Η Μίρα Μουράτι που αρνήθηκε την πρόταση του Μαρκ Ζούκερμπεργκ, προωθεί ένα νέο μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης με κοινωνική συνείδηση.
Μπορεί μια τόσο απρόσωπη και ψυχρή έννοια όπως η τεχνητή νοημοσύνη να παντρευτεί με λέξεις όπως «ανθρώπινα προσανατολισμένη» και «υπεύθυνη»; Το στοίχημα είναι μεγάλο και η Μίρα Μουράτι έχει αναλάβει να το φέρει σε πέρας. Μια από τις πιο γνώριμες και εμβληματικές φιγούρες στο ραγδαία αναπτυσσόμενο χώρο της τεχνητής νοημοσύνης, η Μουράτι έχει δώσει όλη της την ενέργεια τους τελευταίους μήνες για να δημιουργήσει κάτι πολύ διαφορετικό απ’ αυτό που έχουμε στο μυαλό μας ως AI (Artificial Intelligence).
Το πιστεύει αυτό το όραμα τόσο απόλυτα, που είχε όχι σε ένα δισεκ. δολάρια του Μαρκ Ζούκενμπεργκ, για να ενταχθεί στο άρμα της Meta. Κι όχι μόνο απάντησε αρνητικά, αλλά προσπάθησε η ίδια να δελεάσει κορυφαία στελέχη της Meta για να ενταχθούν στο project της. Με κίνητρο όχι μόνο τις εξωπραγματικές απολαβές, αλλά και την αίσθηση ότι θα δημιουργήσουν την τεχνητή νοημοσύνη με σεβασμό στον άνθρωπο.
Tο μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης
Το όχημα για να γίνει όλο αυτό πραγματικότητα ονομάζεται Thinking Machines Lab. H εταιρεία ιδρύθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο από τη Μουράτι και οι παρατηρητικοί πρόσεξαν ότι η επίσημη ονομασία της είναι PBC (), εταιρεία κοινωφελούς σκοπού. Πρόκειται για ειδική νομική μορφή που υπάρχει κυρίως στις ΗΠΑ: είναι κερδοσκοπική επιχείρηση, αλλά με καταστατική υποχρέωση να λαμβάνει υπόψη όχι μόνο το κέρδος των μετόχων, αλλά και το ευρύτερο κοινωνικό/δημόσιο συμφέρον. H απήχηση και η αναγνώριση, της οποίας τυγχάνει η Μουράτι στον κλειστό κύκλο των προγραμματιστών υψηλότατου επιπέδου φάνηκε από το πόσοι (και ποιοι…) απ’ αυτούς αποφάσισαν να παρατήσουν τη βολή τους και τα καλά τους σε εταιρείες-κολοσσούς και να συνταχθούν μαζί της. Το δυναμικό της σήμερα περιλαμβάνει περίπου 30 κορυφαίους ερευνητές και μηχανικούς, οι οποίοι χαρακτηρίζονται περίπου ως «dream team» για όσους γνωρίζουν το χώρο.
Όταν έχεις, βέβαια, στο βιογραφικό σου θητεία ως διευθύντρια τεχνολογίας (CTO) στην OpenAI, όπου καθοδήγησε την ανάπτυξη των ChatGPT, DALL·E και Codex, αλλά και μια μοναδική σύνθεση τεχνικής ευφυΐας, που την περιγράφουν ως «στρατηγική σαφήνεια και ανθρώπινη ευαισθησία», οι πόρτες είναι πλέον ανοιχτές. Αρκεί να θέλεις εσύ να τις διαβείς. Και η 36χρονη κυρία από την Αυλώνα της νότιας Αλβανίας, που σπούδασε με υποτροφία στο φημισμένο Dartmouth και εκεί ξεδίπλωσε τις αρετές της, φαίνεται αποφασισμένη να φτάσει μέχρι τέλους.
To μεγάλο όχι
Το απέδειξε στην πράξη, με την άρνησή της στον Ζούκερμπεργκ. Η δυναμική της Μουράτι και της ομάδας της τράβηξε την προσοχή του μεγιστάνα, ο οποίος προσέφερε 1 δισεκ. δολάρια για να αγοράσει την Thinking Machines και να την ενσωματώσει στο νέο του Superintelligence Lab. Η απόρριψη της προσφοράς δεν ήταν απλώς μια οικονομική απόφαση, αλλά δήλωση πίστης στην αρχική αποστολή και την αυτόνομη πορεία της εταιρείας. Σε δηλώσεις που έκανε τον Αύγουστο η Μουράτι ξεκαθάρισε ότι προτεραιότητά της είναι η αυτονομία και η αποστολή της εταιρείας και όχι η ταχεία απορρόφησή της από έναν τεχνολογικό κολοσσό. Ούτως ή άλλως αυτό επεδίωξε κι όταν εγκατέλειψε την Open AI το 2024 και προκάλεσε τον πρώτο μεγάλο σεισμό στην καθημερινότητα αυτού του χώρου.
Η ανάπτυξη της startup ήταν ραγδαία. Μέσα σε λίγους μήνες προσέλκυσε κορυφαίους ερευνητές από OpenAI, Meta, Mistral και άλλες εταιρείες, ανάμεσά τους ο συνιδρυτής Τζον Σούλμαν, και απέκτησε αξία εκτιμώμενη στα 12 δισεκ. δολάρια. Μετά την απόρριψη του Ζούκερμπεργκ υπήρξε νέος γύρος χρηματοδότησης ύψους 2 δισεκ. δολαρίων τον Ιούλιο του 2025, με ηγετικό επενδυτή την Andreessen Horowitz και συμμετοχή μέχρι και της κυβέρνησης της Αλβανίας.
Η διοικητική δομή έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε η Μουράτι να έχει την αποφασιστική ψήφο στο Δ.Σ., και οι ιδρυτικοί μέτοχοι να έχουν ψήφους 100 φορές βαρύτερες από τους κανονικούς μετόχους. Εξασφαλίζεται, δηλαδή, ότι η επικεφαλής και η ιδρυτική ομάδα θα έχουν τον απόλυτο «ηθικό» έλεγχο για το πού πρόκειται να καταλήξουν όλες αυτές οι εφαρμογές που επηρεάζουν ήδη τη ζωή μας και θα την κατευθύνουν ακόμα περισσότερο τα χρόνια που έρχονται.
Ακολούθησε μια οργανωμένη προσπάθεια να προσληφθούν ερευνητές του Thinking Machines Lab από τη Meta, με πλουσιοπάροχα πακέτα που κυμαίνονταν από 200 εκατ. δολάρια έως και 1 δισεκ. δολάρια ανά άτομο, συν επιπλέον προσφορές μέχρι 1.5 δισεκ. δολάρια για συγκεκριμένα στελέχη όπως ο Άντριου Τούλοτς. Αξίζει να σημειωθεί, βέβαια, ότι κανείς από την ομάδα δεν αποδέχθηκε την πρόταση.
Η απόφαση αυτή αντανακλά βαθύτερες αξίες: η πίστη σε μια αποστολή, η ισχυρή κουλτούρα, η αφοσίωση και η διορατική ηγεσία είναι συχνά πιο ελκυστικές από οποιοδήποτε χρηματικό κίνητρο. Η στάση αυτή δείχνει ότι στην κούρσα για την κυριαρχία στην AI, και ειδικά στην ανάπτυξη γενικής νοημοσύνης (AGI), δεν αρκούν τα χρήματα, αλλά οι κοινές αξίες, το όραμα και η αίσθηση της ευθύνης.
Η Μουράτι πλέον δεν είναι μια ακριβοπληρωμένη υπάλληλος, αλλά μια ηγέτιδα, που μπορεί να μιλήσει επί ίσοις όροις με τους πλούσιους του κόσμου και να επικαλεστεί, μάλιστα, και ηθικό πλεονέκτημα. Γι’ αυτό και η ηγεσία της δεν έμεινε απαρατήρητη: βρέθηκε στη λίστα «Time 100 Most Influential People in AI» για το 2024 και στις «Fortune 100 Most Powerful Women in Business» για το 2023. Όταν κλείσει το 2025 πολλοί λένε ότι έχει ήδη καπαρώσει την κορυφή και των δύο λιστών.
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image