Η νέα τάση συνδυάζει την απομακρυσμένη εργασία με την ησυχία και την πειθαρχία των θρησκευτικών χώρων.
Φανταστείτε ένα λιτό και ταπεινό κελί μοναστηριού, ένα ξύλινο τραπέζι, έναν πέτρινο τοίχο, τον Εσταυρωμένο πάνω από το σιδερένιο κρεβάτι κι ένα φλυτζάνι τσάι από ντόπια βότανα. Περιβάλλον αυστηρό, λιτό, που παραπέμπει σε οτιδήποτε άλλο εκτός από εργασία, πόσο μάλλον ψηφιακή. Αν προσθέσετε, όμως, στην εικόνα ένα υπερσύγχρονο laptop με σύνδεση στο διαδίκτυο, είστε μπροστά στη νέα μόδα των digital nomads.
Από το Monte Oliveto Maggiore, ένα βενεδικτίνικο συγκρότημα του 14ου αιώνα λίγο έξω από τη Σιένα ως τη βόρεια Ισπανία και από τις ΗΠΑ ως τις Άλπεις, μια νέα τάση εξαπλώνεται διακριτικά. Αυτή των ψηφιακών νομάδων που επιλέγουν μοναστήρια για να εργαστούν με ησυχία, να αποσυνδεθούν από τον θόρυβο και να επανασυνδεθούν με τη συγκέντρωση.
Mια αθόρυβη έναρξη
Το κίνημα ξεκίνησε ήσυχα γύρω στο 2020, καθώς η πανδημία οδήγησε εκατομμύρια ανθρώπους σε καθεστώς απομακρυσμένης εργασίας. Αρχικά, οι παραλίες της Ταϊλάνδης, τα coworking cafés του Μεξικού και τα shared lofts στο Βερολίνο φιλοξένησαν το νέο είδος νομάδων και διαμόρφωσαν το νέο περιβάλλον εργασίας. Σύντομα όμως, για αρκετούς από αυτούς, η ελευθερία έγινε… θόρυβος. Και τότε άρχισαν να ψάχνουν κάτι πιο βαθύ. Όλοι αυτοί δεν ψάχνουν κάποια καθυστερημένη επιστροφή στον Θεό. Οι ίδιοι άνθρωποι που πριν τρία χρόνια δούλευαν από beach bars στο Μπαλί, τώρα πακετάρουν τα laptop τους και αναζητούν καταλύματα σε μοναστήρια της Ευρώπης, σε βουδιστικά retreat της Ταϊβάν ή σε βενεδικτίνικες σκήτες της Βουργουνδίας.
Στην αρχή, όλα έμοιαζαν με ακόμα ένα παρακλάδι του wellness τουρισμού. Η Google αναζήτηση «monastery retreat for remote workers» εκτοξεύτηκε μέσα στο 2022, καθώς η κόπωση της πανδημίας οδήγησε πολλούς στο να σκεφτούν τη σχέση τους με τον χρόνο, τον κόπο και το multitasking. Η στροφή, μάλιστα, προς τα μοναστήρια ξεκινά από ένα παράδοξο: σε μια εποχή όπου η επαφή και η σύνδεση έχουν φτάσει σε άλλα επίπεδα, πολλοί αναζητούν το ακριβώς αντίθετο, τη σκόπιμη αποσύνδεση.
Το φαινόμενο έχει αποκτήσει και ορολογία: «Monk Mode»! Είναι ένας όρος που προέκυψε σε online κοινότητες και σημαίνει μια περίοδο αποχής από εξωτερικά ερεθίσματα, με στόχο την πνευματική ή δημιουργική εμβάθυνση. Και πού θα βρει κάποιος καλύτερα για να εφαρμόσει κάτι τέτοιο από έναν χώρο που χτίστηκε γι’ αυτό ακριβώς εδώ και αιώνες;
Ορισμένα μοναστήρια έχουν ήδη αγκαλιάσει αυτή τη στροφή, χωρίς πάντως να τη διαφημίζουν. Το Monte Oliveto Maggiore προσφέρει ήσυχα καταλύματα με απλή διατροφή, σιωπή τις βραδινές ώρες, αλλά και προαιρετική συμμετοχή στις θρησκευτικές εκδηλώσεις. Αντίστοιχα, στη Γαλλία, το Abbaye de Solesmes δέχεται εδώ και χρόνια φιλοξενούμενους που επιθυμούν «ημέρες περισυλλογής και εργασίας». Στο Βέλγιο, το Orval Abbey έχει μετατρέψει πτέρυγες του συγκροτήματος σε «hôtellerie monastique» για ανθρώπους, όχι απαραίτητα εργαζόμενους, που επιθυμούν να μείνουν ήσυχα χωρίς πνευματικό προσανατολισμό.
Ο επόμενος στόχος
Οι ενέργειες που προγραμματίζονται είναι να προσελκυστούν δημιουργικοί επαγγελματίες σε απομονωμένες περιοχές που κινδυνεύουν με πληθυσμιακή κατάρρευση. Το μοναστήρι Sant Pere de Rodes, κοντά στα Πυρηναία, είχε κλείσει από το 1835. Με ένα ειδικό πρόγραμμα αναμένεται να επαναλειτουργήσει, ως χώρος πολιτισμού και απομόνωσης, με ελάχιστες παρεμβάσεις. Ακόμη και το Mount Angel Abbey στο Όρεγκον των ΗΠΑ, ένα καθολικό μοναστήρι του 19ου αιώνα, έχει ξεκινήσει να προσφέρει «Tech Sabbatical Residencies», περιορισμένου αριθμού, σε ανθρώπους του ψηφιακού χώρου που επιθυμούν μια πνευματική ανάπαυλα. Δεν είναι περιβάλλον εργασίας, αλλά απευθύνεται στους ίδιους ανθρώπους.
Αξιοσημείωτη είναι και η πρωτοβουλία TeraWork στην Ιαπωνία, η οποία προσφέρει διετή υποτροφία διαμονής σε αποφοίτους τεχνολογικών σχολών σε απομονωμένους ναούς Ζεν, με αντάλλαγμα την τεχνική τους βοήθεια στον εκσυγχρονισμό των δομών. Τα retreats αυτά δεν διαφημίζονται ευρέως: οι αιτήσεις γίνονται μέσω πλατφορμών όπως το Shukubo Stay και το Temple Hotel.
Η δυσκολία, φυσικά, βρίσκεται στη λεπτή γραμμή μεταξύ σεβασμού και εκμετάλλευσης. Δεν είναι όλα τα μοναστήρια πρόθυμα να δεχτούν ανθρώπους που φτάνουν εκεί υποτίθεται για ησυχία και αποσύνδεση από τα εγκόσμια, αλλά κουβαλάνε μαζί τους και τους ηλεκτρονικούς τους υπολογιστές ή τα υπερσύγχρονα κινητά τους. Ορισμένοι ηγούμενοι και μοναχοί εκφράζουν ανησυχίες για την κοσμική χρήση του χώρου, όχι άδικα. Οι σοβαροί επισκέπτες, πάντως, φροντίζουν να προσαρμοστούν στους κανόνες του τόπου: κοινά γεύματα, σεμνότητα, αποδοχή της σιγής. Κι όπως συμβαίνει πάντα, η λεγόμενη «μέση γραμμή» φέρνει την ισορροπία. Αν κάποιος επισκέπτης δεν γράφει στο laptop του σε κοινή θέα ή δεν φωνάζει υπερβολικά στο κινητό του μπροστά στους άλλους, ο χώρος είναι έτοιμος να δεχτεί αυτή την ditigal «παρατυπία», αρκεί να γίνεται ιδιωτικώς.
Σύμφωνα με μελέτη του Future of Work Institute (2024), το 12% των digital nomads στις ΗΠΑ και την Ευρώπη δηλώνει ότι αναζητά πλέον «συνθήκες εργασιακής απομόνωσης με πνευματικά χαρακτηριστικά», με τα μοναστήρια να αναφέρονται ως πιθανός προορισμός από το 38% όσων συμμετείχαν. Προφανώς η σύνδεση του Wi-Fi δεν είναι η καλύτερη που μπορεί να βρει κανείς, ωστόσο αυτή φτάνει και περισσεύει όταν κάποιος τη χρησιμοποιεί μόνο για να προχωρήσει τη δουλειά του και όχι για να μείνει «ενεργός» στα social media ή να τσεκάρει τα μηνύματά του.
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image