Άμεσα κατατίθεται στη Βουλή, πιθανότατα την Πέμπτη 18 Δεκεμβρίου όπως αποκάλυψε η στήλη Dark room και το newmoney.gr– η νομοθετική ρύθμιση για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο, την οποία προανήγγειλε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά την ψήφιση του Προϋπολογισμού του 2026, με στόχο την αντιμετώπιση ενός χρόνιου προβλήματος που απασχολεί χιλιάδες ελληνικές οικογένειες επί δύο δεκαετίες.
Πηγές του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών υπογραμμίζουν ότι η ρύθμιση δεν επιβάλλει λύσεις, αλλά προσφέρει επιλογές στους δανειολήπτες, σεβόμενη απόλυτα την ελευθερία τους και διασφαλίζοντας παράλληλα τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος χωρίς επιβάρυνση του Δημοσίου.
Όπως υπογραμμίζουν κυβερνητικές πηγές, η ρύθμιση σέβεται απολύτως την ελευθερία των οφειλετών. Κανείς δεν υποχρεώνεται να αλλάξει το δάνειό του. Αν κάποιος θεωρεί ότι στα επόμενα χρόνια η ισοτιμία ευρώ-ελβετικού θα ανατραπεί ξανά αλλά εις βάρος του φράγκου, τότε μπορεί να διατηρήσει το δάνειο στο ελβετικό φράγκο και να επωφεληθεί από τα πολύ χαμηλά επιτόκια του νομίσματος αυτού, αναλαμβάνοντας όμως και τον συναλλαγματικό κίνδυνο.
Για όλους τους υπόλοιπους, ο νόμος διασφαλίζει δύο εναλλακτικές και δεσμευτικές επιλογές, τις οποίες οι τράπεζες υποχρεούνται να αποδεχθούν.
1η επιλογή: Εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης
Η πρώτη επιλογή αφορά μη ενήμερους οφειλέτες και βασίζεται στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών (ν. 4738/2020). Η λύση που παράγεται από τον αλγόριθμο του μηχανισμού δεσμεύει υποχρεωτικά τους πιστωτές. Θα πρόκειται για ειδική ευνοϊκή πρόβλεψη για δάνεια σε ελβετικό φράγκο, καθώς στα αντίστοιχα δάνεια σε ευρώ οι πιστωτές (τράπεζες και funds) απορρίπτουν τις ρυθμίσεις με «κούρεμα» και δόσεις.
Με την έγκριση της αίτησης, η συνολική οφειλή μετατρέπεται σε ευρώ στην τρέχουσα ισοτιμία αναφοράς της ΕΚΤ, με τους επιτοκιακούς και λοιπούς όρους που προβλέπονται για τον εξωδικαστικό. Η διαδικασία ολοκληρώνεται ηλεκτρονικά χωρίς ανάγκη φυσικής παρουσίας ή επανεγγραφής προσημείωσης.
2η επιλογή: Αμεση μετατροπή με προνομιακούς όρους
Για τους ενήμερους δανειολήπτες ή αυτούς που έχουν λάβει ρύθμιση και την εξυπηρετούν, προβλέπεται δυνατότητα μετατροπής του δανείου σε ευρώ με σημαντική βελτίωση στην τρέχουσα ισοτιμία. Η μετατροπή πραγματοποιείται με βελτιωμένη ισοτιμία που αντιστοιχεί σε άμεση μείωση του οφειλόμενου κεφαλαίου.
Η ελάφρυνση προβλέπεται να είναι κλιμακωτή και να κυμαίνεται από 15% έως 50%, ανάλογα με την οικονομική και κοινωνική κατάσταση του οφειλέτη. Η ρύθμιση έχει έντονο κοινωνικό χαρακτήρα, δίνοντας έμφαση στην ελάφρυνση των οικονομικά ασθενέστερων, με κλιμακωτή ελάφρυνση που φτάνει σε πολύ υψηλό ποσοστό.
Σύμφωνα με πληροφορίες, θα ισχύσουν 4 κλίμακες για διαφορετικές κατηγορίες δανειοληπτών:
Κατηγορία 1: Μέγιστη ελάφρυνση
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν νοικοκυριά (από μονοπρόσωπο νοικοκυριό έως οικογένεια με 3 παιδιά και άνω) με τα εξής χαρακτηριστικά:
– εισόδημα από 7.500 ευρώ έως 22.000 ευρώ
– ακίνητη περιουσία από 125.000 ευρώ 185.000 ευρώ
– καταθέσεις από 7.500 έως 22.000 ευρώ
Παρέχεται βελτίωση ισοτιμίας κατά 50% και σταθερό επιτόκιο 2,30% για όλη την εναπομείνασα διάρκεια του δανείου.
Κατηγορία 2: Ενισχυμένη ελάφρυνση
Προσφέρει βελτίωση ισοτιμίας κατά 30% και σταθερό επιτόκιο 2,50% σε νοικοκυριά με ελαφρώς μεγαλύτερη οικονομική επιφάνεια, δηλαδή:
– εισόδημα από 9.375 ευρώ έως 23.375 ευρώ
– ακίνητη περιουσία από 156.250 ευρώ 216.250 ευρώ
– καταθέσεις από 9.375 έως 23.375 ευρώ
Κατηγορία 3: Μέτρια ελάφρυνση
Περιλαμβάνει βελτίωση ισοτιμίας κατά 20% και σταθερό επιτόκιο 2,70%. Καλύπτει νοικοκυριά με:
– εισόδημα από 11.250 ευρώ έως 25.250 ευρώ
– ακίνητη περιουσία από 187.500 ευρώ 247.500 ευρώ
– καταθέσεις από 11.250 έως 25.250 ευρώ
Κατηγορία 4: Βασική ελάφρυνση
Αφορά δανειολήπτες που υπερβαίνουν τα ανωτέρω εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, με βελτίωση ισοτιμίας κατά 15% και σταθερό επιτόκιο 2,90%.
Θα παρέχεται επίσης δυνατότητα επιμήκυνσης της υπολειπόμενης διάρκειας αποπληρωμής έως πέντε επιπλέον έτη, προκειμένου να μειωθεί περαιτέρω η μηνιαία δόση και η ρύθμιση να είναι βιώσιμη για ακόμη περισσότερους οφειλέτες.
Τα ψιλά γράμματα
Για δανειολήπτες που έχουν ήδη λάβει ρύθμιση με «κούρεμα», η νέα ρύθμιση δεν λειτουργεί αθροιστικά. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, θα εφαρμόζεται στο ποσό της οφειλής πριν από την προηγούμενη ρύθμιση, με αφαίρεση των ενδιάμεσων καταβολών κεφαλαίου.
Προϋπόθεση εφαρμογής της ρύθμισης είναι η τήρησή της για όλη τη διάρκεια μέχρι την πλήρη εξόφληση. Σε περίπτωση αθέτησης, η ρύθμιση παύει να ισχύει από την έναρξή της, η οφειλή επιστρέφει στο προηγούμενο καθεστώς και γίνεται άμεσα απαιτητή στο σύνολό της.
Ποιους αφορά
Συνολικά στην Ελλάδα χορηγήθηκαν περίπου 57.000 δάνεια σε ελβετικό φράγκο (CHF), σε φυσικά και νομικά πρόσωπα, συνολικής αξίας 14,1 δισ. CHF. Σήμερα στο τραπεζικό σύστημα παραμένουν 20.625 δάνεια με υπόλοιπο 2,5 δισ. CHF, ενώ 17.442 δάνεια ύψους 3 δισ. CHF τα διαχειρίζονται servicers, με τα περισσότερα από αυτά να έχουν περιληφθεί στις τιτλοποιήσεις του προγράμματος Ηρακλής. Πρακτικά, δηλαδή, η ρύθμιση αφορά περίπου 40.000 δάνεια.
Με τη μετατροπή που προτείνεται, μειώνεται το κεφάλαιο και η δόση, ενώ εξασφαλίζεται χαμηλό σταθερό επιτόκιο μέχρι τη λήξη, σημαντικά χαμηλότερο από εκείνο ενός νέου στεγαστικού δανείου σήμερα.
Στην πράξη, η ρύθμιση ευνοεί κυρίως όσους έχουν αποπληρώσει μικρό μέρος του δανείου τους, αλλά μένουν «ενεργοί» μέσω δικαστικών αποφάσεων ή ρυθμίσεων «νόμου Κατσέλη» κλπ. Πολλοί άλλοι όμως, από τους περίπου 40.000 δανειολήπτες συνολικά, έχουν ήδη πληρώσει πολλά περισσότερα και ακόμα χρωστούν, ενώ η επιμήκυνση σημαίνει ότι θα συνεχίσουν να πληρώνουν για ακόμα περισσότερα χρόνια.
Μηδενική επιβάρυνση για το Δημόσιο
Από την άλλη, το κόστος της ρύθμισης υπολογίζεται σε περίπου 600 εκατ. ευρώ και το αναλαμβάνουν αποκλειστικά οι τράπεζες, καθώς το καλύπτουν εξ ολοκλήρου. Η παρέμβαση είναι δημοσιονομικά ασφαλής, παρά το γεγονός ότι σημαντικός αριθμός δανείων σε ελβετικό φράγκο έχει ενταχθεί σε τιτλοποιήσεις του προγράμματος «Ηρακλής», με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, λένε πηγές του οικονομικού επιτελείου.
Όπως εξηγούν, η παράμετρος αυτή ήταν κρίση και η ρύθμιση πρέπει να είναι κεφαλαιακά ουδέτερη για τις τιτλοποιήσεις, για να μη δημιουργεί κίνδυνο κατάπτωσης κρατικών εγγυήσεων. Αντιθέτως, η μετατροπή σε ευρώ εξαλείφει το συναλλαγματικό κίνδυνο και σταθεροποιεί τις ταμειακές ροές μέσω βιώσιμων ρυθμίσεων.
Αδιέξοδες οι προσφυγές
Οι ρυθμίσεις της κυβέρνησης έρχονται να δώσουν λύση, εκεί που δεν έδωσαν τα δικαστήρια. Στην πράξη, δεν θίγουν τη νομιμότητα των δανειακών συμβάσεων. Αντιθέτως, όπως υπενθυμίζουν στο οικονομικό επιτελείο, η εγκυρότητα των δανείων έχει κριθεί επανειλημμένα από τον Άρειο Πάγο, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Χαρακτηριστική είναι η απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου (ΟλΑΠ 4/2019), η οποία με μεγάλη πλειοψηφία ερμήνευσε ότι οι συμβατικοί όροι δεν υπόκεινται σε έλεγχο καταχρηστικότητας. Ενώ η απόφαση 948/2021 του Αρείου Πάγου απέρριψε συλλογική αγωγή που είχαν ασκήσει ενώσεις καταναλωτών και φυσικά πρόσωπα. Έκτοτε, έχουν εκδοθεί άνω των 1.200 αποφάσεων πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθμιων δικαστηρίων που έκριναν προς την ίδια κατεύθυνση.
Συνεπώς η νομοθετική παρέμβαση δίνει διέξοδο σε ένα ζήτημα που είναι νομικά λυμένο, αν και κοινωνικά «ανοιχτό».
Διεθνές πρόβλημα
Τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο χορηγήθηκαν κυρίως την περίοδο 2005-2009, σε ένα εντελώς διαφορετικό διεθνές οικονομικό περιβάλλον. Ωστόσο η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση ανέτρεψε τα ως τότε δεδομένα: επήλθε σημαντική ανατίμηση του ελβετικού φράγκου έναντι του ευρώ, σε σημείο που η Ελβετική Κεντρική Τράπεζα επέβαλε ανώτατο όριο στην ισοτιμία (1:1,20), το οποίο διατήρησε επί μακρόν. Όταν το όριο αυτό άρθηκε αιφνιδιαστικά τον Ιανουάριο του 2015, η ισοτιμία επιδεινώθηκε δραματικά και έκτοτε παραμένει δυσμενής, με την τρέχουσα ισοτιμία να βρίσκεται περίπου στο 0,94.
Το αποτέλεσμα ήταν χιλιάδες δανειολήπτες, παρότι κατέβαλαν δόσεις επί σειρά ετών, να βρεθούν να οφείλουν περισσότερα σε ευρώ από όσα αρχικά δανείστηκαν, λόγω ενός συναλλαγματικού κινδύνου που δεν μπορούσαν να προβλέψουν.
Η διεθνής εμπειρία: Διαφορές και ομοιότητες
Η ελληνική ρύθμιση διαφοροποιείται ουσιωδώς από τις παρεμβάσεις άλλων χωρών, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τη νομολογία όσο και τις επιφυλάξεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για οριζόντιες ρυθμίσεις.
· Ουγγαρία: Παρέμβαση μετά από δικαστικές κρίσεις
Στην Ουγγαρία, η νομοθετική ρύθμιση του 2014 επήλθε μόνο αφού το Ακυρωτικό είχε κρίνει παράνομους συγκεκριμένους γενικούς όρους συμβολαίων. Από το 2015, τα δάνεια σε ξένο νόμισμα μετατράπηκαν σε ουγγρικά φιορίνια με ισοτιμία που όρισε η Κεντρική Τράπεζα της Ουγγαρίας, χωρίς αναδρομική ισχύ. Το 77% των καταναλωτικών δανείων ήταν σε ξένο νόμισμα, και η Κεντρική Τράπεζα αναγκάστηκε να παράσχει ρευστότητα ύψους 8 δισεκατομμυρίων ευρώ στις τράπεζες.
· Κροατία: Αναδρομική μετατροπή με αντιδράσεις
Η Κροατία προχώρησε το 2015 σε μετατροπή των δανείων σε ελβετικό φράγκο σε ευρώ με ισοτιμία του χρόνου εκταμίευσης και αναδρομική ισχύ, παρά τις αντιδράσεις της ΕΚΤ και ξένων τραπεζών. Το συνταγματικό δικαστήριο έκρινε τη ρύθμιση συνταγματική το 2017, με την αιτιολογία ότι οι καταναλωτές στερήθηκαν στοιχειώδη ενημέρωση για το συναλλαγματικό κίνδυνο.
· Ρουμανία: Απόρριψη για αντισυνταγματικότητα
Αντιθέτως το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ρουμανίας έκρινε ομόφωνα το 2017 αντισυνταγματικό νόμο που προέβλεπε μετατροπή με την ιστορική ισοτιμία, χαρακτηρίζοντάς τον αντίθετο προς το ενωσιακό δίκαιο και απαράδεκτη επέμβαση του κράτους στις μεταξύ των ιδιωτών έννομες σχέσεις.
· Σλοβενία και Πολωνία: Αποτυχημένες προσπάθειες
Στις χώρες αυτές οι σχετικές προσπάθειες δεν κατέληξαν σε νομοθετική ρύθμιση, μετά από έντονες επιφυλάξεις της ΕΚΤ. Τα δικαστήρια έχουν κρίνει ότι οι δανειολήπτες ήταν επαρκώς ενημερωμένοι και ότι οι τράπεζες δεν ευθύνονταν.
Το ελληνικό μοντέλο: Ισορροπία και στόχευση
Η ελληνική ρύθμιση αποφεύγει τη λογική της οριζόντιας επέμβασης και επιλέγει ισορροπημένη προσέγγιση με κοινωνικά κριτήρια. Σέβεται τη νομολογία που επιβεβαίωσε την εγκυρότητα των συμβάσεων, προσφέρει επιλογές αντί να επιβάλλει λύσεις, και διασφαλίζει τη δημοσιονομική σταθερότητα χωρίς να επιβαρύνει το κράτος ή τους φορολογούμενους.
Διαβάστε ακόμη
Εντός διετίας η εισαγωγή στο Χρηματιστήριο για την EFA Group
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα