Tι προσπαθεί να μας πει το σώμα μας εάν ξυπνάμε πριν από την προκαθορισμένη ώρα και χάνουμε πολύτιμο ύπνο;
Σύμφωνα με τους ειδικούς ύπνου, το να ξυπνάς πριν από το ξυπνητήρι σε τακτική βάση μπορεί να οφείλεται σε διάφορες καταστάσεις. Η χειρότερη εκδοχή είναι να μην είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό αλλά να συμβαίνει ενοχλητικά συχνά. Για ποιους όμως λόγους μπορεί να συμβαίνει αυτό;
1. Κοιμόμαστε αρκετά
Εάν κάποιος ξυπνά λίγα λεπτά πριν από το ξυπνητήρι, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι ο χρόνος που αφιερώνει στον ύπνο του είναι ισορροπημένος με τον φυσικό κιρκάδιο ρυθμό του οργανισμού του. H εξήγηση είναι ότι απλώς έχει κοιμηθεί αρκετά και πλέον ο οργανισμός του είναι ξεκούραστος και δεν χρειάζεται άλλον ύπνο.
2. Διαταραχές ύπνου, όπως υπνική άπνοια και αϋπνία
Το να ξυπνάει κανείς πολύ νωρίς, χωρίς ξυπνητήρι, θα μπορούσε επίσης να είναι αποτέλεσμα διαταραχής ύπνου. Μια πιθανότητα είναι η αϋπνία πρώιμης αφύπνισης. Σε αυτήν την περίπτωση, οι άνθρωποι θέλουν ή πρέπει να κοιμούνται περισσότερο, αλλά κάτι τους ξυπνά νωρίς και δυσκολεύονται να ξανακοιμηθούν. Επιπλέον, τα αναπνευστικά κενά που συνοδεύουν την αποφρακτική άπνοια ύπνου, θα μπορούσαν επίσης να είναι ο ένοχος του ξυπνήματος πριν από το ξυπνητήρι.
3. Το στρες
Οι διαταραχές της διάθεσης, που περιλαμβάνουν την κατάθλιψη, το άγχος και το στρες, μπορούν επίσης να παίζουν σημαντικό ρόλο. Ο διαταραγμένος ύπνος και η κατάθλιψη συνδέονται ιδιαίτερα στενά. «Το να ξυπνάς πολύ νωρίς το πρωί και να μην μπορείς να ξανακοιμηθείς είναι μια κλασική παρουσίαση για την κατάθλιψη», λέει ο Dr. Kapur σε σχετικό άρθρο. Ορισμένοι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης, φάρμακα που συνήθως συνταγογραφούνται ως αντικαταθλιπτικά, μπορεί να έχουν αρνητική επίδραση στον ύπνο στο σταδίου REM, το τελευταίο στάδιο του ύπνου που λαμβάνει χώρα πιο κοντά στο πρωί. Πιθανό αποτέλεσμα; Να ξυπνάμε πριν το ξυπνητήρι μας.
Όσον αφορά το άγχος και το στρες, που επηρεάζουν τον ύπνο, η απάντηση βρίσκεται στην ενεργοποίηση που κάνει το συμπαθητικό νευρικό σύστημα στην απόκριση μάχης ή φυγής του σώματος, κάτι που μας κρατά δραστήριους και έτοιμους να αντιμετωπίσουμε τις απειλές.
4. Κατανάλωση αλκοόλ
Σύμφωνα με τον Dr. Kapur, η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να διαταράξει τον ύπνο μας, γεγονός που μπορεί να συμβάλει στο να ξυπνάμε νωρίτερα από το ξυπνητήρι μας. Συχνά το αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε αναστάτωση στη μέση της νύχτας και όχι προς το τέλος, αλλά αυτό διαφέρει από άτομο σε άτομο, ανάλογα με το πώς «το σώμα σας μεταβολίζει το αλκοόλ», λέει ο ειδικός.
5. Αλλαγή ρουτίνας
Ειδικοί παράγοντες που αλλάζουν τα δεδομένα του κιρκάδιου ρυθμού μας, όπως το jet lag ή ο ύπνος αργά τα Σαββατοκύριακα, μπορούν επίσης να συμβάλουν σε αυτό. Αν ο κιρκάδιος ρυθμός μας είναι μπερδεμένος λόγω let lag, τότε μπορεί να μας ξυπνήσει πολύ νωρίς, ακόμα και όταν δεν χρειάζεται, επειδή νομίζει ότι είναι ήδη μέρα ενώ δεν είναι.
6. Περιβαλλοντικοί παράγοντες
Παράγοντες όπως το φως, ο ήχος, η θερμοκρασία ακόμη και η άνεση του στρώματος ή του μαξιλαριού, μπορούν να συμβάλουν σε μια ώρα αφύπνισης πριν από την κανονική ώρα.
Φως: Το φως, τεχνητό και άλλο, έχει ισχυρή επίδραση στον κιρκάδιο ρυθμό. Ένα σκοτεινό δωμάτιο βοηθάει να κοιμηθεί παραπάνω κάποιος. Μια καλή λύση για το φως είναι η μάσκα ματιών.
Ήχος: Η ηχορύπανση, η οποία μπορεί να είναι πιο κοινή στις πόλεις, μπορεί επίσης να επηρεάσει αρνητικά τον ύπνο. Για να το καταπολεμήσει κανείς αυτό, ιδανική λύση είναι οι ωτοασπίδες.
Θερμοκρασία: Όπως το φως έτσι και η θερμοκρασία επηρεάζει τον κιρκάδιο ρυθμό. Επιλέξτε κλινοσκεπάσματα, στρώματα και ρούχα ύπνου από βαμβάκι και λινό.
Πώς να ξανακοιμηθείτε αν έχετε ξυπνήσει πολύ νωρίς
Το να ξυπνάτε πριν από το ξυπνητήρι μπορεί να είναι ένα ενοχλητικό γεγονός από μόνο του. Ακούγεται δύσκολο, αλλά προσπαθήστε να μην αφήσετε να σας δημιουργήσει ένταση γιατί το άγχος θα κάνει τον ύπνο πιο δύσκολο. Εάν βρεθείτε σε αυτήν την κατάσταση και δεν μπορείτε να ξανακοιμηθείτε μετά από μερικά λεπτά, οι ειδικοί προτείνουν να σηκωθείτε από το κρεβάτι και να προσπαθήσετε να κάνετε μια χαλαρή δραστηριότητα για να ηρεμήσετε, όπως το να διαβάσετε ένα βιβλίο. Αποφύγετε να ανοίξετε τηλεόραση ή το τηλέφωνό σας, τα οποία εκπέμπουν μπλε φως που μπορεί να σας κρατήσει ξύπνιους. Όταν νιώσετε πιο χαλαροί, προσπαθήστε ξανά.
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image