Μήνυμα προς την κυβέρνηση να προχωρήσει άμεσα σε τομές στη Δημόσια Διοίκηση και το επενδυτικό περιβάλλον, στη φορολογία και στις τράπεζες, ώστε η Ελλάδα να ξεκολλήσει από τις χαμηλές αναπτυξιακές πτήσεις, θα στείλουν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί στο πλαίσιο της 4ης μεταμνημονιακής αξιολόγησης, η οποία ξεκινά επισήμως στα μέσα Σεπτεμβρίου.
Τα τεχνικά κλιμάκια προγραμματίζεται να φτάσουν στην Αθήνα στις 16 Σεπτεμβρίου και μία εβδομάδα αργότερα θα ακολουθήσουν οι επικεφαλής τους. Πέρα από τις καθοριστικής σημασίας διαβουλεύσεις για τον Προϋπολογισμό του 2020 και τις εκκρεμότητες που άφησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ σε κρίσιμα θέματα (π.χ. ΔΕΗ, ιδιωτικοποιήσεις, ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου προς ιδιώτες κ.ά.), οι Ευρωπαίοι τεχνοκράτες θα έχουν ψηλά στην ατζέντα τους την ανάγκη άμεσης προώθησης μεταρρυθμίσεων που θα τονώσουν τις επενδύσεις και την οικονομική μεγέθυνση προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες ανισορροπίες της χώρας μας (υψηλό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος, πολύ υψηλή ανεργία, χαμηλή ανταγωνιστικότητα, μεγάλος όγκος κόκκινων δανείων).
Σύμφωνα με την κοινή εκτίμηση των θεσμών, διεθνών οίκων και αναλυτών, η Ελλάδα χρειάζεται 15-20 δισ. ευρώ πρόσθετων επενδύσεων κάθε χρόνο, ώστε να καταγράψει διατηρήσιμους ρυθμούς ανάπτυξης της τάξεως του 3%-4% ετησίως, να καλύψει το χαμένο έδαφος σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρωζώνη και να αφήσει οριστικά πίσω της την κρίση.
Ακριβώς αυτός είναι και ένας από τους κεντρικούς στόχους της κυβέρνησης, η οποία όμως, στην προσπάθειά της να τον πετύχει, θα βρεθεί αντιμέτωπη με την επιδείνωση των εξωτερικών συνθηκών εξαιτίας της επιβράδυνσης στην ευρωπαϊκή οικονομία και των φόβων για διεθνή ύφεση λόγω του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ – Κίνας.
Αυτός είναι και ο λόγος που οι Ευρωπαίοι τεχνοκράτες θα ζητήσουν τον ερχόμενο μήνα αποφασιστικότητα και άμεση μεταρρυθμιστική δράση σε τρεις τομείς:
1 Δημόσια Διοίκηση και επενδυτικό περιβάλλον: Η υπ’ αριθμόν ένα προτεραιότητα για την προσέλκυση επενδύσεων και την τόνωση της ανάπτυξης είναι η διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος φιλικού προς το επιχειρείν μέσω της πάταξης της γραφειοκρατίας και άρσης των εμποδίων στις επενδύσεις, της βελτίωσης της αποδοτικότητας της Δημόσιας Διοίκησης, της απλούστευσης και επίσπευσης των διαδικασιών αδειοδότησης των επιχειρήσεων, της ταχύτερης απονομής της Δικαιοσύνης, της επιτάχυνσης του Κτηματολογίου και του ανοίγματος αγορών στον ανταγωνισμό.
Η σημασία της αντιμετώπισης των παθογενειών του γραφειοκρατικού και διοικητικού περιβάλλοντος αναδεικνύεται από την τελευταία έρευνα της ΕΥ Ελλάδος για την ελκυστικότητα της χώρας ως επενδυτικού προορισμού, όπου το 67% των ερωτηθέντων χαρακτήρισε ιδιαίτερα αρνητικό παράγοντα για τις επενδύσεις το γραφειοκρατικό και διοικητικό περιβάλλον.
Δεδομένου ότι οι τράπεζες της χώρας, λόγω του μεγάλου όγκου των κόκκινων δανείων, δεν είναι ακόμα σε θέση να διαθέσουν ικανούς πόρους για τη χρηματοδότηση μεγάλων επενδύσεων, προτεραιότητα πρέπει να αποτελέσει η προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων, οι οποίες πέρυσι ανήλθαν μόλις στα 3,6 δισ. ευρώ. Εάν το ποσό αυτό διπλασιαστεί το 2020, αναλυτές εκτιμούν ότι θα τεθούν οι βάσεις για ανάπτυξη πάνω από 3%.
Οι αναλύσεις των Ευρωπαίων πιστωτών δείχνουν ότι οι επενδύσεις πρέπει να στραφούν κατά προτεραιότητα στον τουρισμό, στην ενέργεια, στα logistics, στις μεταφορές και κλάδους της βιομηχανίας με εξαγωγικό προσανατολισμό.
2 Φορολογία: Θεσμοί και κυβέρνηση συμφωνούν ότι οι υπερβολικά υψηλοί φορολογικοί συντελεστές, σε συνδυασμό με τις πολύ υψηλές ασφαλιστικές εισφορές, λειτουργούν σήμερα ως αντικίνητρα για την επιχειρηματικότητα. Η μείωσή τους θα έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη για την ανάπτυξη, όπως εκτιμούν οι τεχνοκράτες των Βρυξελλών, με την επισήμανση ότι θα πρέπει βεβαίως να διασφαλιστεί προηγουμένως η επίτευξη του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ.
Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει μείωση του φορολογικού συντελεστή για τα επιχειρηματικά κέρδη του 2019 από το 28% στο 24%, η οποία θα συμπεριληφθεί στο μεγάλο φορολογικό νομοσχέδιο που θα κατατεθεί στη Βουλή έως τον Νοέμβριο. Προτεραιότητα του οικονομικού επιτελείου είναι επίσης η μείωση του φόρου στα μερίσματα από το 10% στο 5%. Παράλληλα, το μεγαλύτερο κομμάτι του νομοσχεδίου θα περιλαμβάνει αναπτυξιακές διατάξεις που θα οριστικοποιηθούν έως τα τέλη της ερχόμενης εβδομάδας και θα έχουν στόχο την κωδικοποίηση και απλοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας.
3 Τράπεζες: Η γρήγορη μείωση των κόκκινων δανείων είναι αναγκαία προϋπόθεση για να στηρίξουν ξανά οι τράπεζες την πραγματική οικονομία. Πρόσφατες μελέτες σε οικονομικά περιοδικά έχουν καταλήξει στο εντυπωσιακό συμπέρασμα ότι η δραστική αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα αύξανε τον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης κατά 1,5 ποσοστιαία μονάδα. Ετσι, η Ελλάδα θα μπορούσε αυτομάτως να πετύχει ανάπτυξη κοντά στο 3,5% μόνο χάρη σε αυτή την παρέμβαση.
Η κυβέρνηση έχει κερδίσει πόντους με την επίσπευση των διαβουλεύσεων για την έγκριση του σχεδίου μείωσης των κόκκινων δανείων μέσω τιτλοποιήσεων (APS) και την επικείμενη πλήρη άρση των capital controls. Η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG Comp) αναμένεται να πιστοποιήσει μέσα στον Σεπτέμβριο ή το αργότερο τον Οκτώβριο ότι το σχέδιο δεν αποτελεί έμμεση μορφή κρατικής ενίσχυσης προς τις τράπεζες. Αμέσως μετά θα κατατεθούν οι σχετικές νομοθετικές διατάξεις στη Βουλή ώστε το APS να τεθεί σε εφαρμογή πριν από το τέλος του έτους. Υπό την ομπρέλα του σχεδίου εκτιμάται ότι θα μπορέσουν να μπουν κόκκινα δάνεια ύψους 16-20 δισ. ευρώ.
Χαμηλή βάση
Η προσπάθεια για αναπτυξιακό άλμα θα γίνει μέσα σε δυσμενές διεθνές περιβάλλον, αλλά το γεγονός ότι η ελληνική οικονομία υποαποδίδει τα τελευταία χρόνια σε σχέση με τις παραγωγικές δυνατότητές της δημιουργεί μεγάλα περιθώρια βελτίωσης. Ενδεικτικό είναι επίσης ότι το 2018 πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μας μόλις 13 άμεσες ξένες επενδύσεις, αριθμός υποπολλαπλάσιος από χώρες με ανάλογο μέγεθος ή πληθυσμό, όπως η Πορτογαλία (74 άμεσες ξένες επενδύσεις), η Σερβία (119), η Φινλανδία (194) και η Ιρλανδία (205).
Αισιοδοξία εμπνέουν, εξάλλου, η βελτίωση του οικονομικού κλίματος και οι προσδοκίες μετά τις εκλογές της 7ης Ιουλίου. Ο δείκτης οικονομικού κλίματος σκαρφάλωσε στις 105,3 μονάδες τον Ιούλιο από 101 τον Ιούνιο, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, ο δείκτης PMI για τις προμήθειες στη μεταποίηση αυξήθηκε στις 54,6 μονάδες τον Ιούλιο από 52,4 τον Ιούνιο, ενώ οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων και των εντόκων γραμματίων μειώθηκαν σε ιστορικά χαμηλά.