Η ναυτιλία είναι μια βιομηχανία που εδώ και δεκαετίες στηρίζεται στη δύναμη των επενδύσεων, των πλοίων και των κεφαλαίων. Παράλληλα, είναι ένας κλάδος θεμελιώδης για την παγκόσμια οικονομία, αφού μεταφέρει το 90% του διεθνούς εμπορίου. Ωστόσο, σήμερα ολόκληρη η ναυτιλιακή αλυσίδα βρίσκεται μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα: η βιωσιμότητα δεν είναι απλώς ένα στολίδι στο εταιρικό προφίλ, αλλά προϋπόθεση επιβίωσης.
Δύο ειδικοί της ναυτιλίας, ο Θάνος Γεωργούντζος, δικηγόρος και κάτοχος LL.M. στο Ναυτικό Δίκαιο, και ο Θοδωρής Ηρειώτης, S&P broker με MSc International Maritime Business εξηγούν στο «business stories» με λεπτομέρεια τις βαθιές αλλαγές που βρίσκονται σε εξέλιξη. Μιλούν για τα ESG, τα Poseidon Principles, τη χρηματοδότηση, τις αυξανόμενες απαιτήσεις συμμόρφωσης, τις συνέπειες για τις μικρές εταιρείες, αλλά και για το τι σημαίνει πρακτικά η πράσινη μετάβαση.
-Πόσο έχει αλλάξει ο ρόλος της βιωσιμότητας στη ναυτιλία;
Θ.Γ.: Η βιωσιμότητα έχει μετατραπεί από περιθωριακό θέμα σε θεμελιώδη πυλώνα λειτουργίας. Δεν μιλάμε πλέον για «καλό image» ή για «πράσινη εταιρική επικοινωνία». Η πίεση είναι πλέον οικονομική, κοινωνική και ηθική. Οι επενδυτές ζητούν από τις εταιρείες να έχουν θετικό περιβαλλοντικό και κοινωνικό αποτύπωμα. Οι πολιτικές ρυθμίσεις επιβάλλουν νέο πλαίσιο. Τα δικαιώματα εκπομπών έχουν κόστος. Η αγορά έχει αλλάξει. Η βιωσιμότητα, λοιπόν, δεν είναι επιλογή. Είναι προϋπόθεση.
Θ.ΗΡ.: Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στη χρηματοδότηση. Οι επενδυτές και οι τράπεζες μετακινούνται από το μοντέλο «κερδίζω όσο πιο πολλά μπορώ» στο μοντέλο «επενδύω όπου υπάρχει υπεύθυνη και βιώσιμη λειτουργία». Αυτό έχει οδηγήσει σε αλλαγή όχι μόνο στο τι πλοία κατασκευάζονται ή αγοράζονται, αλλά και στο πώς αξιολογούνται οι εταιρείες. Το ESG έχει γίνει ένας βαθμολογικός δείκτης που επηρεάζει την πρόσβαση στο χρήμα.
-Τι ακριβώς είναι τα κριτήρια ESG και πώς εφαρμόζονται στη ναυτιλία;
Θ.Γ.: Τα κριτήρια ESG (Environ-mental, Social, Governance) έχουν ως στόχο να βελτιώσουν την εταιρική διακυβέρνηση και να ενισχύσουν τη βιώσιμη ανάπτυξη. Στη ναυτιλία, η πρώτη συνιστώσα, το «E», είναι καθοριστική. Περιλαμβάνει: περιορισμό εκπομπών, χρήση καθαρότερων καυσίμων, τεχνολογίες μείωσης ρύπων, συμμόρφωση με διεθνή περιβαλλοντικά πλαίσια.
Το πλαίσιο αυτό ενισχύεται από τρεις μεγάλες διεθνείς πρωτοβουλίες: 1) Τη στρατηγική του IMO για μηδενικές εκπομπές έως το 2050, 2) την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και 3) την ένταξη της ναυτιλίας στο ETS.
Το αποτέλεσμα είναι ότι η συμμόρφωση δεν είναι απλώς καλή πρακτική. Είναι απαραίτητη υποχρέωση.
Θ.ΗΡ.: Το ESG επηρεάζει όλη την αγορά. Από τις ναυλώσεις μέχρι την αξία πώλησης των πλοίων. Ενα πλοίο που δεν μπορεί να συμμορφωθεί ή που δεν έχει υψηλή βαθμολογία ενεργειακής αποδοτικότητας, έχει μικρότερη εμπορική αξία. Αρα η περιβαλλοντική επίδοση γίνεται οικονομικός παράγοντας.
-Ποιο είναι το νέο περιβαλλοντικό πλαίσιο στο οποίο πρέπει να λειτουργήσουν οι εταιρείες;
Θ.Γ.: Το νέο πλαίσιο λειτουργίας έχει στόχο τη σταδιακή αλλά ταχεία μείωση των εκπομπών. Αυτό γίνεται με συνδυασμό υποχρεώσεων και κινήτρων. Απαιτείται μετάβαση σε πράσινη λειτουργία, δηλαδή χρήση εναλλακτικών καυσίμων, νέων τεχνολογιών, και γενικά επένδυση σε έναν στόλο που θα ανταποκρίνεται στις κλιματικές επιδιώξεις. Αυτό το πλαίσιο δεν είναι προσωρινό. Είναι το μέλλον της ναυτιλίας. Και κάθε εταιρεία που δεν προσαρμόζεται κινδυνεύει να βρεθεί εκτός παιχνιδιού.
Θ.ΗΡ.: Οι παραγγελίες πλοίων αλλάζουν ήδη. Εταιρείες παραγγέλνουν LNG fueled vessels, methanol-ready, hydrogen-ready. Ακόμα και τα scrubbers, αν και αποτελούν ενδιάμεση λύση, είναι πλέον σημαντική επένδυση. Η αγορά είναι σε μεταβατική φάση: το παλιό δεν πεθαίνει ακόμα, αλλά το νέο έχει ήδη αρχίσει να το αντικαθιστά.
-Τα Poseidon Principles έχουν προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον. Τι είναι και πώς αλλάζουν τη χρηματοδότηση της ναυτιλίας;
Θ.Γ.: Πρόκειται για μια ιδιωτική πρωτοβουλία τραπεζών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που εισάγει κλιματικά κριτήρια στη διαδικασία χορήγησης ναυτιλιακών δανείων. Δεν είναι διεθνής συνθήκη. Είναι μια συμφωνία μεταξύ των μεγαλύτερων παικτών της χρηματοδότησης. Το ενδιαφέρον είναι ότι τα Poseidon Principles έχουν ήδη υπογραφεί από 36 χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς που καλύπτουν το 80% του παγκόσμιου χαρτοφυλακίου ναυτιλιακών δανείων. Αυτό σημαίνει ότι, πρακτικά, σχεδόν όποιος θέλει χρηματοδότηση, πρέπει να συμμορφώνεται.
Τα Poseidon Principles βασίζονται σε τέσσερα εργαλεία: Ετήσια αξιολόγηση, Λογοδοσία, Συμβατική δέσμευση και Διαφάνεια.
Και έχουν στόχο την ενσωμάτωση κλιματικών παραμέτρων σε κάθε χρηματοδοτική απόφαση.
Θ.ΗΡ.: Από πλευράς αγοράς, τα Poseidon Principles έχουν αλλάξει τα κριτήρια ασφαλείας και κινδύνου. Οι τράπεζες πλέον δεν δανείζουν πλοία που δεν εμφανίζουν περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Αυτό έχει οδηγήσει σε αύξηση παραγγελιών καθαρού στόλου, ενίσχυση της ζήτησης για πράσινη τεχνολογία, αλλαγή στη στρατηγική των εταιρειών, επενδύσεις σε αναβαθμίσεις. Ολα αυτά συνεπάγονται αυξημένο κόστος, αλλά και μια νέα αγορά επενδύσεων.
-Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις της πράσινης μετάβασης;
Θ.ΗΡ.: Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι το κόστος. Μικρές επιχειρήσεις, εταιρείες χωρίς πρόσβαση σε μεγάλα κεφάλαια ή εταιρείες που δεν μπορούν να προσαρμοστούν γρήγορα θα δυσκολευτούν να επιβιώσουν. Το χρηματοδοτικό βάρος είναι τεράστιο. Κι επειδή τα κόστη θα μετακυλιστούν στους ναυλωτές, στο τέλος θα τα πληρώσει και ο καταναλωτής.
Θ.Γ.: Πέρα από το κόστος, υπάρχει και ο θεσμικός κίνδυνος. Οι ρυθμίσεις πρέπει να είναι σαφείς, σταθερές και διεθνείς, για να μη δημιουργηθούν συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού. Η πράσινη μετάβαση δεν πρέπει να χαθεί σε ένα δαιδαλώδες πλαίσιο απαίτησης συμμόρφωσης που πλήττει συγκεκριμένους παίκτες.
-Τι χρειάζεται για να πετύχει η πράσινη ναυτιλία;
Θ.Γ.: Χρειάζεται διεθνής συντονισμός, ισχυρή πολιτική βούληση και επαρκής χρηματοδότηση, και από δημόσιους και από ιδιωτικούς φορείς. Πρέπει να αναβαθμιστούν οι λιμενικές υποδομές και να υπάρξει σαφής στρατηγικός σχεδιασμός. Και ας μην ξεχνάμε κάτι κρίσιμο: σύμφωνα με το άρθρο 136 της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, ο ωκεανός και τα υπεράκτια εδάφη αποτελούν κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας. Η προστασία τους δεν είναι απλώς στόχος – είναι καθήκον.
Θ.ΗΡ.: Θα προσθέσω ότι ο κλάδος έχει τη θέληση να αλλάξει. Η αγορά προσαρμόζεται. Αλλά χρειάζεται υποστήριξη, διαφάνεια, σταθερότητα και σαφές πλαίσιο. Οταν αυτά υπάρχουν, η ναυτιλία μπορεί να μεταμορφωθεί πραγματικά.
Διαβάστε ακόμη
H πλουσιότερη γυναίκα του Ηνωμένου Βασιλείου το 2025 έπαιζε στοίχημα
Το «Botox της φύσης» : Μάσκες, social media και λιναρόσπορος
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα