Πώς τα παραδοσιακά γιαπωνέζικα νοικοκυριά του περασμένου αιώνα μας διδάσκουν οικονομική διαχείριση.
Tο kakeibo βασίζεται σε μια ιαπωνική φιλοσοφία ζωής που ονομάζεται nagomi, το οποίο αν και δεν έχει άμεση μετάφραση, επικεντρώνεται στις έννοιες της ισορροπίας, της αρμονίας και της βιωσιμότητας και στο πώς να φέρουμε αυτές τις ιδιότητες στη ζωή μας.
Περίπου το 1904, η Hani Motoko, η πρώτη γιαπωνέζα δημοσιογράφος και αργότερα εκδότρια μηνιαίου γυναικείου περιοδικού, επινόησε αυτή την τεχνική, με στόχο να προτείνει στις νοικοκυρές στην Ιαπωνία τρόπους διαχείρισης των μηνιαίων τους εξόδων. Η Motoko ήθελε να βοηθήσει τις γυναίκες της εποχής της, οι οποίες συχνά ζούσαν με περιορισμένο προϋπολογισμό, να επιτύχουν τους οικονομικούς στόχους της ζωής τους και των αποταμιεύσεών τους. Για τον σκοπό αυτό δημιούργησε ένα σύστημα προϋπολογισμού που συνδυάζει τη χρησιμότητα, την απλότητα και την προσοχή, όλα μέσα από το πρίσμα της επίγνωσης.
Πριν από τα μαθηματικά, η ενσυνειδητότητα
Ξοδεύω σωστά, αποταμιεύω σωστά, ζω σωστά. Αυτό είναι το μότο του Κakeibo, της μεθόδου που συνεχώς κερδίζει φανατικό κοινό, αφού συνδέει την κατανόηση των αξιών της ζωής μας με τους οικονομικούς μας στόχους. Το Kakeibo (προφέρεται “kah-keh-boh”) σημαίνει απλά “λογαριασμός νοικοκυριού” στα τοπικά ιαπωνικά και ουσιαστικά επιτρέπει στα άτομα να έχουν επίγνωση των καταναλωτικών τους συνηθειών και τα βοηθά στην επίτευξη των στόχων αποταμίευσης. Το τελευταίο διάστημα αυτή η μέθοδος αποκτά όλο και περισσότερη αναγνώριση από το κοινό παγκοσμίως, κυρίως γιατί υιοθετεί την ενσυνειδητότητα γύρω από τη σπατάλη των χρημάτων μας και τις καταναλωτικές μας συνήθειες εν γένει.
Η φιλοσοφία αυτή επικεντρώνεται στις προσεκτικές, σκόπιμες δαπάνες και στη βελτίωση της σχέσης μας με τα χρήματα. Είναι σαν έναν οικονομικό διαλογισμό, μέσα από τον οποίο καλούμαστε να κατανοήσουμε γιατί κάνουμε κάθε αγορά. Τα παραπάνω βγάζουν ουσιαστικά την ψυχρή αντιμετώπιση των οικονομικών μας έξω από την συνάρτηση και εστιάζουν κυρίως στην ανθρώπινη ψυχολογία γύρω από αυτά. Βοηθά τους ανθρώπους να ξεπεράσουν τα περιττά και να αποκαλύψουν την ουσία των οικονομικών τους και τον τρόπο χρήσης τους. Αυτό το επιτυγχάνει δείχνοντας στους χρήστες όχι μόνο τι κάνουν με τα χρήματά τους, αλλά και πώς μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτά τα χρήματα για να ξοδεύουν καλά, να αποταμιεύουν καλά και, τελικά, να ζουν καλά.
Το Kakeibo ξεκινά με μια άσκηση προσοχής. Η τεχνική μάς ζητά ουσιαστικά να σκεφτούμε τέσσερις ερωτήσεις αυτοαναστοχασμού. Αυτές είναι οι εξής:
Πόσα εισπράττετε τον μήνα;
Πόσα θα θέλατε να αποταμιεύσετε;
Πόσα ξοδεύετε αυτή τη στιγμή;
Πού θα θέλατε να βελτιωθείτε;
Αυτές οι ερωτήσεις όχι μόνο δημιουργούν οικονομικούς στόχους, αλλά φέρουν τη συνειδητοποίηση ότι τα χρήματα είναι ένα μέσο για τη διευκόλυνση μιας ικανοποιητικής ζωής – και όχι μια σειρά από τακτικές και στρατηγικές που αποσκοπούν στον έλεγχό της.
Πώς χρησιμοποιούμε το Kakeibo στη ζωή μας;
Πιο συγκεκριμένα υπάρχουν 6 πρακτικά βήματα που μπορούμε να υιοθετήσουμε για να ασπαστούμε την γιαπωνέζικη αυτή φιλοσοφία:
-Ξεκινάμε σημειώνοντας τα πάγια έξοδά μας, αναλύοντας δηλαδή τις μηνιαίες δαπάνες μας, συμπεριλαμβανομένου για παράδειγμα του ενοικίου μας, ή την αποπληρωμή του δανείου μας.
-Καταγράφουμε και αναλύουμε το μηνιαίο μας εισόδημα, δηλαδή τον μισθό μας και άλλες πηγές από τις οποίες λαμβάνουμε χρήματα κάθε μήνα.
-Αποφασίζουμε, χρησιμοποιώντας τις προαναφερθείσες ερωτήσεις, τον στόχο αποταμίευσής μας για τους επόμενους μήνες ή μήνα. Προσοχή οι στόχοι να είναι ρεαλιστικοί και εφικτοί.
-Αναλύουμε πόσα μπορούμε να ξοδέψουμε κάθε μήνα, αφαιρώντας από το μηνιαίο μας εισόδημα τα πάγια έξοδα και τον στόχο αποταμίευσής μας. Για παράδειγμα: 2.500 ευρώ μισθός τον μήνα – 800 ευρώ σταθερά έξοδα – 500 ευρώ η αποταμίευση μας = 1200 ευρώ που μπορούμε να ξοδέψουμε.
-Στη συνέχεια μπορούμε να διαιρέσουμε τα χρήματα για τις δαπάνες με το 4 – το τέσσερα αντιπροσωπεύει τις τέσσερις εβδομάδες που έχουμε σε έναν μήνα. Έτσι γνωρίζουμε κάθε εβδομάδα το ακριβές ποσό που μπορούμε να ξοδέψουμε και το οποίο δεν θα πρέπει να υπερβούμε.
-Στο τέλος κάθε εβδομάδας, συγκρίνουμε τι ξοδέψαμε σε σχέση με το πόσα σχεδιάζαμε να ξοδέψουμε. Με την ερώτηση “Πώς μπορείτε να βελτιώσετε την κατάστασή σας;”, μπορούμε να αναλογιστούμε τις καταναλωτικές μας συνήθειες και να αναπροσαρμόσουμε το οικονομικό μας πλάνο. Άκρως βοηθητικό εργαλείο είναι η καταγραφή των δαπανών μας κάθε μήνα, είτε αυτές είναι πάγιες, είτε απρόοπτες.
Καταγράφοντας ενσυνείδητα τα έξοδά μας
Θεμελιώδης αρχή του Kakeibo είναι η καταγραφή των εσόδων και δαπανών μας, άλλωστε η φόρμουλα του θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως ένα “ημερολόγιο προϋπολογισμού”. Στην αρχή του μήνα, υπολογίζουμε το προβλεπόμενο εισόδημά μας και αφαιρούμε τα πάγια έξοδά μας (πράγματα όπως το ενοίκιο, οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας και άλλοι λογαριασμοί). Ο,τι απομένει είναι τα χρήματα που έχουμε για ξόδεμα ή εξοικονόμηση εκείνο τον μήνα. Στη συνέχεια, κάθε φορά που ξοδεύουμε χρήματα, πρέπει να το καταγράφουμε στο “ημερολόγιό”, ταξινομώντας τα σε μία από τις τέσσερις κατηγορίες:
Απαραίτητα (βενζίνη, είδη υγιεινής και είδη supermarket).
Μη απαραίτητα (ταινίες, εστιατόρια, ταξίδια, διασκέδαση).
Πολιτισμός (βιβλία, επισκέψεις σε μουσεία, σεμινάρια).
Απροσδόκητα (επισκέψεις σε γιατρούς, επισκευές αυτοκινήτων και δώρα φίλων).
Με την κατανομή των δαπανών σε αυτές τις τέσσερις κατηγορίες, απλοποιούμε τον προϋπολογισμό μας, ώστε να βλέπουμε ανά πάσα στιγμή τη μεγάλη εικόνα. Αν για παράδειγμα το καινούργιο ζευγάρι παπουτσιών που αγοράσαμε είναι για διασκέδαση, πάνε στην κατηγορία των μη απαραίτητων. Αν είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη δουλειά μας όμως, πηγαίνουν στα βασικά. Μπορούμε έτσι να έχουμε άμεση επίβλεψη του πώς ξοδεύουμε τα χρήματά μας και πού;
Στο τέλος του μήνα επανεξετάζουμε τις δαπάνες μας, υπολογίζουμε πόσα ξοδέψαμε σε κάθε κατηγορία καθώς και πόσα εξοικονομήσαμε. Στη συνέχεια συγκρίνουμε τα αποτελέσματα με τους στόχους που έχουμε θέσει για τον εαυτό μας. Αποταμιεύσαμε όσα νομίζαμε; Μήπως κάποιες από τις μη απαραίτητες αγορές μάς φαίνονται εκ των υστέρων περιττές ή μήπως κάποιες απροσδόκητες αγορές είχαν και απροσδόκητα υψηλές τιμές;
Τα παραπάνω μας φέρνουν πιο κοντά στην αληθινή εικόνα των οικονομικών μας – όσο σκληρή κι αν είναι αυτή. Ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι χρηματικοί στόχοι που βάζουμε δεν χρειάζεται να είναι τόσο αυστηροί, όσο βιώσιμοι, έτσι ώστε να μην νιώθουμε συνεχώς ότι ανήκουμε στο προφίλ του σπάταλου ενήλικα. Αντίθετα, πολλές φορές χρειαζόμαστε μερικές μη απαραίτητες αγορές για να αποφορτιστούμε το Σαββατοκύριακο, αρκεί και αυτές να γίνονται με συνειδητότητα.
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image