Μια συνέντευξη με την Erieta Attali, λίγο πριν την έκθεση της με εικόνες από την 20ετή συνεργασία της με τον κορυφαίο Ιάπωνα αρχιτέκτονα της Αθηναϊκής Ριβιέρας Kengo Kuma.
Στο σκάφος με το οποίο ο μεγάλος Kengo Kuma επιθεωρούσε το έργο του “Riviera Galleria” στο Ελληνικό, βρισκόταν και η κορυφαία Ελληνοισραηλινή φωτογράφος κτιρίων και τοπίων Erieta Attali. Η γεννημένη στο Τελ Αβίβ Erieta, είναι φωτογράφος αρχιτεκτονικής και τοπίου, με φωτογραφικό έργο που εκτείνεται από την Ευρώπη, την Ασία, μέχρι την Αυστραλία και την Αμερική. Εχει αφιερώσει πάνω από δύο δεκαετίες στη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ της αρχιτεκτονικής και του τοπίου σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου. Η φωτογραφία της διερωτάται πώς οι ακραίες συνθήκες και τα απαιτητικά εδάφη προκαλούν την ανθρωπότητα να αναπροσανατολιστεί και να επικεντρωθεί μέσω της αρχιτεκτονικής. Εχει λάβει πολλά σημαντικά βραβεία και υποτροφίες από το Ιδρυμα Fulbright, το Ιδρυμα της Ιαπωνίας, το Ιδρυμα Graham στο Σικάγο, το Dreyer στη Δανία, το Συμβούλιο Τεχνών της Δανίας, τη Νορβηγική Πρεσβεία στην Κοπεγχάγη, το Υπουργείο Πολιτισμού της Χιλής στο Σαντιάγο, την ερευνητική υποτροφία Marie Curie, μεταξύ άλλων. Το φωτογραφικό της έργο έχει περιοδεύσει σε όλο τον κόσμο και έχει παρουσιαστεί από εκλεκτούς εκδοτικούς οίκους και διεθνή περιοδικά σχεδιασμού.
– Με ποια αφορμή γίνεται η έκθεση; Και τι θα παρουσιάσετε;
Καταρχάς συνεργάζομαι με τον Kengo Kuma από το 2002. Η έκθεση που ετοιμάζω στο Βυζαντινό μουσείο και θα ανοίξει για το κοινό τις 16 Ιουνίου, θα κρατήσει μέχρι και την 31 Οκτωβρίου και έχει σχέση με μια αυστηρή επιλογή έργων γύρω από τα κτίρια από ξύλο που έχει σχεδιάσει ο Kuma, εξ ου και η ονομασία της έκθεσης “Woodscapes”. Πρόκειται για μια γκάμα έργων με βάση το ξύλο, τα οποία έχω ξεκινήσει να φωτογραφίζω από το 2002 μέχρι το 2023 που ήμουν στην Ιαπωνία για έξι εβδομάδες. Με αφορμή μια νέα μονογραφία που ετοιμάζω με τον Kengo Kuma, η οποία θα κυκλοφορήσει στο τέλος Οκτωβρίου του 2023. Πρόκειται για έναν τόμο 260 σελίδων, που θα κυκλοφορήσει από τον Γερμανικό εκδοτικό οίκο Hartmann book της Στουτγκάρδης και η έκθεση θα είναι προπομπός της παρουσίασης της συγκεκριμένης δουλειάς που θα γίνει στο Paris Photo.
– Ζείτε στο Παρίσι…
Στο Cite Internationale του πανεπιστημίου Παρισιού για τρία χρόνια. Ετοιμάζω και μια άλλη έκδοση με θέμα τα έργα του κορυφαίου Γάλλου αρχιτέκτονα με ειδίκευση την κατασκευή γεφυρών, τον Marc Mimram. Μέσα στο βιβλίο έχω φωτογραφίσει πάνω από σαράντα γέφυρες.
– Ποιο είναι το νόημα πίσω από τις φωτογραφίες που θα παρουσιάσετε στην Αθήνα;
Αντιπροσωπεύει κάποια highlights της συνεργασίας μου με τον Kengo Kuma, όπου το κυρίαρχο υλικό είναι το ξύλο. Το να φωτογραφίζεις τα έργα του συγκεκριμένου αρχιτέκτονα σημαίνει ότι απαθανατίζεις τη σχέση της αρχιτεκτονικής του σκέψης σε σχέση με το περιβάλλον. Φωτογραφίζοντας τα κτίρια του βλέπεις τη σχέση τους όχι με τα αντικείμενα αλλά με το τοπίο. Η σχεδιαστική φιλοσοφία του Kengo παραμένει “anti-object”, άρα σχεδόν ενάντια των αντικειμένων. Η αρχιτεκτονική του δεν είναι το αντικείμενο αλλά το τοπίο. Κι επειδή εγώ είχα σπουδάσει Fine art photography με ειδίκευση τη φωτογραφία τοπίων και πριν μπω στην αρχιτεκτονική εργαζόμουν ως φωτογράφος αρχαιολογικών μνημείων κάτι που έκανα για δώδεκα συνεχόμενα χρόνια. Παράλληλα ήμουν φωτογράφος τοπίου. Έκανα πολλές εκθέσεις πριν μπω στην αρχιτεκτονική φωτογραφία.
– Ποιος σας παρότρυνε να ασχοληθείτε με την αρχιτεκτονική φωτογραφία;
Ο Γιώργος Σημαιοφορίδης. Ηταν ανάμεσα στους πιο σημαντικούς επιμελητές εκθέσεων αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα. Πέθανε πρόωρα στα 45 του, πριν από είκοσι χρόνια. Δουλέψαμε μαζί για την ελληνική εκπροσώπηση στην Τριενάλε του Μιλάνου. Κι έτσι φωτογράφισα μεγάλους Ελληνες αρχιτέκτονες όπως ο Ζενέττος, ο Πικιώνης κ.λπ. Η ειδικότητά μου, όταν εργαζόμουν ως ανεξάρτητος φωτογράφος στο ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού, ήταν η φωτογράφηση υπόγειων τάφων με την εφαρμογή ειδικών φωτογραφικών τεχνικών, όπως η υπέρυθρη και η υπεριώδης ακτινοβολία. Μετά τις σπουδές και την έρευνά μου στο Πανεπιστήμιο Columbia με την υποστήριξη του ιδρύματος Fulbright, το έτος 2001-2002 εργάστηκα ως επικεφαλής φωτογράφος για το Αμερικανικό Ινστιτούτο Προϊστορίας του Αιγαίου φωτογραφίζοντας αρχαιότητες σε όλη την Κρήτη και το Αιγαίο. Εργάστηκα στις ανασκαφές της Βεργίνας για πέντε χρόνια, αν θες να καταλάβεις. Είχα καλύψει όλους τους βασιλικούς μακεδονικούς τάφους με υπέρυθρη και υπεριώδη ακτινοβολία. Δηλαδή έχω σπουδάσει φωτογραφία, έχω δουλέψει πάνω στην αρχιτεκτονική και την αρχαιολογική φωτογραφία και διδάσκω την αρχιτεκτονική φωτογραφία σε πανεπιστημιακά ιδρύματα του εξωτερικού. Ετσι παντρεύτηκε η φιλοσοφία του Kengo Kuma με τη δική μου προσέγγιση και δημιουργήθηκε αυτή η συνεργασία που κρατά ήδη εδώ και 21 χρόνια.
– Πώς γνωρίσατε τον Kengo Kuma;
To 2000 με υποτροφία του ιδρύματος Fullbright πήγα να σπουδάσω στο πανεπιστήμιο Columbia στη Νέα Υόρκη, με στόχο να φωτογραφίσω για πρώτη φορά αστικά τοπία. Το θέμα μου ήταν το βραδινό αστικό τοπίο και τα γυάλινα κτίρια της Νέας Υόρκης. Το γυαλί είναι για εμένα σαν μια μεμβράνη που χωρίζει το μέσα από το έξω, πώς το μέσα γίνεται τοπίο μέσα από αυτή τη μεμβράνη το βλέπουμε σαν μέσα από φακό. Ημουν στη βιβλιοθήκη του Columbia τον Οκτώβρη του 2000 και σε ένα βιβλίο βλέπω για πρώτη φορά το γυάλινο κτίριο του Kengo Kuma. Δεν ήξερα ποιος είναι, όπως δεν είχα ιδέα για πολλά πράγματα που γνώρισα αργότερα. Το ερωτεύτηκα και είπα στον εαυτό μου “Ποιος είναι αυτός ο Kuma;” Πήγα στον ιστορικό Kenneth Frampton, κορυφαίο ιστορικό της αρχιτεκτονικής ως ερευνήτρια, μου λέει “θα πρέπει να κάνεις ένα μεγάλο ταξίδι κι αυτό είναι στο Τόκιο” και του απάντησα “βεβαίως και θα το κάνω”. Πήγα το 2001. Τότε το γραφείο του απασχολούσε μόλις δέκα άτομα. Του ζήτησα να φωτογραφίσω αυτό το γυάλινο κτίριο και μου είπε: “θα κάνω ότι μπορώ για να σε στηρίξω σε αυτό και να εκπληρώσεις τον στόχο σου”. Εκανα αίτηση στο Japan Foundation for the arts fellowship για υποτροφία και την πήρα. Ετσι πήγα στην Ιαπωνία και φωτογράφισα έργα ντόπιων αρχιτεκτόνων από Tadao Ando μέχρι Yamamoto, αλλά ο Kengo ήταν ο στόχος μου. Τώρα ετοιμάζουμε να παρουσιάσουμε το δεύτερο βιβλίο που φτιάχνουμε μαζί, στο Paris Photo, ενώ από τον Ιούλιο θα ξεκινήσουμε ένα τρίτο βιβλίο με θέμα έκπληξη!
– Ο Kengo Kuma σας έκανε να εκτιμήσετε το ξύλο και το γυαλί σαν υλικά;
Οχι, το γυαλί με ενδιέφερε σαν υλικό από την εποχή της αρχαιολογικής φωτογραφίας. Μου άρεσαν τα γυάλινα αντικείμενα. Στην αρχαιολογική φωτογραφία όμως δεν με ενδιέφερε το γυαλί, έπρεπε να το δω σαν αντικείμενο. Δεν με ενδιαφέρει το γυαλί από μόνο του ως αντικείμενο, αλλά σε σχέση με το περιβάλλον, έτσι ώστε να δημιουργεί περιεχόμενο και πλαίσιο.
Οπως είχε γράψει και η ίδια η φωτογράφος στο κείμενο της έκθεσής της, που έγινε την περασμένη χρονιά στην Casa Romana στην Κω όπου παρουσίαζε κτίρια από γυαλί που είχε φωτογραφίσει στην Αμερική και την Ιαπωνία “Η ιδιαιτερότητα του φωτογραφικού υλικού που παρουσιάζεται στην παρούσα έκθεση έγκειται στο γεγονός ότι τα κτήρια από γυαλί απεικονίζονται όχι ως αυτόνομες μονάδες αλλά ως μέσο θέασης του χώρου που τα περιβάλλει, με εμφανείς κάθε φορά τις επιρροές από τις εκάστοτε συνθήκες κλίματος ή φωτός…”
Photos copyrights: Erieta Attali