Ο Γαλλο-Αμερικανός επενδυτής και φιλάνθρωπος Νίκολας Μπεργκρούεν επανεξετάζει τον ρόλο του πλούτου και της πολιτικής.
Στον διεθνή Τύπο αρέσουν τα παρατσούκλια. Συνήθως ασχολούνται μ’ αυτά οι σκανδαλοθηρικές φυλλάδες, όμως όλο και περισσότεροι υποκύπτουν στον πειρασμό, για να προσελκύσουν και μεγαλύτερο κοινό, που διψάει για τέτοια. Όσοι ασχολούνται με τους πλούσιους αυτού του κόσμου έχουν βίτσιο, θα’ λεγε κανείς, να κολλάνε ταμπέλες.
Για τον Νίκολας Μπεργκρούεν δεν ήταν δύσκολο να βρεθεί το παρατσούκλι. Βοήθησε πολύ, βέβαια, και ο ίδιος. Στις αρχές της χιλιετίας ανακοίνωσε ότι πούλησε όλες τις πολυτελείς του κατοικίες, έχοντας σκοπό να γνωρίσει τον κόσμο από την καλή κι από την ανάποδη. Η ταμπέλα βγήκε: «Άστεγος δισεκατομμυριούχος». Οξύμωρο; Κάθε άλλο. Χωρίς ούτε ένα σπίτι, ταπεινό έστω, στο όνομά του, θα μπορούσε να τον πει κάποιος και άστεγο. Αλλά με περιουσία που τότε ξεπερνούσε το 1 δισ. ευρώ και σήμερα έχει υπερτριπλασιαστεί, δεν κοιμόταν δα και στα παγκάκια.
Αυτή του η απόφαση αντιμετωπίστηκε από τον Τύπο που ασχολείται με τους πλούσιους και διάσημους περίπου ως προσωπικό καπρίτσιο. Ένας ακόμα κακομαθημένος 40άρης, πλουσιόπαιδο από κούνια, που δεν ξέρει πώς να ξοδέψει τα πολλά λεφτά του κι ασχολείται με κενές φιλοσοφίες. Σήμερα, πάνω από μια 20ετία αργότερα, η άποψη του κόσμου για τον Νίκολας Μπεργκρούεν έχει αλλάξει δραματικά. Κυρίως επειδή αυτοί που παρακολούθησαν την πορεία του κατάλαβαν ότι έλεγε αλήθεια όταν δήλωνε «δεν με ενδιαφέρουν τόσο τα αγαθά, όσο η σκέψη που τα δημιουργεί».
Επαναστατική φύση
Ο Μπεργκρούεν γεννήθηκε το 1961 στο Παρίσι από τον Γερμανό έμπορο τέχνης Χάιντς Μπεργκρούεν και την ηθοποιό Μπετίνα Μόισι. Η οικονομική άνεση της οικογένειας του (o πατέρας του θεωρείται από τους σημαντικότερους συλλέκτες της ιστορίας) επέτρεψε να φοιτήσει σε πολύ καλά σχολεία. Από νεαρή ηλικία, έδειξε ενδιαφέρον για τη φιλοσοφία και την πολιτική, διαβάζοντας έργα του Σαρτρ και γράφοντας το δικό του σύνταγμα για μια ουτοπική χώρα στα 15 του χρόνια. Αρνιόταν, επίσης, πεισματικά να μάθε αγγλικά, τα οποία θεωρούσε γλώσσα του ιμπεριαλισμού. Η επαναστατική του διάθεση τον οδήγησε σε αποβολή από το αυστηρό ελβετικό οικοτροφείο, στο οποίο φοιτούσε. Ήταν η αρχή μιας πορείας αναζήτησης που θα τον οδηγούσε τελικά στον κόσμο των επιχειρήσεων.
Στη Νέα Υόρκη, τη δεκαετία του 1980, ο Μπεργκούεν όχι μόνο τελειοποίησε τα αγγλικά του, αλλά κλήθηκε να αποδείξει το επιχειρηματικό του μυαλό. Από φοιτητής στο New York University εκμεταλλεύτηκε την οικονομική άνθηση επενδύοντας συνεχώς στο real estate και τοποθετώντας τα κέρδη του σε μετοχές και hedge funds. Το 1985 ίδρυσε την εταιρεία Berggruen Holdings, η οποία εξελίχθηκε σε έναν από τους πιο επιδραστικούς επενδυτικούς οργανισμούς παγκοσμίως. Το 1988 μαζί με τον Κολομβιανό μεγιστάνα Χούλιο Μάριο Σάντο Ντομίνγκο ίδρυσαν το Alpha Investment Management, ένα από τα πιο πετυχημένα hedge funds στην οικονομική ιστορία της Αμερικής. Όταν το πούλησαν το 2004 άξιζε πάνω από 2 δισ. δολάρια.
Ανάμεσα στις πετυχημένες επιχειρηματικές κινήσεις υπήρξαν και κάποιες απολύτως συμβολικές. Το 2005 αγόρασε στην συμβολική τιμή του ενός ευρώ την Karstadt, μια από τις πιο διάσημες μάρκες ρούχων στη Γερμανία, η οποία όμως είχε ουσιαστικά χρεωκοπήσει. Σε ορίζοντα πενταετίας επένδυσε πάνω από 400 εκ. ευρώ για να σώσει το brand, αλλά και να εξασφαλίσει τις δουλειές 25.000 ανθρώπων.
Με περιουσία 3 δισ. δολαρίων
Όταν το 2000 ανακοίνωσε ότι πουλάει όλα του τα ακίνητα, ο κόσμος υποδέχτηκε την είδηση με θυμηδία. Αυτή η εμπειρία, όμως, τον οδήγησε σε μια πνευματική αναγέννηση, επαναφέροντας τον στην αρχική του αγάπη για τη φιλοσοφία και την πολιτική. Αντλώντας έμπνευση από τον Κομφούκιο, τον Λάο Τσε και τον Βούδα, επανεκτίμησε τη ζωή ως μια σειρά από κεφάλαια που απαιτούν συνεχή αναθεώρηση και προσαρμογή.
Το 2010, ο Μπεργκρούεν ίδρυσε το ομώνυμο Ινστιτούτο του στο Λος Άντζελες, με στόχο την προώθηση της διακυβέρνησης, της δημοκρατίας και της φιλοσοφίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Το Ινστιτούτο διαθέτει κέντρα σε τρεις ηπείρους και έχει επενδύσει πάνω από 460 εκατ. ευρώ. Ανάμεσα στους υποστηρικτές του είναι προσωπικότητες όπως ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί και ο πρώην CEO της Google, Ερικ Σμιντ.
Το Ινστιτούτο δημοσιεύει τον Δείκτη Διακυβέρνησης Μπεργκρούεν, ο οποίος αναλύει την ποιότητα ζωής σε περισσότερες από 145 χώρες. Απονέμει, επίσης, το Ετήσιο Βραβείο Φιλοσοφίας Μπεργκρούεν, αξίας 1 εκατ. δολαρίων, το οποίο θεωρείται ισοδύναμο με το Βραβείο Νόμπελ. Επιπλέον, το Ινστιτούτο έχει διευκολύνει συνομιλίες μεταξύ του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ και δυτικών πολιτικών, ενώ το 2022 διοργάνωσε την πρώτη του σύνοδο στη Βενετία για να συζητήσει παγκόσμια ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή.
Ο Μπεργκρούεν δηλώνει ότι οι ιδέες ήταν πάντα πιο ελκυστικές γι’ αυτόν από τον υλικό πλούτο: «Πάντα με ενδιέφεραν η φιλοσοφία και η πολιτική», λέει. Αν και απέκτησε μια περιουσία περίπου 3 δισ. ευρώ, θεωρεί ότι η πραγματική του κληρονομιά βρίσκεται στην προώθηση της σκέψης και της διανόησης. Το Ινστιτούτο Μπεργκρούεν λειτουργεί ως «κοσμικό μοναστήρι» του 21ου αιώνα, με κέντρα σε χώρους όπως το Πεκίνο και τα βουνά Σάντα Μόνικα στην Καλιφόρνια. Αυτοί οι χώροι φιλοξενούν διαλέξεις, σεμινάρια και προγράμματα φιλοξενίας, προάγοντας τον διάλογο μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Ο Νίκολας Μπεργκρούεν δεν περιορίστηκε μόνο στον χώρο της διακυβέρνησης και της φιλοσοφίας. Ως γιος ενός από τους σημαντικότερους εμπόρους τέχνης του 20ού αιώνα, μεγάλωσε περιτριγυρισμένος από καλλιτέχνες, διανοούμενους και συλλογές αμύθητης αξίας. Αυτή η κληρονομιά διαμόρφωσε την αισθητική και πνευματική του αντίληψη. Σήμερα, είναι ενεργός υποστηρικτής πολιτιστικών θεσμών διεθνώς. Είναι επικεφαλής του Μουσείου Μπεργκρούεν στο Βερολίνο, το οποίο ιδρύθηκε από τον πατέρα του και φιλοξενεί έργα μοντέρνας τέχνης κορυφαίων δημιουργών όπως ο Πικάσο, ο Ματίς και ο Τζιακομέτι. Παράλληλα, είναι μέλος διοικητικών συμβουλίων κορυφαίων πολιτιστικών οργανισμών, όπως το Μουσείο Τέχνης του Λος Άντζελες (LACMA) και το Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (CFR). Μέσα από αυτές τις δράσεις, ο Μπεργκρούεν συνεχίζει μια μακρά παράδοση ευεργεσίας που συνδυάζει την οικονομική δύναμη με την πνευματική και πολιτιστική προσφορά.
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image