Σε τροχιά να σημειώσουν νέο ρεκόρ βρίσκονται φέτος οι εξαγωγές, εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, υπερβαίνοντας για πρώτη φορά τα 35 δισ. ευρώ και κινούμενες προς επίδοση 36-37 δισ. ευρώ. Και αυτό παρά τις μεγάλες αναταράξεις στο διεθνές προσκήνιο, ειδικά μετά την επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ, αλλά και τη διόγκωση του εμπορικού ελλείμματος της χώρας λόγω της παράλληλης αύξησης των εισαγωγών που φέρνει πονοκέφαλο.
Με δεδομένο ότι η εξωστρέφεια αποτελεί μονόδρομο όχι μόνο για τις ελληνικές επιχειρήσεις αλλά και για την ίδια την ελληνική οικονομία, η κυβέρνηση ενέκρινε στις αρχές του μήνα την Εθνική Στρατηγική Εξωστρέφειας, σε μια προσπάθεια να οργανωθεί για πρώτη φορά μια μακροπρόθεσμη πολιτική με στόχο η συνεισφορά των εξαγωγών στο ΑΕΠ να φτάσει στο 50%. Κάτι βέβαια που απαιτεί μεγάλη προσπάθεια και επένδυση, πρωτίστως, από τον επιχειρηματικό κόσμο που μετά τα δύσκολα χρόνια της κρίσης έχει πάρει το μάθημά του και διεκδικεί μεγαλύτερη παρουσία στις διεθνείς αγορές.
Μπροστάρηδες σε αυτή την προσπάθεια είναι οι παραγωγοί τροφίμων που την τελευταία δεκαετία ακολουθούν εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης των εξαγωγών τους και σε μεγάλο βαθμό καταφέρνουν να δικτυωθούν σε σημαντικές αγορές.
Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι περίπου σε δύο εβδομάδες, στην Anuga, τη μεγαλύτερη εμπορική έκθεση τροφίμων και ποτών στον κόσμο που διεξάγεται στην Κολονία (4-8 Οκτωβρίου), η ελληνική παρουσία αναμένεται πιο δυναμική από ποτέ.
Περισσότερες από 270 (αριθμός-ρεκόρ) επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών ετοιμάζονται να ταξιδέψουν στη Γερμανία κουβαλώντας μαζί τους φέτα, γιαούρτι, ελαιόλαδο, φρούτα, λαχανικά και μια πλούσια γκάμα προϊόντων που αφηγούνται τη γεύση και την παράδοση της χώρας μας. Μάλιστα ο αριθμός θα ήταν ακόμη μεγαλύτερος αν η έκθεση διέθετε περισσότερο εκθεσιακό χώρο, καθώς δεκάδες άλλα αιτήματα συμμετοχής πήραν απορριπτική απάντηση λόγω έλλειψης διαθέσιμων θέσεων.
Το διάστημα Ιανουαρίου – Ιουλίου οι συνολικές εξαγωγές αγαθών ανήλθαν σε 28,47 δισ. ευρώ (-5,3% σε σχέση με πέρυσι). Οταν όμως αφαιρεθούν τα πετρελαιοειδή, καταγράφεται άνοδος 4,9%, στα 22,11 δισ. ευρώ, κάτι που δείχνει πως η καθαρή παραγωγική βάση της χώρας ενισχύεται.
Oπως επισημαίνει ο αντιπρόεδρος του ΣΕΒΕ Παναγιώτης Χασάπης, η γενική εικόνα παραμένει θετική, αν και το εμπορικό έλλειμμα παραμένει ψηλά. «Η αύξηση του εμπορικού ελλείμματος το 2024 κατά 2,5 δισ. ευρώ είναι ένδειξη διεύρυνσης του ισοζυγίου. Χωρίς τα πετρελαιοειδή οι εξαγωγές είχαν αύξηση 2,3%, όμως και οι εισαγωγές ανέβηκαν 3,6%. Αν οι εισαγωγές είναι καταναλωτικά αγαθά, αυτό είναι πρόβλημα. Αν όμως συνοδεύονται από επενδυτική δραστηριότητα και αφορούν μηχανολογικό εξοπλισμό ή ΑΠΕ, τότε μπορεί να λειτουργήσουν ενισχυτικά για την οικονομία», σημειώνει.
Με βάση τα στοιχεία που επεξεργάστηκε ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος (ΣΕΒΕ), ο μεγάλος πρωταγωνιστής είναι τα τρόφιμα, με εξαγωγές 5,43 δισ. ευρώ (+11,8% σε σχέση με πέρυσι).
Ακολουθούν τα ποτά και ο καπνός με αύξηση 8,5%, στα 926,8 εκατ. ευρώ, τα βιομηχανικά προϊόντα με 2,8%, στα 4,56 δισ. ευρώ, τα χημικά με 2% και τα λίπη-έλαια με 4,9%.
Γενικά, πέρα από τον αγροδιατροφικό τομέα, σημαντικό μερίδιο στο εξαγωγικό καλάθι εξακολουθούν να έχουν τα χημικά-φαρμακευτικά προϊόντα, τα μεταλλουργικά (αλουμίνιο και χαλκός) και κατηγορίες με υψηλότερη προστιθέμενη αξία όπως τα καλλυντικά. Ολοι αυτοί οι κλάδοι συγκροτούν ένα πιο ισορροπημένο μείγμα που διαφοροποιεί την εξαγωγική βάση της χώρας.
Στον αντίποδα, τα πετρελαιοειδή υποχώρησαν κατά 26,3% (-2,49 δισ. ευρώ), επηρεάζοντας καθοριστικά το συνολικό αποτέλεσμα. Μικρές απώλειες καταγράφηκαν και στα μηχανήματα-οχήματα (1,8%) και τις πρώτες ύλες (3,9%).
Τα ρεκόρ
Η γενική εικόνα όμως παραμένει θετική. Υπενθυμίζεται ότι η χρονιά-ρεκόρ για τις ελληνικές εξαγωγές παραμένει το 2022, όταν αυτές είχαν εκτιναχθεί σε μεγάλο βαθμό λόγω του υψηλού πληθωρισμού και της εκτίναξης των τιμών καυσίμων και ενέργειας στα 54,7 δισ. ευρώ.
Από αυτά, τα 34,5 δισ. ευρώ ήταν εξαγωγές χωρίς τα πετρελαιοειδή, κάτι που σημαίνει ότι, αν συνεχιστεί ο ρυθμός ανάπτυξης του επταμήνου φέτος, οι εξαγωγές χωρίς τα πετρελαιοειδή είναι πιθανό να κλείσουν με αύξηση 3%-7% σε σχέση με πέρυσι, που συνιστά όχι μόνο επίτευξη του οροσήμου των 35 δισ. ευρώ, αλλά επίδοση 36-37,3 δισ. ευρώ!
Πρόκειται για σημαντική εξέλιξη, η οποία όμως αποτελεί το σκαλί για τη συνέχεια ενός αγώνα στον οποίο πρέπει να επιδοθούν επιχειρήσεις και Πολιτεία ώστε να γυρίσει και το περιβόητο «παραγωγικό μοντέλο» της χώρας.
Η Εθνική Στρατηγική Εξωστρέφειας
Υπό αυτό το πλαίσιο έρχεται και η νέα Εθνική Στρατηγική Εξωστρέφειας 2026-2030, που καταρτίζει η κυβέρνηση. Ουσιαστικά πρόκειται για έναν οδικό χάρτη προκειμένου να φτάσει η συνεισφορά των εξαγωγών (αγαθών και υπηρεσιών) στο ΑΕΠ το 50%.
Η στρατηγική, όπως εγκρίθηκε από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής, κινείται σε πέντε άξονες: τον μετασχηματισμό του Enterprise Greece σε ολοκληρωμένο κόμβο προώθησης, την ενίσχυση της χρηματοδότησης μέσω του Export Credit Greece και της ΕΤΕπ, τη θεσμοθέτηση Κυβερνητικής Επιτροπής Εξωστρέφειας και τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό των τελωνείων, την κατάρτιση του πενταετούς Σχεδίου Εξωστρέφειας 2026-2030 με στοχευμένες αγορές και κλάδους, αλλά και την ανάπτυξη νέων δομών όπως Παρατηρητήριο Εξωστρέφειας, Εξαγωγική Ακαδημία και προγράμματα στήριξης των ΜμΕ.
Ο πρόεδρος του ΣΕΒΕ Συμεών Διαμαντίδης υπογραμμίζει ότι «χρειαζόμαστε άυλες δαπάνες – συμμετοχή σε εκθέσεις, B2B συναντήσεις, διαφημίσεις. Μόνο έτσι θα μεγαλώσουν οι εξαγωγές και θα εμπλακούν περισσότερες επιχειρήσεις. Σήμερα το 80% των εξαγωγών γίνεται από το 20% των επιχειρήσεων· ο στόχος μας είναι να ανοίξουμε το παιχνίδι στις ΜμΕ»
Η φιλοδοξία αυτής της πολιτικής είναι να δώσει εργαλεία εκεί όπου υπάρχουν δυνατότητες και να ξεκλειδώσει δυναμικές που μέχρι σήμερα μένουν ανεκμετάλλευτες. Και εδώ αποκτά ιδιαίτερη σημασία η νέα έρευνα του ΣΕΒΕ που χαρτογραφεί με λεπτομέρεια την εξαγωγική δραστηριότητα κάθε Περιφέρειας της χώρας.
Τα συμπεράσματά της μπορούν να αποτελέσουν πρακτικό οδηγό για το πού πρέπει να πριμοδοτηθούν κλάδοι, πώς μπορούν να ενισχυθούν οι ΜμΕ σε τοπικό επίπεδο, ποιες αγορές προσφέρονται για στοχευμένη διείσδυση και ποιες υποδομές (logistics, πιστοποιήσεις, clusters) χρειάζονται ανά περιοχή.
Με άλλα λόγια, η εθνική στρατηγική βρίσκει στον περιφερειακό χάρτη των εξαγωγών το πεδίο εφαρμογής της.
Η ανατομία της εξωστρέφειας στον χάρτη
Η ειδική έρευνα του ΣΕΒΕ για την περιφερειακή εξαγωγική δραστηριότητα της Ελλάδας αναδεικνύει πώς κατανέμεται το εξαγωγικό αποτύπωμα της χώρας, με βάση τα επίσημη στοιχεία του 2024 τα οποία και επεξεργάστηκαν τα επιστημονικά στελέχη του Συνδέσμου.
Σύμφωνα με τη μελέτη το 2024, η Αττική συγκέντρωσε πάνω από το μισό (55%) των συνολικών εξαγωγών αγαθών, με αξία 27,1 δισ. ευρώ, ακολουθούμενη από την Κεντρική Μακεδονία με 16,4% (8,08 δισ. ευρώ) και την Πελοπόννησο με 10,6% (5,23 δισ. ευρώ). Σε μικρότερα αλλά σημαντικά μερίδια κινούνται η Στερεά Ελλάδα (4,7%), η Θεσσαλία (4,1%) και η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (2,4%), ενώ η Κρήτη, η Δυτική Ελλάδα και η Ηπειρος κινούνται κάτω από το 2%.
Οταν εξαιρεθούν τα πετρελαιοειδή, η εικόνα διαφοροποιείται: η Αττική παραμένει πρώτη με 53,2%, αλλά η Κεντρική Μακεδονία ανεβαίνει στο 19,2% (με 6,59 δισ. ευρώ), αναδεικνύοντας τη σημασία της βιομηχανικής βάσης της. Ακολουθούν η Στερεά Ελλάδα (5,9%), η Θεσσαλία (3,9%) και η Πελοπόννησος (3,4%), ενώ η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (3,4%) και η Δυτική Ελλάδα (2,4%) ενισχύουν το αποτύπωμά τους. Σημαντικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η εξέλιξη της πενταετίας 2020-2024: το Νότιο Αιγαίο κατέγραψε την εντυπωσιακότερη αύξηση (52,1%), το Ιόνιο 31,4% και η Στερεά Ελλάδα 20,4%. Στον αντίποδα, το Βόρειο Αιγαίο έχασε περίπου 15% της εξαγωγικής του δραστηριότητας. Στο σύνολο της χώρας οι εξαγωγές ενισχύθηκαν κατά 13,8% την πενταετία, δείχνοντας ότι, παρά τις διεθνείς αναταράξεις, η εξωστρέφεια διατηρείται σε ανοδική πορεία.
Οι κλάδοι-αιχμές κάθε περιφέρειας
Με βαθύτερη ανάγνωση της μελέτης αρχίζει να ξεδιπλώνεται μια Ελλάδα πολλών ταχυτήτων και εξειδικεύσεων:
■ Αττική: Με εξαγωγές 27,1 δισ. ευρώ το 2024 (55% του συνόλου), είναι η μητρόπολη των βιομηχανικών προϊόντων, χημικών και φαρμακευτικών. Στα βιομηχανικά και μέταλλα (αλουμίνιο, χαλκός) κατευθύνεται σχεδόν το 40% του εξαγωγικού της καλαθιού, ενώ τα χημικά-φαρμακευτικά ξεπερνούν τα 6 δισ. ευρώ. Κύριοι προορισμοί: Ιταλία, Γερμανία, Κύπρος.
■ Κεντρική Μακεδονία: Με εξαγωγές 8,08 δισ. ευρώ (16,4%), στηρίζεται κατά 35% στα τρόφιμα και κατά 30% στα βιομηχανικά προϊόντα. Τα γαλακτοκομικά, το κρέας και τα μεταποιημένα αγροτικά προϊόντα αντιπροσωπεύουν εξαγωγές πάνω από 2,8 δισ. ευρώ. Κύριοι προορισμοί: Γερμανία, Ιταλία, Βουλγαρία.
■ Πελοπόννησος: Με εξαγωγές 5,23 δισ. ευρώ (10,6%), τα πετρελαιοειδή εξακολουθούν να κυριαρχούν, αλλά η Περιφέρεια κερδίζει έδαφος με το ελαιόλαδο και τα τρόφιμα, που ξεπερνούν πλέον τα 800 εκατ. ευρώ. Κύριοι προορισμοί: Ιταλία, Τουρκία, Ισπανία.
■ Στερεά Ελλάδα: Με εξαγωγές 2,3 δισ. ευρώ (4,7%), η μεταλλουργία (αλουμίνιο, χαλκός) καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος, πάνω από 1,5 δισ. ευρώ, ενώ αναπτύσσονται και τα τρόφιμα – ποτά. Κύριοι προορισμοί: Γερμανία, Ιταλία, ΗΠΑ.
■ Θεσσαλία: Με εξαγωγές 2,02 δισ. ευρώ (4,1%), τα αγροδιατροφικά ξεχωρίζουν: γάλα, φέτα, βαμβάκι, φρούτα και λαχανικά αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 60% του εξαγωγικού καλαθιού (~1,2 δισ. ευρώ). Κύριοι προορισμοί: Ιταλία, Γερμανία, Βουλγαρία.
■ Ανατολική Μακεδονία και Θράκη: Με εξαγωγές 1,2 δισ. ευρώ (2,4%), παρουσιάζει μείγμα αγροτικών προϊόντων (καπνός, δημητριακά) και βιομηχανικών (μέταλλα, υλικά), με τα τρόφιμα να φτάνουν στο 35% του συνόλου. Κύριοι προορισμοί: Τουρκία, Βουλγαρία, Γερμανία.
■ Κρήτη: Με εξαγωγές 680 εκατ. ευρώ (1,4%), τα τρόφιμα (ελαιόλαδο, οπωροκηπευτικά, κρασί) καλύπτουν το 75% των εξαγωγών, δηλαδή πάνω από 500 εκατ. ευρώ. Κύριοι προορισμοί: Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία.
■ Δυτική Ελλάδα: Με εξαγωγές 460 εκατ. ευρώ (0,9%), πρωτοστατούν τα αγροδιατροφικά (ελαιόλαδο, τρόφιμα), που ξεπερνούν τα 300 εκατ. ευρώ. Κύριοι προορισμοί: Ιταλία, Ισπανία, Γερμανία.
■ Ηπειρος: Με εξαγωγές 400 εκατ. ευρώ (0,8%), σχεδόν τα 2/3 προέρχονται από γαλακτοκομικά και κρέας (~260 εκατ. ευρώ). Κύριοι προορισμοί: Ιταλία, Γερμανία, ΗΠΑ.
■ Νότιο Αιγαίο: Με εξαγωγές 320 εκατ. ευρώ (0,6%), εντυπωσίασε με άνοδο 52,1% την πενταετία, χάρη σε εγκαταστάσεις πολυεθνικών σε φάρμακα και καλλυντικά, που αντιστοιχούν στο 70% των εξαγωγών του. Κύριοι προορισμοί: Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Κύπρος.
■ Ιόνια Νησιά: Με εξαγωγές 200 εκατ. ευρώ (0,4%), σχεδόν το σύνολο αφορά τρόφιμα και ποτά (ελαιόλαδο, κρασί). Κύριοι προορισμοί: Ιταλία, Γερμανία, Γαλλία.
■ Βόρειο Αιγαίο: Με εξαγωγές 170 εκατ. ευρώ (0,3%), καταγράφηκε υποχώρηση 15% την πενταετία. Η εξαγωγική δραστηριότητα στηρίζεται σε ελαιόλαδο, κρασί και αλιεύματα. Κύριοι προορισμοί: Ιταλία, Γερμανία, Τουρκία.
Διαβάστε ακόμη
Έρχεται ψηφιακή παγίδα για αυθαίρετα
Η «κρίση» στάθμευσης στην Αθήνα: 3+1 προτάσεις για βελτίωση της καθημερινότητας
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα