Λύση στο πρόβλημα που δημιουργήθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο με τη φορολόγηση των αναδρομικών τα οποία έλαβαν περισσότεροι από 72.000 συνταξιούχοι για τα έτη 2010-2013 δίνει το υπουργείο Οικονομικών με νομοθετική διάταξη που θα καταθέσει την επόμενη εβδομάδα στη Βουλή.
Η διάταξη θα διαγράφει πρόστιμα και προσαυξήσεις που επιβλήθηκαν για τα αναδρομικά τα οποία εισπράχθηκαν το 2013. Και επιτρέπει στους συνταξιούχους να υποβάλουν τροποποιητικές δηλώσεις ώστε να επιμερίσουν τα επίμαχα ποσά ανά έτος, για να μειωθεί η συνολική φορολογική επιβάρυνσή τους. Η επιλογή αυτή όμως απαιτεί προσοχή, καθώς ενέχει και κινδύνους για πληρωμή μεγαλύτερου φόρου από τον ήδη καταλογισθέντα. Θα παρατείνεται επίσης και η προθεσμία εξόφλησης του φόρου στις περιπτώσεις όπου αυτή προκύπτει.
Η «λυπητερή» κυμαίνεται από 500 ή και πάνω από 15.000 ευρώ για περίπου 72.000 φορολογουμένους που εντοπίστηκαν σε διασταύρωση πέρυσι τον Δεκέμβριο για αναδρομικά συντάξεων τα οποία δεν δηλώθηκαν προ εξαετίας. Σε κάποιες περιπτώσεις πράγματι, από άγνοια ή μη, οι υπόχρεοι δεν δήλωσαν ως όφειλαν τα έσοδα αυτά στην Εφορία. Σε άλλες, όμως, οι υπόχρεοι τα είχαν δηλώσει έστω και εκπρόθεσμα ή χειρόγραφα στη ΔΟΥ.
Ως αποτέλεσμα, η κυβέρνηση φέρνει ρύθμιση για να σβήσει πρόστιμα για όλους, αλλά και τους φόρους για όσους από λάθος τούς επεβλήθησαν.
Η λύση αυτή θα προβλέπει:
1. «Οίκοθεν» διαγραφή των προστίμων και προσαυξήσεων που επιβλήθηκαν άδικα σε περίπου 2.000 συνταξιούχους, οι οποίοι είχαν υποβάλει χειρόγραφα φορολογικές δηλώσεις συμπεριλαμβάνοντας τα αναδρομικά. Με βάση την υφιστάμενη νομοθεσία, απαγορεύεται η διαγραφή φόρου από την Εφορία, ακόμα κι αν από λάθος επεβλήθη!
2. Παροχή δυνατότητας σε περίπου 70.000 συνταξιούχους να υποβάλουν τώρα τροποποιητικές δηλώσεις για τα αναδρομικά που έλαβαν, ώστε να γίνει νέα εκκαθάριση των δηλώσεών τους με βάση τα αφορολόγητα όρια και τις κλίμακες φορολογίας εισοδήματος οι οποίες ίσχυαν τότε. Για παράδειγμα, συνταξιούχος που έλαβε με καθυστέρηση το 2013 συντάξεις τριών ετών θα μπορέσει να επιμερίσει τα χρήματα στα αντίστοιχα έτη. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το συνολικό φορολογικό βάρος θα μειωθεί και οι φόροι που θα καταβάλει για τα αναδρομικά θα είναι ίδιοι με εκείνους που θα είχε πληρώσει εάν οι επίμαχες συντάξεις είχαν καταβληθεί στην ώρα τους.
3. Διαγραφή προστίμων και προσαυξήσεων για όλες τις περιπτώσεις αυτές, καθώς διαπιστώνεται συνευθύνη του κράτους (καθυστερήσεις στην απονομή συντάξεων, αργοπορία στις «οίκοθεν» αναζητήσεις ή διασταυρώσεις, λάθη στις βεβαιώσεις αποδοχών κ.λπ.). Ο φόρος που θα προκύψει τελικά, μετά την επανεκκαθάριση, θα μπορέσει να εξοφληθεί σε έως 48 δόσεις μέσω της νέας πάγιας ρύθμισης.
Κερδισμένοι και χαμένοι
Μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό για την αναδρομική φορολόγηση περισσότεροι από 3.500 συνταξιούχοι προσέφυγαν μαζικά στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ) για να βγάλουν άκυρες τις πράξεις επιβολής των φόρων. Προβάλλουν, κυρίως, δύο επιχειρήματα:
- Δεν μπορεί να τους επιβληθεί φόρος χωρίς να έχουν υποβάλει οι ίδιοι δήλωση εισοδήματος. Από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημόσιων Εσόδων (ΑΑΔΕ), πάντως, λένε ότι το άρθρο 32 του ν.4174/2013 επιτρέπει εκκαθαριστικό φόρου: «Εκδίδεται με βάση στοιχεία που έχουν τυχόν παρασχεθεί από τον φορολογούμενο σε φορολογική δήλωση ή με κάθε άλλο στοιχείο που έχει στη διάθεσή της η Φορολογική Διοίκηση». Εν προκειμένω, το Δημόσιο αξιοποίησε βεβαιώσεις που παρείχε το ίδιο το Δημόσιο, δηλαδή τα Ταμεία στην Εφορία.
- Τον Δεκέμβριο του 2019 που έγινε η διασταύρωση, είχε παραγραφεί το δικαίωμα του Δημοσίου να ελέγξει τα εισοδήματα ετών προ του 2013. Η πενταετής παραγραφή, όμως, όπως λένε στην ΑΑΔΕ, άρχεται από τον χρόνο είσπραξης των αναδρομικών (2013) και όχι από το έτος στο οποίο ανάγεται η απαίτηση είσπραξης των αναδρομικών ποσών.
Επί της ουσίας αυτών των διατάξεων και ενστάσεων, ενδεχομένως η λύση να βρεθεί στα δικαστήρια. Κερδισμένοι τελικά όμως δεν βγαίνουν όσοι θα τους διαγραφούν πλήρως οι φόροι, γιατί αυτοί αδίκως ταλαιπωρήθηκαν αφού είχαν δηλώσει τα πάντα στην ώρα τους και κακώς δεν εντοπίστηκε αυτό στην ηλεκτρονική διασταύρωση από τη Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (ΔΗΛΕΔ). Κερδισμένοι βγαίνουν όσοι είχαν παραλείψει ή αποφύγει να πληρώσουν τους φόρους στην ώρα τους, αλλά καλούνται να το πράξουν με 6 χρόνια καθυστέρηση, χωρίς προσαυξήσεις και σε 48 αντί για 3 ή 12 δόσεις όπως τότε που έπρεπε να τα πλήρωναν.
Το χρονικό
Το πρόβλημα ανέκυψε τα Χριστούγεννα του 2019, αλλά επί της ουσίας δημιουργήθηκε επί ημερών διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, καθώς:
- Το 2014 τα Ασφαλιστικά Ταμεία είχαν αναρτήσει στο Τaxis τα αναδρομικά ποσά συντάξεων που είχαν εισπράξει το 2013 οι συνταξιούχοι, αλλά όχι και το έτος στο οποίο αυτά ανάγονταν. Δηλαδή δεκάδες χιλιάδες συνταξιούχοι, οι οποίοι ζούσαν με την προσωρινή σύνταξη μέχρι να βγει η κανονική σύνταξή τους το 2013, εμφανίζονταν σαν να εισέπραξαν όλα τα λεφτά μαζί την ίδια χρονιά, και όχι κάθε έτος από λίγα. Επιπλέον, αφορά χιλιάδες συνταξιούχους που εισέπραξαν το 2013 αναδρομικά συντάξεων με δικαστικές αποφάσεις που τους δικαίωναν, χωρίς όμως στις βεβαιώσεις αποδοχών να επιμερίζονται τα ποσά αυτά ανά έτος στο οποίο πραγματικά ανάγονταν.
- Με αποτέλεσμα, το 2014 η Εφορία ήρθε να καταλογίσει όλα τα παραπάνω ποσά με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, χωρίς να έχει προβεί σε ελέγχους από το 2015 και μετά, προκειμένου να διαπιστωθεί σε ποια χρονιά πραγματικά ανάγονται, ζητώντας, π.χ., στοιχεία από τους φορείς κ.λπ.
- Οι συνταξιούχοι, από την πλευρά τους, ή όσοι τουλάχιστον υποβάλλουν μόνοι τους τις δηλώσεις δεν είχαν εικόνα τι δηλώνει το Ταμείο στην Εφορία ως εισόδημα και για ποια χρονιά, επειδή ήταν η εποχή που καταργήθηκαν οι χειρόγραφες δηλώσεις και τα έντυπα εκκαθαριστικά συντάξεων ή βεβαίωσης αποδοχών. Επρεπε δηλαδή να τα αναζητήσουν όλα ηλεκτρονικά, κάτι που δεν ήταν εφικτό για πολλούς ηλικιωμένους, μάλιστα σε μια πολύ δύσκολη εποχή μνημονιακών περικοπών και δικαστικών προσφυγών αναδρομικών, όπου κανείς δεν ήξερε πραγματικά τι δικαιούται, τι εισπράττει και για πόσο.
- Στα τέλη του 2019, όμως, μόλις διαπιστώθηκε από τη Φορολογική Διοίκηση ότι λήγει η πενταετία και υπάρχει κίνδυνος παραγραφής -και μάλιστα για στοιχεία που ήταν στη διάθεσή της-, έστειλε χιλιάδες σημειώματα στους φορολογουμένους με συμπληρωματικούς φόρους.
Στόχος της κυβέρνησης πλέον, λένε στο υπουργείο Οικονομικών, είναι να διορθωθούν τα λάθη και οι αδικίες έναντι όσων εκπλήρωσαν τις φορολογικές υποχρεώσεις τους, για να αποκατασταθεί και η εμπιστοσύνη στη σχέση κράτους – πολίτη, τηρώντας θεμελιώδεις αρχές όπως αυτές της χρηστής διοίκησης και της αναλογικότητας από πλευράς του κράτους, αλλά και της φορολογικής συμμόρφωσης από πλευράς των πολιτών.