Την υποχρέωση να πουλήσει τις μετοχές, που κατέχει στις ελληνικές τράπεζες, το αργότερο έως τον Δεκέμβριο του 2022, οπότε και λήγει η διάρκειά του, έχει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ).
Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, με το ενδεχόμενο παράτασης της λειτουργίας του να απομακρύνεται, όσο οι συστημικοί Όμιλοι επιτυγχάνουν υψηλές επιδόσεις μείωσης των «κόκκινων» δανείων τους, με τη χρήση εργαλείων, όπως ο «Ηρακλής», το Ταμείο πρέπει να ετοιμάσει το σχέδιο εξόδου (exit strategy) από το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Αυτό θα γίνει μέσω της διάθεσης των μετοχών, που έλαβε από τη συμμετοχή του στις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου των «4», που πραγματοποιήθηκαν το 2013 και τις ΑΜΚ της Εθνικής Τράπεζας και της Τράπεζας Πειραιώς, που πραγματοποιήθηκαν τον Δεκέμβριο του 2015.
Ειδικότερα, κατόπιν της ανακεφαλαιοποίησης του 2013, το Ταμείο απέκτησε την πλειοψηφία των κοινών μετοχών, με περιορισμένα δικαιώματα ψήφου, σε Alpha Bank, ΕΤΕ και Τράπεζα Πειραιώς, καθώς ο ιδιωτικός τομέας συμπλήρωσε την ελάχιστη συμμετοχή, που προέβλεπε ο νόμος.
Κατά συνέπεια, οι ιδιώτες μέτοχοι διατηρούσαν το δικαίωμα να εκλέγουν τη διοίκηση της τράπεζας, η οποία με τη σειρά της λαμβάνει τις χρηματοοικονομικές και λειτουργικές αποφάσεις της τράπεζας.
Το Ταμείο, αντίθετα, είχε καλύψει εξ’ ολοκλήρου την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Eurobank, η οποία δεν εξασφάλισε το ελάχιστο ποσοστό ιδιωτικής συμμετοχής και ήταν σε θέση να ασκεί πλήρως τα δικαιώματα ψήφου.
Παρόλα αυτά, η διοίκηση της Eurobank διατηρούσε την ανεξαρτησία της για την λήψη εμπορικών και καθημερινών αποφάσεων. Σε συνάφεια με τα παραπάνω, τον Μάιο του 2014 ολοκληρώθηκε η επανιδιωτικοποίηση της Eurobank, με συνέπεια το Ταμείο να κατέχει εφεξής μόνο περιορισμένα δικαιώματα ψήφου.
Στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησης του 2015, το Ταμείο συμμετείχε στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΤΕ και της Τράπεζας Πειραιώς, όπου κάλυψε τις κεφαλαιακές ανάγκες, που δεν καλύφθηκαν από ιδιώτες επενδυτές, ενώ η Eurobank και η Alpha Bank κάλυψαν τις κεφαλαιακές τους ανάγκες αποκλειστικά από ιδιώτες επενδυτές.
Ως εκ τούτου, το Ταμείο έγινε ο κύριος μέτοχος, με πλήρη δικαιώματα ψήφου στην Εθνική Τράπεζα και την Τράπεζα Πειραιώς, ενώ η συμμετοχή του ΤΧΣ στην Alpha Bank και τη Eurobank μειώθηκε περαιτέρω.
Παρ ‘όλα αυτά, το ΤΧΣ ασκεί τα δικαιώματά του ως μέτοχος στις τέσσερις συστημικές τράπεζες.
Στο τέλος του Δεκεμβρίου 2019, το Ταμείο συμμετείχε στο μετοχικό κεφάλαιο, κατέχοντας σημαντικό αριθμό μετοχών, όπως εμφανίζεται παρακάτω:
- 169.174.167 στην Alpha Bank (10,96%)
- 52.080.673 στην Eurobank (1,40%)
- 369.468.775 στην Εθνική Τράπεζα (40,39%) και
- 115.375.400 στην Τράπεζα Πειραιώς (26,42%)
Υπενθυμίζεται πως πριν από λίγες ημέρες η κυβέρνηση αποφάσισε να ανανεώσει τη θητεία του διευθύνοντος συμβούλου του ΤΧΣ, Μάρτιν Τζούρντα, γεγονός, που, όπως τονίζουν οι παραπάνω πηγές, επιτρέπει στο Ταμείο να επικεντρωθεί στη σύνταξη της έκθεσης εξόδου.
Στο «μικροσκόπιο» και ο Νόμος για το fit and proper των τραπεζικών στελεχών
Στο «μικροσκόπιο» της κυβέρνησης έχει μπει το τελευταίο διάστημα και ο περιβόητος Νόμος που ψηφίστηκε μετά τις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών το 2015, για τα κριτήρια που πρέπει να πληρούν τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων των τραπεζών.
Πιο αναλυτικά, στον απόηχο των δηλώσεων του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, κ. Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος, μιλώντας στο Thessaloniki Helexpo Forum, ζήτησε την κατάργηση του επίμαχου Νόμου, αποδίδοντας στην… τρόικα την μη ανάληψη της πρωτοβουλίας από τον ΣΥΡΙΖΑ την περίοδο της διακυβέρνησής του, αρμόδιες πηγές τονίζουν πως είναι ένα θέμα, το οποίο έχει ήδη απασχολήσει τη σημερινή κυβέρνηση, μεταθέτοντας, ωστόσο, για το μέλλον τις όποιες αποφάσεις.
Οι τράπεζες, πάντως, έχουν θέσει πολλάκις το ζήτημα κατάργησης του συγκεκριμένου Νόμου, που ορίζει, μεταξύ άλλων, την υποχρέωση το εκάστοτε μέλος του ΔΣ να διαθέτει τουλάχιστον 10 χρόνια εμπειρίας σε ανώτερες διευθυντικές θέσεις στους τομείς της τραπεζικής, της ελεγκτικής, της διαχείρισης κινδύνων ή διαχείρισης επισφαλών περιουσιακών στοιχείων, εκ των οποίων, ειδικά για τα μη εκτελεστικά μέλη, τρία χρόνια ως μέλος διοικητικού συμβουλίου σε πιστωτικό ίδρυμα ή επιχείρηση του χρηματοπιστωτικού τομέα ή σε διεθνές χρηματοπιστωτικό ίδρυμα.
Υπενθυμίζεται πως πριν την εφαρμογή του Νόμου, στα ΔΣ των τραπεζών συμμετείχαν κορυφαία στελέχη της αγοράς, όπως ο Ευτύχης Βασιλάκης (Aegean Airlines) στην Πειραιώς, η Ιωάννα Παπαδοπούλου (της ομώνυμης βιομηχανίας τροφίμων) στην Alpha Bank και ο Σπύρος Θεοδωρόπουλος (Chipita) στην ΕΤΕ.