοντική επιβάρυνση παραμένει μεγάλη: η παραγόμενη άλμη – ένα υπερ-αλμυρό υγρό – επιστρέφει στη θάλασσα, προκαλώντας λεύκανση κοραλλιών και πλήγματα στη θαλάσσια ζωή. Η Κύπρος διοχετεύει την άλμη 2 χλμ. ανοικτά, χωρίς ως τώρα εμφανή οικολογική ζημιά, αλλά η παρακολούθηση είναι κρίσιμη.
Το άλλο πρόβλημα είναι το ενεργειακό κόστος. Η Κύπρος χρησιμοποιεί εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα για να τροφοδοτήσει τις μονάδες, με αποτέλεσμα το κόστος να φτάνει τα 1,50 ευρώ ανά κυβικό μέτρο.
Το ενεργειακό παράδοξο: Ντουμπάι και Σαουδική Αραβία πρωτοπόροι
Στον αντίποδα, το Ντουμπάι με το νέο εργοστάσιο Hassyan θα παράγει νερό με κόστος 0,37 ευρώ/κυβικό, χάρη στο μέγεθος της εγκατάστασης, τη σύμπραξη με ιδιώτες και τη χρήση ΑΠΕ. Στο Άμπου Ντάμπι, η κρατική Taqa έχει προσθέσει 70 MW ηλιακής ενέργειας στο εργοστάσιο Taweelah και στοχεύει σε 66% αφαλάτωση με όσμωση ως το 2030.
Στην Κύπρο, όπως σημειώνει η Παναγιώτα Χατζηγεωργίου, πρώην επικεφαλής του Τμήματος Υδάτων, «η αφαλάτωση χρειάζεται σταθερή ηλεκτρική παροχή», κάτι δύσκολο λόγω περιορισμένου χώρου και αδύναμου δικτύου. Τοποθέτηση φωτοβολταϊκών είναι υπό σκέψη, αλλά τεχνικά δύσκολη.
Η παγκόσμια βιομηχανία αφαλάτωσης εξετάζει πώς να μετατρέψει την άλμη σε πόρο. Στη Σαουδική Αραβία, ερευνητές του Πανεπιστημίου King Abdullah προσπαθούν να εξάγουν μέταλλα, όπως λίθιο και κάλιο. Ο καθηγητής Ζίπινγκ Λάι έχει ήδη αναπτύξει τεχνική εμπορικής εκμετάλλευσης λιθίου από άλμη – μια πιθανή ανατροπή στο οικοσύστημα της αφαλάτωσης.
Η Veolia, γαλλικός κολοσσός της διαχείρισης νερού, δηλώνει ότι το 18% της παγκόσμιας αφαλάτωσης χρησιμοποιεί δική της τεχνολογία. Με 5 δισ. ευρώ πωλήσεις το 2023 στον τομέα, επενδύει κυρίως στη Μέση Ανατολή, την ταχύτερα αναπτυσσόμενη αγορά. Η CEO Εστέλ Μπραχλιανόφ τονίζει ότι το κόστος παραγωγής μειώθηκε πέντε φορές μέσα σε 12 χρόνια, αλλά προειδοποιεί ότι η Ευρώπη δεν έχει ακόμη συνειδητοποιήσει τον ρόλο του νερού ως στρατηγικού πόρου.
Η αφαλάτωση είναι πλέον αναγκαιότητα, όχι πολυτέλεια. Το τίμημά της είναι οικονομικό, ενεργειακό και περιβαλλοντικό. Για χώρες όπως η Κύπρος, δεν υπάρχουν πολλές εναλλακτικές. Η επιλογή δεν είναι μεταξύ καλού και κακού – είναι μεταξύ λειψυδρίας και επιβίωσης.
Διαβάστε ακόμη
efood: Με πάνω από 210 εκατ. πωλήσεις και 35 εκατ. κέρδη «ταΐζει» χρυσά μερίσματα τη μητρική
Πιερρακάκης vs παράνομος τζόγος: Φρένο στα 1,6 δισ. που χάνονται κρυφά κάθε χρόνο
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα