Στο κυνήγι για σπίτια και περιουσίες χωρίς κληρονόμους βγαίνουν ξανά Δημόσιο και ιδιώτες. Στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης αναζητούν λύσεις για να αξιοποιήσουν ταχύτερα και αποδοτικότερα τις σχεδόν 7.000 σχολάζουσες κληρονομιές, για τις οποίες έχει λάβει γνώση το Δημόσιο ότι παραμένουν ορφανές από κληρονόμους. Το σχέδιο προβλέπει να γίνεται και χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης για αυτόματη αναζήτηση των κληρονόμων, προκειμένου να εντοπίζεται άμεσα αν έκαναν αποδοχή ή αποποίηση και η κληρονομιά να περνάει στους πραγματικούς δικαιούχους ή, τελικά, στο Δημόσιο.
Στο παιχνίδι μπαίνουν και ιδιώτες. Κάποιοι προσδοκούν τα νόμιμα εύρετρα (10% της περιουσίας). Οι περισσότεροι όμως είναι διαχειριστές ή συνιδιοκτήτες πολυκατοικιών με διαμερίσματα που μένουν κλειστά και ρημάζουν από χρόνια. Προσπαθούν να εισπράξουν οφειλόμενα κοινόχρηστα ή επιζητούν να βγάλει σε πλειστηριασμό τα εγκαταλειμμένα ακίνητα το Δημόσιο, προκειμένου «να βρεθεί να τα πάρει ένας νοικοκύρης» που θα συμμετέχει στις κοινές υποχρεώσεις, ώστε να μην επιβαρύνονται με αυτές άλλο πια οι υπόλοιποι ιδιοκτήτες.
Δεν έχουν όλοι πάντα αγαθές προθέσεις όμως. Συχνά, πίσω από τις σχολάζουσες κληρονομιές οι έρευνες αποκαλύπτουν τρίτα πρόσωπα από το πουθενά, τα οποία είτε έχουν καταπατήσει την περιουσία του εκλιπόντος και επικαλούνται χρησικτησία είτε -ακόμα και χωρίς συμβόλαια ή και αν είναι γνωστό πως ο ιδιοκτήτης δεν είχε εν ζωή κανέναν άλλον συγγενή- διεκδικούν οι ίδιοι τα ακίνητα, προσκομίζοντας χειρόγραφες διαθήκες, για τις οποίες περνάνε χρόνια για να κριθεί η γνησιότητά τους στα δικαστήρια.
«Κρυμμένος θησαυρός»
Ασχέτως οικονομικού συμφέροντος ή κινήτρου, πάντως, με βάση τη νομοθεσία, «κάθε πρόσωπο που γνωρίζει στοιχεία ή πληροφορίες σχετικά με περιουσίες του Κώδικα Κοινωφελών Περιουσιών και Σχολαζουσών Κληρονομιών οφείλει να το δηλώσει χωρίς υπαίτια καθυστέρηση στη Διεύθυνση Κοινωφελών Περιουσιών του Υπουργείου Οικονομικών» προκειμένου να τις αναλάβει το κράτος. Αν σε μια κληρονομιά δεν βρεθούν κληρονόμοι που θα την αποδεχθούν, το Δημόσιο αναγνωρίζεται ως «εξ αδιαθέτου» κληρονόμος της.
Ωστόσο, κάθε υπόθεση απαιτεί έρευνες μέχρι και 8 ή 10 χρόνια έως ότου ολοκληρωθεί και αναγνωριστεί το κληρονομικό δικαίωμα στο Δημόσιο.
Για να επιταχυνθούν οι χρόνοι και να κινητοποιήσει περισσότερους ιδιώτες που θα καταδείξουν περιουσία χωρίς κληρονόμους (δηλαδή σχολάζουσες κληρονομιές), από το 2020 το υπουργείο Οικονομικών προσφέρει και αμοιβή σε ποσοστό έως και 10% της περιουσίας σε αυτούς που συμβάλλουν με πληροφορίες για να την αποκτήσει το κράτος.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η συνολική αξία των ακινήτων από σχολάζουσες κληρονομιές, μαζί με τα χρήματα που βρίσκονται κατατεθειμένα στις τράπεζες, ανέρχονται στα 4 δισ. ευρώ. Αλλά μαζί και με σκάφη ή αυτοκίνητα, πίνακες και έργα τέχνης, κοσμήματα ή άλλα περιουσιακά στοιχεία που φυλάσσονται σε θυρίδες, ο «κρυμμένος θησαυρός» μπορεί να φτάνει ή να ξεπερνά και τα 5 δισ. ευρώ συνολικά.
Ποιοι και πώς παίρνουν τα λεφτά
Το «έπαθλο» του 10% επί των περιουσιών αυτών φαντάζει δελεαστικό. Ωστόσο, τα εμπόδια αφήνουν ελάχιστους να φτάσουν στην τελική επιβράβευση.
Η διαδικασία ξεκινά με μια απλή «Αίτηση Κατάδειξης Σχολάζουσας Κληρονομιάς». Μια δήλωση δηλαδή για την ύπαρξη περιουσίας χωρίς κληρονόμους, την οποία μπορεί να βρει και από το Διαδίκτυο ο οποιοσδήποτε ενδιαφερόμενος, ακόμα και χωρίς να έχει καν συγγένεια ή άλλη σχέση με τον εκλιπόντα. Πρέπει να την υποβάλει προς την Αποκεντρωμένη Διοίκηση του τόπου τελευταίας κατοικίας (διαμονής) του αποβιώσαντος, σύμφωνα με το άρθρο 61 του ν. 4182/2013. Εκεί συμπληρώνει όνομα, διεύθυνση, ΑΦΜ, ημερομηνία θανάτου του κληρονομούμενου και διευθύνσεις ή πληροφορίες για την περιουσία η οποία έχει μείνει ορφανή από κληρονόμους. Με τη σειρά τους, οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις (οι πρώην Περιφέρειες) αποστέλλουν τις αναφορές στο υπουργείο Οικονομικών (Τμήμα Σχολαζουσών Περιουσιών) για να κινήσουν όλες τις νομικές διαδικασίες.
Τα προβλήματα
Ωστόσο, δεν εισπράττει κάποιος αμοιβή «με το καλημέρα» που καταθέτει την αίτηση. Τα προβλήματα που ανακύπτουν στα δημόσια κτήματα και πρέπει να επιλυθούν είναι αρκετά, καθώς:
- Ερευνάται αν υπάρχουν κληρονόμοι. Απαιτείται εξαντλητική έρευνα για συγγενείς α’ ή β’ ή και επόμενης τάξης (ανίψια, μικρανίψια κ.λπ.), καθώς και αν έχουν κάνει αποδοχή ή όχι. Η έρευνα είναι δύσκολη ακόμα και σε πολυκατοικίες που πληρώνουν δικηγόρους για να ψάξουν κληρονόμους ή συνιδιοκτήτες σε Κτηματολόγιο, Υποθηκοφυλακεία κ.λπ. για κενά διαμερίσματα που οφείλουν κοινόχρηστα.
- Η έρευνα αποκαλύπτει διαθήκες (γνήσιες, γραμμένες σε συμβολαιογράφους ή «στο χέρι», αλλά και πλαστές ενίοτε), οι οποίες περιπλέκουν την κατάσταση.
- Πρέπει να αναζητηθούν και να αποτιμηθούν τα περιουσιακά στοιχεία του εκλιπόντος (ρευστό, ακίνητα, αμάξια, πίνακες ζωγραφικής, κοσμήματα κ.λπ.). Για να αποζημιωθούν οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να γίνει ρευστοποίηση της περιουσίας. Και όσο πιο ακριβείς πληροφορίες δίνουν οι ιδιώτες τόσο πιο γρήγορα θα εντοπιστεί και θα ξεκαθαρίσει η διανομή της.
- Πρέπει να είναι καλά τεκμηριωμένες οι οικονομικές απαιτήσεις από την πολυκατοικία ή όποιον προσδοκά να εισπράξει οφειλόμενα.
- Η αποπληρωμή της αμοιβής ή των οφειλών δεν είναι διασφαλισμένη, καθώς μπορεί ο εκλιπών ιδιοκτήτης να χρωστούσε σε Δημόσιο, τράπεζες, λογαριασμούς, μισθούς, περισσότερα κι από όσο αξίζει η περιουσία που άφησε. Οι καταγγελίες συχνά δείχνουν μεγάλη αξία περιουσίας, αλλά η έρευνα βρίσκει μαζικές αποποιήσεις συγγενών λόγω υπέρογκων οφειλών. Αν το παθητικό της κληρονομιάς είναι μεγαλύτερο από το ενεργητικό, τότε εκμηδενίζονται τα περιθώρια είσπραξης για τους ενδιαφερόμενους.
- Κληρονόμοι έχουν μπει στο ακίνητο και το εκμεταλλεύονται χωρίς να έχουν δηλώσει αποδοχή.
- Τρίτα πρόσωπα έχουν καταπατήσει την περιουσία ή επικαλούνται χρησικτησία, οπότε απαιτούνται δικαστήρια και έξοδα για να αποβληθούν.
Το τελικό ύψος της αμοιβής, πάντως, ανέρχεται μεν σε ποσοστό έως 10% επί της αξίας της εκκαθαρισθείσας περιουσίας, αλλά για τον καθορισμό της λαμβάνονται υπόψη αφενός η ακρίβεια και πληρότητα των πληροφοριών και στοιχείων που έδωσε ο ιδιώτης, καθώς και οι κάθε είδους ενέργειές του με τις οποίες τυχόν συνέβαλε στην ανάκτηση της περιουσίας.
Στόχος των αλλαγών που εξετάζονται είναι να επιλυθούν τα προβλήματα ώστε να καταστεί και ελκυστικότερη η δήλωση κληρονομιών χωρίς κληρονόμους από οποιονδήποτε πολίτη.
Διαβάστε ακόμη
Φορολογία επιχειρήσεων: Το ΥΠΕΘΟ εισάγει το Group Taxation και τα Advanced Tax Rulings
Μύκονος τέλος για τον ξενοδοχειακό κολοσσό της Accor που προτιμά Φωκίδα και Θεσπρωτία
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα