Η περίοδος των γιορτών εκτός από τη χαρούμενη διάθεση χαρακτηρίζεται και από υπερκατανάλωση φαγητού και ποτού.
Η χαλαρή και καλή διάθεση που χαρακτηρίζει τις εξόδους τις ημέρες των γιορτών έχει σαν αποτέλεσμα να κάμπτονται οι αντιστάσεις μας στους πειρασμούς και είτε είμαστε σε ένα φιλικό σπίτι είτε σε ένα χριστουγεννιάτικο event, δεν σκεφτόμαστε την ποσότητα του φαγητού και του ποτού που καταναλώνουμε. Κατά τη διάρκεια αυτών των ημερών οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ότι το πολύ φαγητό και ποτό θα έχει ως συνέπεια απλά και μόνο την αύξηση του σωματικού βάρους, το οποίο προγραμματίζουν να ρυθμίσουν μετά τις γιορτές. Ωστόσο, αυτό δεν είναι το μοναδικό ζήτημα που προκύπτει από μια τόσο έντονη και ξαφνική αλλαγή στις διατροφικές μας συνήθειες. Το πιο συνηθισμένο πρόβλημα υγείας που μπορεί να αντιμετωπίσει κάποιος μετά από περιόδους υπερκατανάλωσης φαγητού και ποτού είναι το Holiday Heart Syndrome και όπως προδίδει το όνομά του, κάνει την εμφάνισή του κατά την περίοδο των εορτών ή μετά από αυτές, καθώς αυτά είναι τα χρονικά διαστήματα που οι άνθρωποι τείνουν να μην προσέχουν καθόλου τη διατροφή τους.
Καρδιακή λειτουργία
Το σύνδρομο αναφέρεται ως κολπικές αρρυθμίες που προκαλούνται από το αλκοόλ, χαρακτηρίζεται από οξεία διαταραχή του καρδιακού ρυθμού και/ή της αγωγιμότητας που σχετίζεται με μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ σε ένα άτομο χωρίς άλλες κλινικές ενδείξεις καρδιακής νόσου. Η πιο σημαντική πτυχή του συνδρόμου είναι ότι στα αρχικά του στάδια είναι αναστρέψιμο. Η αποκατάσταση της καρδιακής λειτουργίας γίνεται μέσω της έγκαιρης διάγνωσης και της πλήρους διακοπής της χρήσης αλκοόλ.
Ο Μιχαήλ Κουτούζης, καρδιολόγος, διευθυντής Ζ’ Καρδιολογικής Κλινικής του Υγεία διευκρινίζει ότι το Holiday Heart Syndrome είναι συνήθως οξέα στεφανιαία επεισόδια και κρίσεις κολπικής μαρμαρυγής.
Η πρώτη εμφάνιση του συνδρόμου στην ιατρική βιβλιογραφία έγινε το 1978, σε έρευνα στην οποία οι γιατροί περιέγραφαν διαταραχές του καρδιακού ρυθμού που σχετίζονταν με την υπερκατανάλωση που συνέβαινε συχνά κατά τη διάρκεια των διακοπών, ακόμα και τα σαββατοκύριακα. Οπως επισημαίνει και ο κ. Κουτούζης, τα μεγάλα γεύματα και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα ή να βγάλουν στην επιφάνεια προβλήματα που ήδη υπάρχουν, ενώ δεν ξεχωρίζει άνδρες ή γυναίκες, αλλά εμφανίζεται πιο συχνά σε ανθρώπους ήδη παχύσαρκους, αρκετά ψηλούς και με καρδιολογικό ιστορικό.
Το αλκοόλ
Η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ – ένα έως δύο ποτά την ημέρα – δεν φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο δυσρυθμιών. Ωστόσο, μελέτες έχουν δείξει ότι η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο κολπικής μαρμαρυγής. Το Εθνικό Ινστιτούτο για την Κατάχρηση Αλκοόλ και τον Αλκοολισμό των ΗΠΑ, θέτει ως όριο δύο ποτά την ημέρα για τους άνδρες και ένα ποτό την ημέρα για τις γυναίκες και τους ηλικιωμένους, χωρίς ιστορικό κατάχρησης αλκοόλ.
Η σχέση μεταξύ αλκοόλ και δυσρυθμιών δεν είναι πλήρως κατανοητή, αλλά υπάρχουν αρκετές θεωρίες. Η μια θεωρία είναι ότι η καρδιά ανταποκρίνεται στην αύξηση επινεφρίνης και νορεπινεφρίνης που προκαλείται από την υπερβολική πρόσληψη αλκοόλ. Αλλη θεωρία είναι ότι οι μεταβολίτες του αλκοόλ μπορεί να προκαλέσουν καθυστερήσεις αγωγιμότητας και μια τρίτη εκδοχή είναι ότι οι τοξικές επιδράσεις μπορεί επίσης να σχετίζονται με την αύξηση του επιπέδου των ελεύθερων λιπαρών οξέων.
Η συχνότητα του Holiday Heart Syndrome είναι ασαφής λόγω αντικρουόμενων στοιχείων. Σε παλαιότερη μελέτη (Alcohol and new onset atrial fibrillation: a case-control study of a current series) διαπιστώθηκε ότι το 5 έως 10% όλων των νέων επεισοδίων κολπικής μαρμαρυγής οφείλονταν στη χρήση αλκοόλ. Αντίθετα, σε νεότερη μελέτη (Holiday Heart Syndrome, February 2022) έδειξε το αλκοόλ ως αιτιολογικό παράγοντα στο 35% των περιπτώσεων νεοεμφανιζόμενης κολπικής μαρμαρυγής και στο 63% των περιπτώσεων σε ασθενείς ηλικίας κάτω των 65 ετών, ενώ η αυξημένη υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μεταξύ των νεότερων ενηλίκων έχει οδηγήσει σε αυξημένη επίπτωση σε αυτήν την ομάδα (Holiday heart syndrome: an upcoming tachyarrhythmia in today’s youth).
Εκτός από την κατανάλωση αλκοόλ, οι διακοπές μπορούν επίσης να επηρεάσουν την καρδιά σε διάφορα επίπεδα. Τα οικονομικά, η αγορά δώρων και η στενότερη επαφή με μέλη της οικογένειας μπορεί επίσης να οδηγήσουν σε αυξημένο άγχος κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Οι καρδιακές αρρυθμίες που σχετίζονται με το αλκοόλ πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη, ειδικά εάν συνοδεύονται από άλλα συμπτώματα όπως ζάλη, δυσκολία στην αναπνοή, πόνο στο στήθος και απώλεια συνείδησης, καθώς μπορεί να να έχουν πολύ σοβαρές επιπλοκές για την υγεία μας. Επειδή η δυσρυθμία συνήθως υποχωρεί αυθόρμητα με την αποχή από το αλκοόλ, πιθανότατα δεν θα χρειαστεί κάποια συγκεκριμένη θεραπεία εκτός και αν εμφανιστούν συμπτώματα που σχετίζονται με τον γρήγορο ρυθμό, όπως δύσπνοια ή πόνο στο στήθος.
Ως επί το πλείστον, τα πρώτα συμπτώματα θα υποχωρήσουν με την αποχή από το αλκοόλ, όμως είναι σημαντικό να παρατηρούμε το σώμα μας και τις αλλαγές που μπορεί να εμφανιστούν. Η διατροφή μπορεί επίσης να επιβαρυνθεί με τα γλυκά, τα περισσεύματα και τα λιπαρά τρόφιμα, ενώ μια οικογενειακή συγκέντρωση ή μια γιορτινή έξοδος μάς βγάζει εκτός ρουτίνας, όσον αφορά τον ύπνο και την άσκηση. Γι’ αυτό, δεν είναι αξιοπερίεργο το γεγονός ότι ο αριθμός των καρδιακών προσβολών παρουσιάζει αυξητική τάση γύρω στα Χριστούγεννα. Οι Ελληνες που αντιμετωπίζουν προβλήματα καρδιάς σε γενικές γραμμές είναι πειθαρχημένοι και προσέχουν, αλλά αυτό φυσικά δεν ισχύει απόλυτα. Για να μην έρθουμε αντιμέτωποι με το ενδεχόμενο να θέσουμε την υγεία της καρδιάς μας σε κίνδυνο, ο κ. Κουτούζης συνιστά “πειθαρχία και αποφυγή των υπερβολών, τόσο για τις γιορτινές μέρες, όσο και για τις υπόλοιπες”.