Σε μία ιστορική συγκυρία για την παγκόσμια ναυτιλία, όπου η απανθρακοποίηση δεν αποτελεί πλέον πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα, το ανεξάρτητο ελληνικό think tank, Deon Policy Institute, παρουσιάζει την πρώτη στην Ελλάδα εμπεριστατωμένη έκθεση για την πυρηνική ενέργεια στη ναυσιπλοΐα, εγκαινιάζοντας έναν δημόσιο και θεσμικό διάλογο για τη θέση της χώρας στον ενεργειακό μετασχηματισμό του θαλάσσιου εμπορίου.
Η έκθεση με τίτλο «Πυρηνική Ενέργεια στη Ναυσιπλοΐα: Μια Νέα Τεχνολογική Επανάσταση και ο Ρόλος της Ελλάδας», συνυπογράφεται από τον Γεώργιο Λάσκαρη (πυρηνικό φυσικό και πρόεδρο του Ινστιτούτου), τον Ιωάννη Κουράση (επικεφαλής πυρηνικό μηχανικό στην CORE POWER), τον Σπύρο Χειρδάρη (διευθυντή του Global Ship Systems Center του ABS), τον καθηγητή Στρατηγικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς Αθανάσιο Πλατιά και την ερευνήτρια Άννα Ξύδη. Το κείμενο αναλύει τις τεχνολογικές εξελίξεις, τις εμπορικές εφαρμογές, τα θεσμικά εμπόδια και τις γεωοικονομικές ευκαιρίες γύρω από την πυρηνική ενέργεια στη ναυτιλία, με ιδιαίτερη έμφαση στη θέση και στις δυνατότητες της Ελλάδας.
Από τη θεωρία στην πράξη: Η τεχνολογία έτοιμη για θάλασσα
Όπως τονίζει η έκθεση, αν και η πυρηνική ενέργεια έχει εφαρμοστεί από τη δεκαετία του 1950 σε στρατιωτικά και ερευνητικά πλοία, η συζήτηση για τη χρήση της σε εμπορικά πλοία έχει ωριμάσει ραγδαία τα τελευταία χρόνια. Οι λεγόμενοι Μικροί Αρθρωτοί Αντιδραστήρες (SMRs), καθώς και οι Πλωτοί Πυρηνικοί Σταθμοί Παραγωγής Ενέργειας (FNPPs), προβάλλουν πλέον ως βιώσιμες, ασφαλείς και οικονομικά ανταγωνιστικές λύσεις για τις θαλάσσιες μεταφορές μεγάλης κλίμακας.
Πρόκειται για τεχνολογίες που, αν και φέρουν υψηλό αρχικό κόστος, παρέχουν τεράστια αυτονομία, μηδενικές εκπομπές CO₂, ελάχιστες ανάγκες ανεφοδιασμού και μεγιστοποίηση του ωφέλιμου χώρου, κάνοντας τες ιδανικές για τύπους πλοίων όπως τα ULCCs και τα ULCVs.
«Πρόσφατα έχει αυξηθεί κατακόρυφα το ενδιαφέρον για την πυρηνική ενέργεια, ώστε να μπορούμε να μιλάμε πλέον για ‘πυρηνική αναγέννηση’», τόνισε ο καθηγητής Αθανάσιος Πλατιάς, επισημαίνοντας ότι η τεχνολογική πρόοδος καθιστά πλέον δυνατή την ταυτόχρονη επίτευξη ενεργειακής ασφάλειας, οικονομικής βιωσιμότητας και οικολογικής συνείδησης.
Η έκθεση υποστηρίζει με σαφήνεια ότι η Ελλάδα, με το 21% του παγκόσμιου στόλου σε DWT, αυξανόμενη ναυπηγική ικανότητα και παραδοσιακή διπλωματική επιρροή στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (IMO), έχει κάθε λόγο —και κάθε προϋπόθεση— να συμμετάσχει ενεργά στον σχεδιασμό του νέου ενεργειακού χάρτη της ναυτιλίας.
Η δήλωση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο πρόσφατο συνέδριο “Energy Transition Summit” των Financial Times και της Καθημερινής, όπου αναγνώρισε πως «πρέπει να εξετάσουμε κατά πόσον η πυρηνική τεχνολογία είναι μία επιλογή για τη ναυτιλία σε έναν ορίζοντα 10-15 ετών από τώρα», αποτυπώνει τη μετατόπιση της συζήτησης στο υψηλότερο πολιτικό επίπεδο.
Ο Ιωάννης Κουράσης από την CORE POWER προσθέτει ότι οι πλωτοί πυρηνικοί σταθμοί που αναπτύσσει η εταιρεία μπορούν να αποτελέσουν κρίσιμο κρίκο της ενεργειακής μετάβασης. «Η Ελλάδα μπορεί να διεκδικήσει και να επωφεληθεί από μια θέση στο παγκόσμιο τραπέζι της πυρηνικής ενέργειας. Τα μελλοντικά πυρηνικά πλοία προσφέρουν μια μακροχρόνια ανταγωνιστική λύση για τους εφοπλιστές μας.»
Ρυθμιστικό Πλαίσιο και Ασφάλεια
Ένα από τα πιο ευαίσθητα και κρίσιμα ζητήματα της έκθεσης είναι το ρυθμιστικό και θεσμικό πλαίσιο για την πυρηνική ενέργεια στη ναυτιλία. Αν και υφίσταται το Κανονιστικό Πλαίσιο A.491(XII) του IMO, αυτό χρονολογείται από το 1981 και θεωρείται ανεπαρκές για τις σημερινές τεχνολογίες. Η δημιουργία νέων διεθνών πρωτοβουλιών όπως τα NEMO και ATLAS, καθώς και οι κατευθυντήριες γραμμές του ABS, σηματοδοτούν το άνοιγμα μιας νέας εποχής.
Ο Σπύρος Χειρδάρης από τον ABS αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η θέσπιση ενός σύγχρονου πλαισίου κανονισμών είναι θεμελιώδης για την ασφαλή προσαρμογή της εμπορικής ναυτιλίας στις σύγχρονες απαιτήσεις.»
Η ασφάλεια των νέων τεχνολογιών βασίζεται σε παθητικά συστήματα ψύξης, περιορισμένη ανάγκη ανθρώπινης παρέμβασης και υψηλά στάνταρτ διαχείρισης αποβλήτων, ενώ η συμμόρφωση με διεθνείς συνθήκες όπως η NPT θεωρείται απαραίτητη και δεδομένη.
Πέρα από τα πλοία
Η μελέτη δεν περιορίζεται στη ναυσιπλοΐα. Οι πλωτοί πυρηνικοί σταθμοί παρουσιάζονται ως λύση για την ηλεκτροδότηση λιμένων, την τροφοδοσία ενεργοβόρων εγκαταστάσεων, την παραγωγή πράσινων καυσίμων (όπως υδρογόνο και αμμωνία), καθώς και την υποστήριξη data centers ή την αφαλάτωση θαλασσινού νερού — εφαρμογές ιδιαίτερα κρίσιμες για χώρες με έντονη παράκτια οικονομία όπως η Ελλάδα
Ο Γεώργιος Λάσκαρης, πρόεδρος του Deon Policy Institute, σημειώνει πως «σε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον λόγω γεωπολιτικών συγκρούσεων και της παγκόσμιας απανθρακοποίησης, η κυριαρχία της Ελλάδας στη θάλασσα πρέπει να διαφυλαχθεί ως κόρη οφθαλμού». Υπενθυμίζει δε ότι η ναυτιλία συνεισφέρει περίπου 7% του ΑΕΠ και 150.000 καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, επισημαίνοντας πως η ενίσχυση του κλάδου μέσω της πυρηνικής τεχνολογίας μπορεί να λειτουργήσει ως γεωοικονομικός πολλαπλασιαστής ισχύος για τη χώρα.
Το διεθνές ενδιαφέρον για τη συμμετοχή της Ελλάδας στο νέο αυτό κεφάλαιο της ναυσιπλοΐας αποτυπώνεται και στην πρόσφατη επίσκεψη του επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA), Rafael Grossi, στην Αθήνα, όπου είχε επαφές με την Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών. Η Ελλάδα, ως δύναμη αιχμής στον ναυτιλιακό τομέα, μπορεί να συμβάλει καταλυτικά στη διαμόρφωση ενός διεθνούς, λειτουργικού και ασφαλούς πλαισίου για την πυρηνική ενέργεια στη θάλασσα.
Το Ινστιτούτο Δέον
Το Deon Policy Institute, ιδρυθέν το 2023 από νέους Έλληνες της Διασποράς, αποτελεί ένα ανεξάρτητο ερευνητικό κέντρο που στοχεύει στην πρακτική διαμόρφωση πολιτικής σε ζητήματα εθνικής στρατηγικής. Η νέα του έκθεση δεν αποτελεί μόνο τεκμήριο υψηλής ερευνητικής πληρότητας αλλά και κάλεσμα για εθνική εγρήγορση και θεσμική προνοητικότητα σε έναν ταχέως εξελισσόμενο παγκόσμιο ανταγωνισμό.
Η Ελλάδα έχει τώρα μπροστά της μια σπάνια στρατηγική ευκαιρία: να ηγηθεί της επόμενης μεγάλης τεχνολογικής επανάστασης στη ναυτιλία. Το ερώτημα δεν είναι αν, αλλά πότε και πώς θα αποφασίσει να ανέβει στο κύμα της πυρηνικής ναυσιπλοΐας.
Διαβάστε ακόμη
Η Shell διαψεύδει τα σενάρια εξαγοράς της BP: «Καμία πρόθεση για πρόταση»
Γιώργος Προκοπίου: Πώς εκπαιδεύει τους Κινέζους να ναυπηγούν τα VLCC υπερ-δεξαμενόπλοια
Ποιοι γλιτώνουν φόρους με τον νέο Τελωνειακό Κώδικα
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα