Δύο υπέροχες κατοικίες στην Τήνο που σέβονται τον τοπικό χαρακτήρα

Δεν υπάρχει πρόβλημα χωρίς λύση. Ακόμα κι αν αυτό είναι η υπερβολική δόμηση κάποιων νησιών στις Κυκλάδες. Τα δύο έργα στην Τήνο σέβονται την ανθρώπινη κλίμακα, το περιβάλλον και τα τοπικά συνεργεία και υλικά. Όπως είπε και σε συνέντευξη μας ο αναγνωρισμένος αρχιτέκτονας Δημήτρης Ποτηρόπουλος: “Αυτό που πρέπει να διαχειριστεί η αρχιτεκτονική σήμερα είναι ό,τι ακριβώς χρειάζεται και ο σύγχρονος άνθρωπος στη ζωή του: Αφενός το «θεμελιώδες», με την έννοια των αρχετυπικών ποιοτήτων διαβίωσης που στο πέρασμα του χρόνου έχουν παραμεληθεί, και αφετέρου την «ειλικρίνεια», το «αυθεντικό», ως απάντηση στην τάση για εντυπωσιασμό. Ο γενικός σχεδιαστικός «καμβάς» οφείλει να ακολουθεί τις δυνάμεις του πεδίου, την κλίμακα, τις εκφάνσεις του τοπικού φυσικού και πολιτισμικού ιδιώματος. Για τον Γερμανό φιλόσοφο Heidegger, μόνο σε μια κατοίκηση συμφιλιωμένη με την φύση ο άνθρωπος «είναι μέσα στον κόσμο» και σε μία ασφαλή σχέση μαζί του”.
Τα κείμενα που ακολουθούν είναι γραμμένα από τους αρχιτέκτονες των έργων.

Οι Δύο Μουριές / Creative Architects – Αλεξάνδρα Δαλιάνη
Η κατοικία που σχεδίασαν η Αλεξάνδρα και ο Ναπολέων Δαλιάνης μαζί με όλη την ομάδα των Creative Architects, κοντά στον Τριαντάρο της Τήνου, αξιοποιεί τον τοπικό χαρακτήρα, την υλικότητα και το ανάγλυφο του τοπίου, συνθέτοντας μια σύγχρονη, τυπολογικά συνειδητοποιημένη αρχιτεκτονική πρόταση. Αφετηρία για τον σχεδιασμό αποτέλεσαν δύο άγριες μουριές που υπήρχαν ήδη στο αγροτεμάχιο των 6,5 στρεμμάτων, με ανοιχτή θέα προς τη Δήλο. Η τοπογραφία και η κατεύθυνση των ανέμων λειτούργησαν ως καθοριστικοί παράγοντες για τη διάταξη και την προστασία του κτιρίου.
Η αρχιτεκτονική σύνθεση τοποθετεί την κατοικία στο ανατολικό άκρο του αγροτεμαχίου, με τον κύριο άξονά της στραμμένο προς την παραλία του Αγίου Σώστη και σε νοητή ευθεία με το ιερό της Δήλου. Η είσοδος οργανώνεται μέσω ενός ημιυπαίθριου χώρου, που λειτουργεί ως πρόναος και ενδιάμεσος χώρος ανάμεσα στην κατοικία και το τοπίο. Η κεντρική αυλή προστατεύεται δυτικά από έναν όγκο εν προβόλω, που λειτουργεί ως ανάχωμα στον άνεμο.
Η εξωτερική τοιχοποιία είναι φέρουσα και λιθόκτιστη, σε άμεση αναφορά με τις ξερολιθιές της περιοχής. Τα ψιλόλιγνα κουφώματα τοποθετούνται σε σειρά, δημιουργώντας την αίσθηση ενός ενιαίου ανοίγματος, ενώ παραμένουν συνεπή με την τηνιακή τυπολογία. Τα μασίφ μαρμάρινα περιθώρια πάχους 8 εκ. παραπέμπουν σε μαρμάρινο περιστύλιο ναού, κάνοντας μια εννοιολογική σύνδεση με το ιερό της Δήλου. Βοηθητικά ανοίγματα αερισμού διαμορφώνονται ως σχισμές τύπου πολεμίστρας, ενώ οι φεγγίτες-μαρμάρινα υπέρθυρα ενισχύουν τη συνέχεια με την τοπική λαϊκή αρχιτεκτονική. Η προστατευμένη υπαίθρια αυλή και η πέργκολα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της αρχιτεκτονικής πρότασης, ενισχύοντας την εμπειρία κατοίκησης και τη λειτουργικότητα της κατοικίας.
Η μελέτη διήρκεσε έξι μήνες και εγκρίθηκε ομόφωνα από το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής με την πρώτη παρουσίασή του. Η κατασκευή διήρκεσε περίπου δυόμισι χρόνια και ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 2024. Η επιτυχής υλοποίηση οφείλεται στη στενή συνεργασία όλων των συντελεστών, με κεντρικό το ρόλο του πολιτικού μηχανικού Αθανάσιου Κοντιζά και της κατασκευαστικής ομάδας του Νίκου Δεσύπρη-Χατζή. Το έργο ισορροπεί ανάμεσα στο παλιό και το νέο, στη γεωμετρία και το τοπίο, ανταποκρινόμενο στις ανάγκες της σύγχρονης κατοίκησης, σε έναν διαρκή διάλογο με την Τηνιακή γη.
Φωτογραφίες: Yiorgis Yerolympos

Σπίτι στην Τήνο / Bobotis+Bobotis Αrchitects
Αυτό το παραδοσιακό σπίτι στην Τήνο, που χτίστηκε αρχικά το 1910, έχει επανασχεδιαστεί με αγάπη ως ένα σύγχρονο σπίτι. Στο ορεινό χωριό Φαλατάδος, κάθε χώρος του ανακαινισμένου σπιτιού παίζει με τις αρχικές λειτουργίες του κτιρίου και αναβιώνει αυτούς τους χώρους με ένα φρέσκο και σύγχρονο σκοπό. Το κατώτερο επίπεδο, το “κατώι”, αρχικά στέγαζε ζώα και διέθετε επίσης πατητήρι. Στον επάνω όροφο, το “ανόι”, ήταν ο κεντρικός οικιακός χώρος. Αυτοί οι δύο χώροι χωρίζονταν και συνεχίζουν να χωρίζονται σε δύο ορόφους ενώ συνδέονται με εξωτερική σκάλα. Αυτές οι ιστορικές χρήσεις δημιούργησαν μια ευκαιρία για παραπάνω επινοητικότητα. Στο ανώτερο επίπεδο, βασικές λεπτομέρειες, όπως η προσθήκη ενός μεσοπατώματος που στηρίζεται σε μεταλλική δοκό, εισήγαγαν ένα πρόσθετο υπνοδωμάτιο ανοιχτού χώρου. Στον κάτω όροφο, ο χώρος που παλαιότερα στέγαζε το πατητήρι μετατράπηκε σε κρεβάτι με αποθηκευτικό χώρο. Παράλληλα, διατηρήθηκαν οι αρχικές λεπτομέρειες, όπως τα δοκάρια.
Το ανακαινισμένο σπίτι διαθέτει μια μακρόστενη κουζίνα, ενώ η αρχική ξύλινη σόμπα εκσυγχρονίστηκε για να διοχετεύει ζεστό αέρα σε όλο το σπίτι κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Εν τω μεταξύ, ένας μικρός κήπος με βότανα φιλοξενεί θυμάρι, λεβάντα, ντομάτες -σε κοντινή απόσταση από την κουζίνα. Από τον κήπο υπάρχει επίσης πρόσβαση στην ταράτσα, με θέα προς το κοντινό ενετικό κάστρο του Εξωμβούργου.
Φωτογραφίες: Ιωάννα Ρουφοπούλου