Η Αναστασία Φιλιπποπούλου, αρχιτέκτονας φωτισμού και δημιουργική υπογραφή πίσω από τον φετινό χριστουγεννιάτικο φωτισμό της Αθήνας, μιλά στο newmoney για τη μαγεία του φωτός στην πόλη.
Αν υπάρχει μια εποχή του χρόνου όπου το φως δεν είναι απλώς τεχνικό ζήτημα αλλά ψυχικό, αυτή είναι τα Χριστούγεννα. Και αν υπάρχει μια πόλη όπου το φως έχει τη δύναμη να αλλάξει τον ρυθμό της, να μαλακώσει τις αιχμές της καθημερινότητας και να εμφυσήσει μια μικρή αίσθηση θαύματος, αυτή είναι η Αθήνα. Τα φετινά Χριστούγεννα, η Αθήνα ανασυστάθηκε και στο κέντρο αυτής της ανασύστασης βρέθηκε η Αναστασία Φιλιπποπούλου, η αρχιτέκτονας φωτισμού που ανέλαβε να δώσει στην πόλη μια νέα, ζεστή, συνεκτική χριστουγεννιάτικη ταυτότητα.
Το αποτέλεσμα δεν είναι απλώς όμορφο. Είναι ώριμο, διακριτικό, θερμό, ισορροπημένο. Ένας φωτισμός που σέβεται την πόλη, τη χωρικότητά της, την αρχιτεκτονική της, τις μνήμες των κατοίκων της αλλά την ίδια στιγμή, της επιτρέπει να ονειρευτεί ξανά. Σε μια περίοδο που οι πόλεις διεθνώς επενδύουν σε φωτιστικές υπογραφές, η Αθήνα επιχειρεί να διαμορφώσει τη δική της, πιο ώριμη εκδοχή με προσεκτικές επιλογές χρώματος, έντασης και υλικών. Και στην καρδιά αυτής της προσπάθειας βρίσκεται η ματιά της Φιλιπποπούλου.
–Πόσο μεγάλη πρόκληση είναι, για έναν επαγγελματία και καλλιτέχνη του φωτισμού, να «ξανασυστήνει» την Αθήνα στο κοινό μέσα από τον χριστουγεννιάτικο φωτισμό της; Η πρόκληση είναι πράγματι μεγάλη, γιατί μέσα από τον χριστουγεννιάτικο φωτισμό καλούμαστε να δημιουργήσουμε νέες εικόνες και να προσφέρουμε μια φρέσκια, φωτεινή εμπειρία της πόλης. Όμως η ανταμοιβή είναι ακόμη μεγαλύτερη. Νιώθουμε ότι αυτό που κάνουμε είναι σαν ένα συλλογικό δώρο από όλους όσοι εργάζονται για το έργο προς τους κατοίκους και τους επισκέπτες της Αθήνας. Υπάρχουν άνθρωποι που ίσως δεν έχουν τη δυνατότητα να στολίσουν οι ίδιοι, αλλά μπορούν να συμμετέχουν στη μαγεία των γιορτών μέσα από τις εκδηλώσεις και τον δημόσιο φωτισμό που προσφέρει ο δήμος. Κι αυτή η αίσθηση συμμετοχής είναι πολύτιμη. Θα ήθελα επίσης να σημειώσω ότι το αποτέλεσμα που βλέπει το κοινό απαιτεί πολλές νυχτερινές ώρες εργασίας, σε δύσκολες συνθήκες και συχνά κάτω από πίεση χρόνου. Κι όμως, όταν βλέπουμε τον κόσμο να περπατά, να χαμογελά και να μοιράζεται στιγμές κάτω από τα φώτα, νιώθουμε ότι η προσπάθεια αυτή άξιζε. Και αυτή είναι, θα έλεγα, η βαθύτερη ικανοποίηση αυτής της δουλειάς: το γεγονός ότι το έργο μας συναντά τόσο πολύ κόσμο, και ίσως να καταφέρνει να γεννήσει όμορφα συναισθήματα.
–Η Αθήνα είναι ιστορικά φορτισμένη αλλά και οπτικά σύνθετη. Πώς αποφεύγετε την παγίδα του «κιτς» ή της υπερβολής και κρατάτε ισορροπία ανάμεσα στο εορταστικό και στο διακριτικό; Στη δουλειά μου στον αρχιτεκτονικό φωτισμό, πάντα προτιμώ το θερμό λευκό φως και βλέπω πως και ο κόσμος ανταποκρίνεται θετικά σε αυτό. Αυτή η φιλοσοφία περνάει και στον εορταστικό φωτισμό της πόλης: χρησιμοποιούμε θερμό φως ως βάση, με λίγες και προσεκτικά επιλεγμένες πινελιές ψυχρού λευκού, ώστε να υπάρχει αντίθεση αλλά χωρίς να χάνεται η ισορροπία. Η ίδια λογική δημιουργεί μια οπτική συνέχεια στην πόλη, ιδιαίτερα φέτος στην Ερμού, όπου τοποθετήθηκαν νέες, εντυπωσιακές γιρλάντες που όμως εντάσσονται αρμονικά στο περιβάλλον. Όσο για τον στολισμό του φετινού δέντρου, επιλέχθηκε να είναι μονοχρωματικός. Χρησιμοποιήθηκαν αποκλειστικά χρυσές μπάλες, οι οποίες αντικατοπτρίζουν εξαιρετικά το θερμό λευκό φως από τα χιλιάδες λαμπάκια και τα φωτεινά Plexiglas στολίδια. Το αποτέλεσμα είναι κομψό, ζεστό και εορταστικό χωρίς υπερβολές.
–Ποια είναι η πιο δύσκολη, «αόρατη» πτυχή αυτής της δουλειάς που δεν φαίνεται ποτέ στο τελικό αποτέλεσμα αλλά καθορίζει ουσιαστικά την επιτυχία του φωτισμού; Η πιο δύσκολη “αόρατη” πτυχή είναι ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει ποτέ ένα πραγματικό δείγμα πριν από το τελικό άναμμα. Δεν μπορούμε να δούμε εκ των προτέρων πώς θα συμπεριφερθεί το φως μέσα στον χώρο, πώς θα απορροφηθεί από τα υλικά ή πώς θα διαθλαστεί στις επιφάνειες. Στο στάδιο του σχεδιασμού μπορούμε μόνο να φανταστούμε το αποτέλεσμα. Αυτό σημαίνει ότι η ευθύνη των επιλογών μας είναι μεγάλη, γιατί όταν το έργο ανάψει δημόσια, δεν υπάρχει περιθώριο για διορθώσεις.
–Πώς επηρεάζει η τεχνολογία LED χαμηλής κατανάλωσης τον τρόπο που σχεδιάζετε; Σας δίνει νέες δημιουργικές δυνατότητες ή φέρνει καινούριες προκλήσεις; Η τεχνολογία LED χαμηλής κατανάλωσης έχει αλλάξει ριζικά τον τρόπο που σχεδιάζουμε φωτισμό. Από τη μία μας επιτρέπει να πετυχαίνουμε πλούσια φωτεινότητα με σημαντικά χαμηλότερη ενεργειακή κατανάλωση, κάτι που ήταν αδιανόητο με τις παλαιότερες τεχνολογίες. Από την άλλη, ανοίγει νέους δρόμους δημιουργικότητας, γιατί η φωτεινή πηγή πλέον μπορεί να πάρει σχήματα, γραμμές και γεωμετρίες που πριν δεν ήταν εφικτά. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα φωτεινά στολίδια του δέντρου στην πλατεία Συντάγματος. Εκεί χρησιμοποιήθηκε στεγανή LED ταινία μεγάλης ισχύος, η οποία “περικλείει” στολίδια κατασκευασμένα από Plexiglas, με χαραγμένα μοτίβα στην επιφάνειά τους. Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό: το Plexiglas φωτίζεται πλήρως και γίνεται σχεδόν ολόφωτο, κάτι που δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί με τις παραδοσιακές πηγές φωτός.
–Σε ποιο βαθμό ο χριστουγεννιάτικος φωτισμός συμβάλλει στη συνολική εικόνα της πόλης προς τα έξω ως προορισμός, ως brand; Το έχετε στο μυαλό σας όταν δημιουργείτε το concept; Προσωπικά, θα με ενδιέφερε να συνεχίσουμε να χτίζουμε σταδιακά έναν ολοκληρωμένο εορταστικό φωτισμό, προσθέτοντας κάθε χρόνο νέα στοιχεία και μεταφέροντας παλαιότερα στολίδια σε περιοχές της Αθήνας που σήμερα έχουν ελάχιστο ή καθόλου φωτισμό. Με αυτόν τον τρόπο το χριστουγεννιάτικο φως δεν μένει μόνο στο κέντρο αλλά αγκαλιάζει περισσότερες γειτονιές. Ο στόχος είναι η Αθήνα να εξελιχθεί σε χριστουγεννιάτικο προορισμό, τόσο για τους Έλληνες επισκέπτες όσο και για τους ξένους. Κι έχουμε τα φόντα να το καταφέρουμε. Η πόλη, όταν φωτίζεται σωστά, μεταμορφώνεται και τη νύχτα γίνεται πραγματικά εξαιρετική.
–Και ένα πιο πρακτικό ερώτημα: Ποια εταιρεία ανέλαβε φέτος την προμήθεια και εγκατάσταση του εορταστικού φωτισμού της Αθήνας; Πώς ήταν η συνεργασία σας μαζί της στο δημιουργικό και τεχνικό κομμάτι; Τη δημιουργία των στολιδιών ανέλαβε η εταιρεία FOTODIASTASIS, με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Η συνεργασία μας, η οποία ξεκίνησε πέρυσι, συνεχίστηκε και φέτος άψογα. Χάρη στο γεγονός ότι η εταιρεία διαθέτει παραγωγικές μονάδες τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, μπόρεσε να ανταποκριθεί στις ιδιαίτερα απαιτητικές προθεσμίες και να ολοκληρώσει την κατασκευή και παράδοση των στολιδιών μέσα στα στενά χρονικά περιθώρια.
Σε μια εποχή που η εικόνα κυριαρχεί και η πόλη απαιτεί συνεχώς νέες ερμηνείες, η Αναστασία Φιλιπποπούλου κατάφερε κάτι εξαιρετικά δύσκολο, να συνδέσει την τεχνολογία με την ποίηση, την εργοταξιακή πραγματικότητα με την αισθητική, την ευθύνη με τη χαρά. Τα φετινά Χριστούγεννα της Αθήνας έχουν την υπογραφή της.
Φωτογραφίες: Eurokinissi