Στην έκθεση «Dynastic Jewels» στο Παρίσι εκθαμβωτικά κοσμήματα αφηγούνται ιστορίες ισχύος, prestige και πάθους.
Με τη σκιά που προκάλεσε η πρόσφατη ληστεία στο Λούβρο να πλανάται ακόμη πάνω από την πολιτιστική υπόσταση της γαλλικής πρωτεύουσας, το Παρίσι αποδεικνύει τη διαχρονική του λάμψη και αίγλη με την έκθεση «Dynastic Jewels: Power, prestige and passion 1700-1950», που εγκαινιάστηκε στις 10 Δεκεμβρίου στο Μουσείο Hôtel de la Marine. Αναδεικνύοντας τη σημασία του κοσμήματος ως διαχρονικής έκφρασης δύναμης και κοινωνικού status η έκθεση παρουσιάζει μοναδικά έργα που συνδέονται με την ηγεμονία και τον μύθο ορισμένων από τις πιο εμβληματικές μορφές της ευρωπαϊκής ιστορίας, όπως οι αυτοκράτειρες Αικατερίνη η Μεγάλη, Ιωσηφίνα Βοναπάρτη, Μαρία-Λουίζα και η βασίλισσα Βικτωρία.
Οι απαστράπτοντες χώροι του μεγάρου όπου φιλοξενείται η έκθεση, στέγαζαν το Γραφείο των Βασιλικών Επίπλων, όπου ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ εξέθετε τα κοσμήματα του Στέμματος στο κοινό μια φορά το μήνα, και αργότερα το Γαλλικό Υπουργείο Ναυτικού. Πλέον αποκατεστημένο σε όλη του την αίγλη, το μνημειώδες κτήριο υποδέχεται χιλιάδες επισκέπτες ως μουσείο διακοσμητικών τεχνών και γίνεται το ιδανικότερο φόντο για την ανάδειξη μιας εντυπωσιακής συλλογής ιστορικών αντικειμένων, που έχουν επιβιώσει από επαναστάσεις και αυτοκρατορίες -αυτή τη φορά μάλιστα υπό ιδιαίτερα αυξημένα μέτρα ασφαλείας.
Με περισσότερα από 140 εξαιρετικά εκθέματα
H Dyamic Jewels -που χρειάστηκε τρία χρόνια για να υλοποιηθεί- ολοκληρώνει μια τριλογία εκθέσεων που πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία με το Μουσείο Victoria and Albert του Λονδίνου και φέρνει κοντά σημαντικά ιστορικά κοσμήματα από τις συλλογές τόσο του V&A όσο και της Συλλογής Al Thani, πολλά από τα οποία παρουσιάζονται για πρώτη φορά στη Γαλλία. Στη διερεύνηση της μακρόχρονης και άρρηκτης σχέσης ανάμεσα στην εξουσία και το κόσμημα, συμβάλουν και πολύτιμοι δανεισμοί από καταξιωμένους οργανισμούς και επιφανή ιδρύματα, όπως τα Historic Royal Palaces καθώς και από τα Muséum national d’histoire naturelle και Musée de Minéralogie Mines Paris, αλλά και από τις ιστορικές συλλογές των οίκων Cartier, Chaumet, Mellerio και Van Cleef & Arpels.
Η περίοδος που διατρέχουν ξεκινά από τα μέσα του 18ου και φτάνει στον 20ο αιώνα, καλύπτοντας ένα φάσμα έντονων στιλιστικών μετατοπίσεων και ταραχώδους πολιτικής ιστορίας, με την άνοδο και πτώση διαφόρων βασιλικών και αυτοκρατορικών οικογενειών. Τα λεπτεπίλεπτα τεχνουργήματα που παρουσιάζονται, λειτουργούν ως σιωπηλοί μάρτυρες εκείνων των ταραγμένων καιρών, αποδεικνύουν όμως παράλληλα και την απαράμιλλη δεξιοτεχνία των τεχνητών που τα δημιούργησαν. Κάποια απ΄ αυτά προσφέρθηκαν ως δώρα ένδειξη θαυμασμού προς μια νεαρή πριγκίπισσα ή σεβασμού προς εξέχοντες καλεσμένους. Άλλα, κατασκευασμένα από πολύτιμα υλικά και σπάνια πετράδια, αντικατοπτρίζουν τη μόδα της εποχής τους, λειτουργώντας ως σύμβολα γάμου ή αρραβώνα, ή απλώς ως επιδείξεις πλούτου και κύρους.
Μια σπάνια ματιά στις συλλογές ιστορικών προσώπων
Ανάμεσα στους εμβληματικούς θησαυρούς που μπορεί κανείς να θαυμάσει ως τις αρχές Απριλίου, περιλαμβάνεται το 57,31 καρατίων θρυλικό διαμάντι Star of Golconda, που ανοίγει και την έκθεση. Εδώ μεταφερόμαστε στα ορυχεία διαμαντιών της Ινδίας για να μάθουμε πως ενώ η Νότια Ασία ήταν πλούσια σε διαμάντια, ρουμπίνια, ζαφείρια και σμαράγδια, στα οποία απέδιδαν θεϊκές ή προστατευτικές ιδιότητες, οι Ευρωπαίοι πριν από την Αναγέννηση είχαν περιορισμένη πρόσβαση σε πολύτιμους λίθους, κάτι που άλλαξε το 1498, όταν ο εξερευνητής Βάσκο ντα Γκάμα άνοιξε τους θαλάσσιους δρόμους προς την Ινδία. Καθώς το εμπόριο πολύτιμων λίθων αναπτύχθηκε γρήγορα, μεταμορφώθηκε και η ευρωπαϊκή μόδα στις αυλές, όπου τα πετράδια είθισται να ράβονται απευθείας πάνω στα ρούχα.
Το βλέπουμε αυτό στα στολίδια φορεμάτων που χρησιμοποιούσε η Μεγάλη Αικατερίνη της Ρωσίας για να ενισχύσει την εξουσία της μετά το πραξικόπημα που της εξασφάλισε τον θρόνο. Όχι μόνο παρήγγειλε ένα αυτοκρατορικό στέμμα γεμάτο διαμάντια, αλλά δημιούργησε και μια αίθουσα στα Χειμερινά Ανάκτορα για να εκθέσει τη βασιλική συλλογή. Αντίστοιχα, ο Ναπολέων Βοναπάρτης χρησιμοποιούσε το κύρος των πολύτιμων λίθων για να νομιμοποιήσει την εξουσία του ως αυτοκράτορας, όπως μαρτυρά ένα από τα κορυφαία εκθέματα, το σπαθί της στέψης του.
Σχεδιασμένο για να φιλοξενήσει το διαμάντι Regent, επικύρωνε ότι επρόκειτο για τον διάδοχο των βασιλικών ηγεμόνων της Γαλλίας. Το μαργαριταρένιο περιδέραιο της Ιωσηφίνας που επίσης παρουσιάζεται εδώ, σηματοδοτεί την περίοδο όπου τα κοσμήματα στολίζουν απευθείας το σώμα και όχι τα ενδύματα, αλλά και μας αποκαλύπτει ότι οι φυσικές πέρλες θεωρούνταν πολυτιμότερες και από τα διαμάντια. Στο σημείο αυτό η έκθεση παρουσιάζει ένα κενό, αφού η στολισμένη με διαμάντια και μαργαριτάρια τιάρα της αυτοκράτειρας Ευγενίας, συζύγου του Ναπολέοντα Γ΄, που επρόκειτο να βρίσκεται σε αυτήν την έκθεση, εξαφανίστηκε κατά την κλοπή στο Λούβρο. Ωστόσο, από την κοσμηματοθήκη της και τον οίκο Mellerio, τον παλαιότερο οίκο κοσμημάτων της Γαλλίας, προέρχεται μια εντυπωσιακή καρφίτσα του 1868 με διαμάντια, σμαράγδια, ρουμπίνια και ζαφείρια.
Αναμφίβολα, highlight της έκθεσης Dynastic Jewels αποτελούν οι 11 εκθαμβωτικές τιάρες, το de rigueur κόσμημα κεφαλής για την υψηλή κοινωνία και τoυς γαλαζοαίματους από τα τέλη του 1800 έως τις αρχές του 20ού αιώνα, στις οποίες έχει αφιερωθεί μια ξεχωριστή αίθουσα στο Hôtel de la Marine. Για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια εμφανίζονται πάλι μαζί δύο τιάρες της Βασίλισσας Βικτωρίας: το μεν σχετικά απλό στέμμα από ζαφείρια και διαμάντια που σχεδίασε ο Πρίγκιπας Αλβέρτος το 1840, χρονιά του γάμου τους, και δίπλα του, επίσης σε δικό του σχέδιο η τιάρα από σμαράγδια και διαμάντια.
Την υπογραφή του οίκου Garrard φέρει η εντυπωσιακή σαν στέμμα τιάρα της Δούκισσας του Πόρτλαντ, ενώ ο οίκος Cartier δικαιώνει το θρυλικό του όνομα τόσο με μια εκθαμβωτική διαμαντένια τιάρα με ένα κεντρικό κίτρινο διαμάντι 32 καρατίων, όσο και με την τιάρα του Μάντσεστερ, που δημιουργήθηκε το 1903 για τη Δούκισσα του Μάντσεστερ, μια από τις «Πριγκίπισσες του δολαρίου» όπως αποκαλούνταν οι πλούσιες Αμερικανίδες κληρονόμοι που παντρεύονταν Ευρωπαίους αριστοκράτες, σώζοντας πολλές φορές τις φθίνουσες περιουσίες τους.
Πέρα από λάμψη και τη δεξιοτεχνία των μοναδικών αυτών κομματιών, η έκθεση δεν μένει μόνο στην ανάδειξη της ιστορικής σημασίας τους, καθώς αγγίζει παράλληλα το ζήτημα της προέλευσης και του ηθικού εμπορίου των πολύτιμων λίθων. Ανεξαρτήτως θέσεων και επιχειρημάτων γεγονός είναι ότι τα εκθαμβωτικά κοσμήματα εξακολουθούν να προσελκύουν το κοινό, υπογραμμίζοντας τη μοναδικότητα και τη διαχρονική γοητεία των πολιτιστικών θησαυρών.
* Hôtel de la Marine – 2 Pl. de la Concorde, Διάρκεια έκθεσης: έως 6 Απριλίου 2026
Eισαγωγική φωτογραφία: www.thealthanicollection.com
Φωτογραφίες by Marc Domage @al.thani.collection &
@hoteldelamarine, www.hotel-de-la-marine.paris