Το επιχειρηματικό μοντέλο του κορυφαίου Αμερικάνικου Πανεπιστημίου που δείχνει να αντέχει ακόμα και τις ενδεχόμενες περικοπές επιχορηγήσεων από την κυβέρνηση της χώρας του.
Το ότι ο Barack Obama, ο Mark Zuckerberg και η Nathalie Portman έχουν ως κοινό παρανομαστή τις σπουδές τους στο πανεπιστήμιο Harvard δεν θα εξέπληττε κάποιον. Το πιο “prestigious” Αμερικάνικο Πανεπιστήμιο μετρά μεταξύ των αποφοίτων και των εκπαιδευτικών του, 160 βραβευμένους με Nobel, 18 με μετάλλιο στο διεθνή διαγωνισμό μαθηματικών Fields και 10 σπουδαστές του με Όσκαρ.
Το φαινόμενο Harvard
Σύμφωνα με μελέτη των τελών του 2024, πάνω από το 10% της οικονομικής ελίτ του πλανήτη πραγματοποίησε τις σπουδές της στο Harvard ένα από τα πιο υψηλού κύρους” Πανεπιστήμια του πλανήτη. H μελέτη σκιαγραφεί έναν εξαιρετικά πλήρη και ενδιαφέροντα χάρτη της πανεπιστημιακής διαδρομής των ισχυρότερων ανθρώπων στον κόσμο. Το άρθρο υπογράφεται από τον Ρικάρντο Σάλας Ντίαζ, λέκτορα στο Ντάρτμουθ του Καναδά και τον Κέβιν Γιανγκ, αναπληρωτή καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης στο Άμχερστ. Μαζί μελέτησαν τις “διαδρομές ζωής” 6.000 εν ζωή ατόμων που θεωρούν ότι είναι οι πιο επιδραστικοί.
Ανάμεσα σε αυτά τα 6.000 άτομα περιλαμβάνονται οι μεγαλύτερες περιουσίες παγκοσμίως (περίπου 1.500 δισεκατομμυριούχοι), περισσότεροι από 300 εθνικοί πολιτικοί ηγέτες, διευθυντές των 150 μεγαλύτερων επιχειρήσεων, επικεφαλής διεθνών οργανισμών καθώς και διευθυντές think tanks, ιδρυμάτων και μη κυβερνητικών οργανώσεων. Καθώς διαβάζει κανείς αυτήν τη λεπτομερή μελέτη, ένα στοιχείο τραβάει το βλέμμα: η (υπέρ)αντιπροσώπευση του Χάρβαρντ.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της μελέτης, το 9,18% των ελίτ που αναλύθηκαν πέρασαν από αυτό το πανεπιστήμιο. Πολύ πιο πίσω ακολουθούν τα πανεπιστήμια του Στάνφορντ, της Πενσυλβάνια, της Οξφόρδης και, στην πέμπτη θέση, το Κολούμπια. Οι συντάκτες της έρευνας δήλωσαν στο εβδομαδιαίο Le Point: «Τα ευρήματά μας επιβεβαιώνουν το φαινόμενο Χάρβαρντ, το οποίο έχει καταγραφεί σε πολλές εμπειρικές μελέτες μέχρι σήμερα. Το Χάρβαρντ έχει θεωρηθεί ως το “χρυσό διαβατήριο για μια ζωή στην ανώτερη τάξη”», γράφουν οι ερευνητές. Πιο γενικά, η μελέτη επιβεβαιώνει «μια ξεκάθαρη έλξη προς το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες», γεγονός που, σύμφωνα με τους επιστήμονες δίνει μια ηγεμονική θέση στα πανεπιστήμια της Αμερικής και της Αγγλίας.
To business model
Το Πανεπιστήμιο Harvard, δεν διακρίνεται λοιπόν μόνο για την ακαδημαϊκή του υπεροχή, αλλά και για τη διοικητική και οικονομική του στρατηγική. Η οικονομική του λειτουργία αποτελεί πρότυπο για δεκάδες πανεπιστήμια διεθνώς, αφού συνδυάζει τη σωστή διαχείριση, τη στρατηγική επένδυση, την καινοτομία και τη θεσμική αυτονομία. Ο πυρήνας του οικονομικού μοντέλου του Harvard είναι το “Endowment fund”, δηλαδή το κεφάλαιο που προέρχεται από δωρεές και επενδύσεις. Πρόκειται για το μεγαλύτερο πανεπιστημιακό ταμείο στον κόσμο, με αξία που το 2024 ξεπέρασε τα 52 δισεκατομμύρια δολάρια. Κάθε χρόνο, αξιοποιεί περίπου το 4-5% του ποσού αυτού για να καλύψει τις ανάγκες του, ενώ το υπόλοιπο επενδύεται ξανά.
Το ταμείο αυτό λοιπόν, λειτουργεί ως οικονομικός «πνεύμονας» του ιδρύματος, καλύπτοντας μεγάλο μέρος των δαπανών για υποτροφίες, έρευνα, μισθούς καθηγητών, υποδομές και στρατηγικές πρωτοβουλίες. Η διοίκηση του “Εndowment” πραγματοποιείται μέσω της Harvard Management Company (HMC), μιας θυγατρικής εταιρείας που ιδρύθηκε το 1974 και διαχειρίζεται τις επενδύσεις του πανεπιστημίου. Το HMC απασχολεί έμπειρους διαχειριστές κεφαλαίων, οι οποίοι κατανέμουν τα κεφάλαια σε διαφορετικές κατηγορίες επενδύσεων, όπως μετοχές, ακίνητα, hedge funds και venture capital. Αυτή η διαφοροποίηση μειώνει τον επενδυτικό κίνδυνο και αυξάνει τη σταθερότητα των αποδόσεων.
Η στρατηγική του “diversification”
Πέρα από το endowment, το οικονομικό μοντέλο του Harvard στηρίζεται σε μια πολυπρισματική προσέγγιση εσόδων, πράγμα που μειώνει το ρίσκο της αποκοπής μιας κυβερνητικής επιχορήγησης. Οι κυριότερες πηγές είναι:
-Δίδακτρα και εκπαιδευτικά τέλη. Αν και τα δίδακτρα είναι υψηλά, το Harvard εφαρμόζει μια γενναιόδωρη πολιτική οικονομικής βοήθειας, επιτρέποντας την πρόσβαση ανεξαρτήτως εισοδήματος.
-Ερευνητικά κονδύλια. Το πανεπιστήμιο λαμβάνει σημαντικά ποσά από ομοσπονδιακές επιχορηγήσεις (κυρίως μέσω του NIH και του NSF) καθώς και από ιδιωτικά ερευνητικά ιδρύματα.
-Δωρεές και χορηγίες. Οι απόφοιτοι του Harvard, ιδιαίτερα πιστοί στην alma mater τους, αποτελούν σημαντική πηγή εσόδων με μεγάλες ετήσιες δωρεές.
-Επιχειρηματικές δραστηριότητες. Περιλαμβάνονται ενοικιάσεις πανεπιστημιακών ακινήτων, πνευματικά δικαιώματα, εκπαιδευτικά προγράμματα για στελέχη (executive education) και συνεργασίες με επιχειρήσεις.
Διακυβέρνηση και Bιωσιμότητα
Η οικονομική διοίκηση του Harvard διέπεται από ένα ισχυρό σύστημα διακυβέρνησης και λογοδοσίας. Το Governing Board (το Διοικητικό Συμβούλιο) εποπτεύει τη στρατηγική κατανομή των πόρων, ενώ η επιτροπή επενδύσεων ασκεί στενή παρακολούθηση στο HMC (Harvard Managment Company). Κάθε χρόνο, το Harvard δημοσιεύει λεπτομερείς οικονομικές εκθέσεις, εξασφαλίζοντας τη διαφάνεια και την εμπιστοσύνη της πανεπιστημιακής κοινότητας και των δωρητών.
Το Harvard δεν επικεντρώνεται μόνο στη βραχυπρόθεσμη οικονομική σταθερότητα, αλλά δίνει έμφαση στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα. Επενδύει σε περιβαλλοντικά υπεύθυνες πρακτικές, μειώνει τον άνθρακα στο χαρτοφυλάκιό του και εφαρμόζει κριτήρια ESG (Environmental, Social, Governance) στις στρατηγικές του. Παράλληλα, διασφαλίζει ότι οι μελλοντικές γενιές φοιτητών και ερευνητών θα έχουν τις ίδιες ή και καλύτερες δυνατότητες από τις σημερινές.
Το οικονομικό μοντέλο διοίκησης του Πανεπιστημίου Harvard αποτελεί παράδειγμα επιτυχημένης διαχείρισης σε παγκόσμια κλίμακα. Με έναν ισχυρό συνδυασμό endowment, πολυμορφίας εισοδημάτων, διαφανούς διακυβέρνησης και μακροπρόθεσμου σχεδιασμού, το Harvard διατηρεί τη θέση του ως παγκόσμιος ηγέτης όχι μόνο στην εκπαίδευση, αλλά και στην στρατηγική διοίκηση. Το μοντέλο αυτό διδάσκεται και μελετάται διεξοδικά, λειτουργώντας ως φάρος για ιδρύματα που επιδιώκουν οικονομική ανεξαρτησία και ακαδημαϊκή αριστεία.
Eξωτερική φωτογραφία: en.wikipedia.org