Πάνω από το 70% των εργαζομένων της Γενιάς Z και των Millenials αναφέρουν ότι το οικονομικό άγχος επηρεάζει τακτικά την απόδοσή τους στην εργασία.
Το “financial burnout” ή αλλιώς οικονομική εξάντληση, είναι η κόπωση που νιώθουν πολλοί άνθρωποι όταν καλούνται να διαχειριστούν τα οικονομικά τους. Είναι η στιγμή που οι αριθμοί στην οθόνη ανασύρουν δυσάρεστα συναισθήματα. Όταν ο προϋπολογισμός προκαλεί τρόμο, οι λογαριασμοί προκαλούν πανικό και ακόμη και η πιο απλή οικονομική απόφαση -η αγορά τροφίμων, ο προγραμματισμός ενός Σαββατοκύριακου, η αντικατάσταση ενός χαλασμένου αντικειμένου- μοιάζει με έναν ακόμη συναισθηματικό μαραθώνιο.
“Oικονομική κόπωση” και “οικονομική εξάντληση”
Η οικονομική κόπωση αναφέρεται στη χρόνια εξάντληση και το άγχος που προκαλεί η συνεχής οικονομική πίεση. Είναι η αργή, εξαντλητική αίσθηση της καταπόνησης από τις συνεχείς αποφάσεις, τις ανησυχίες και τις υποχρεώσεις που σχετίζονται με τα χρήματα. Η οικονομική εξάντληση, ωστόσο, είναι το επόμενο στάδιο -πρόκειται για τηη συναισθηματική κατάρρευση που ακολουθεί μακρές περιόδους οικονομικής πίεσης χωρίς ανακούφιση. Είναι όταν κάποιος αρχίζει να κλείνεται συναισθηματικά ή διανοητικά επειδή η πίεση έχει υπερβεί την ικανότητά του να την αντιμετωπίσει. Τα τυπικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
–Παράλυση λήψης αποφάσεων («Δεν μπορώ να σκεφτώ πια τα χρήματα»).
-Ευερεθιστότητα ή άγχος που προκαλείται από οτιδήποτε σχετίζεται με τα οικονομικά.
–Αποφυγή λογαριασμών, μηνυμάτων ή προγραμματισμού.
–Διαταραχές ύπνου που προκαλούνται από ανησυχίες για τα χρήματα.
–Αίσθημα απελπισίας για το μέλλον
–Συναισθηματικό μούδιασμα, δηλαδή η πλήρης αποσύνδεση από τους οικονομικούς στόχους.
Η οικονομική εξάντληση λειτουργεί όπως η επαγγελματική εξάντληση: παρατεταμένο άγχος που ισούται με χρόνια εξάντληση, η οποία με τη σειρά της οδηγεί στην κατάρρευση. Η διαφορά είναι ότι η πηγή της -τα χρήματα- επηρεάζει σχεδόν κάθε πτυχή της καθημερινής ζωής, καθώς είναι αδύνατο να ξεφύγεις από τις τιμές των τροφίμων, το ενοίκιο, τα χρέη ή την οικονομική ανασφάλεια.
Το συναισθηματικό κόστος του οικονομικού άγχους
Ενώ το οικονομικό άγχος συχνά θεωρείται πρακτικό πρόβλημα -ανεπαρκές εισόδημα, αυξανόμενα έξοδα, απροσδόκητες δαπάνες- η συναισθηματική του επίδραση είναι βαθιά και συχνά υποτιμάται. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με έρευνα της Modern Health για το εργατικό δυναμικό, πάνω από το 70% των εργαζομένων της Γενιάς Z και των Millenials αναφέρουν ότι το οικονομικό άγχος επηρεάζει τακτικά την απόδοσή τους στην εργασία.
1. Άγχος και υπερβολική αναστάτωση
Τα άτομα που βιώνουν οικονομική πίεση συχνά ζουν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, προσπαθώντας να προβλέψουν συνεχώς το επόμενο έξοδο ή την επόμενη κρίση. Αυτό δημιουργεί ένα μοτίβο παρόμοιο με τις χρόνιες διαταραχές άγχους: αυξημένη κορτιζόλη, δυσκολία συγκέντρωσης και αίσθηση επικείμενου κινδύνου. Ακόμη και οι μικρές αγορές, ή ένα απλό δείπνο έξω, μπορεί να δημιουργήσουν ενοχές ή φόβο για το αν το άτομο θα μπορέσει να ανταπεξέλθει στο τέλος του μήνα.
2. Ντροπή και κοινωνική απομόνωση
Οι οικονομικές δυσκολίες, παρά το γεγονός ότι είναι ευρέως διαδεδομένες, συχνά βιώνονται ιδιωτικά. Πολλοί άνθρωποι νιώθουν ντροπή που δεν «τα πάνε καλά», συγκρίνοντας τον εαυτό τους με τις ιδανικές εικόνες σταθερότητας που παρουσιάζουν οι φίλοι, οι influencers ή οι συνομήλικοί τους. Η ντροπή οδηγεί στη σιωπή και η σιωπή επιταχύνει την εξάντληση. Οι άνθρωποι αποσύρονται από τις κοινωνικές δραστηριότητες επειδή δεν θέλουν να ξοδέψουν χρήματα, αλλά και επειδή δεν θέλουν να εξηγήσουν το λόγο. Με την πάροδο του χρόνου, η απομόνωση μπορεί να είναι πιο επιζήμια από το ίδιο το οικονομικό πρόβλημα.
3. Κόπωση από τη λήψη αποφάσεων
Οι οικονομολόγοι συχνά αναφέρονται στη «νοοτροπία της έλλειψης», το φαινόμενο δηλαδή κατά το οποίο όταν οι πόροι είναι περιορισμένοι, ο εγκέφαλος υπερφορτώνεται από συνεχείς υπολογισμούς. Μας κυριεύουν σκέψεις όπως: «Πρέπει να πληρώσω πρώτα αυτόν τον λογαριασμό; Πρέπει να το αναβάλω; Πρέπει να πάρω δάνειο; Πρέπει να ακυρώσω αυτή τη συνδρομή;» Κάθε επιλογή φαίνεται να έχει υψηλό διακύβευμα, ενώ με την πάροδο του χρόνου, ακόμη και οι απλές αποφάσεις γίνονται τρομερά δύσκολες για να παρθούν. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες συχνά αναβάλλουν σημαντικές εργασίες -δεν είναι ανεύθυνοι, είναι υπερφορτωμένοι.
4. Διάβρωση της ταυτότητας
Όταν τα χρήματα γίνονται μια συνεχής μάχη, οι άνθρωποι μπορεί να εσωτερικεύσουν την αποτυχία, πιστεύοντας ότι η αξία τους συνδέεται με το εισόδημα ή την οικονομική τους επιτυχία. Αυτή η διάβρωση της αυτοεκτίμησης έχει σοβαρές μακροπρόθεσμες συνέπειες για την ευημερία και την κινητοποίηση.
Πώς να αντιμετωπίσετε την οικονομική κόπωση
Αν και δεν υπάρχει άμεση θεραπεία για την οικονομική εξάντληση, υπάρχουν προσεγγίσεις που μπορούν να μειώσουν σταδιακά την συναισθηματική κόπωση, να αποκαταστήσουν τον έλεγχο που έχουμε στα οικονομικά μας και να μας βοηθήσουν να ξαναχτίσουμε μια πιο υγιή σχέση με τα χρήματα. Κάποιες από αυτές είναι:
1. Διαχωρίστε τα συναισθήματα από τους αριθμούς
Ξεκινήστε αναγνωρίζοντας ότι το συναισθηματικό άγχος και τα οικονομικά δεδομένα είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Πρακτικές που βοηθούν: Γράψτε τις ανησυχίες σας για να διακρίνετε τους πραγματικούς κινδύνους από τα σενάρια φόβου Μιλήστε με κάποιον που παραμένει αντικειμενικός απέναντι στα προβλήματά σας (φίλο, σύμβουλο, θεραπευτή). Επιτρέψτε στον εαυτό σας να αισθάνεται άγχος χωρίς να τον κρίνετε. Είναι εντάξει, παραδείγματος χάρη, να πείτε “αυτή την περίοδο έχω άγχος για το αν θα μου φτάσουν τα λεφτά”.
2. Δημιουργήστε έναν προϋπολογισμό
Ένας παραδοσιακός προϋπολογισμός απαιτεί συνεχή πειθαρχία. Ένας προϋπολογισμός χαμηλής ενέργειας ωστόσο, όπως τον αποκαλούν οι ειδικοί, έχει σχεδιαστεί για να λειτουργεί ακόμα και όταν είστε κουρασμένοι ή καταβεβλημένοι. Περιλαμβάνει αυτόματες πληρωμές, ένα «ευέλικτο απόθεμα» για την καθημερινή ζωή και ελάχιστες καθημερινές αποφάσεις. Σκεφτείτε το ως έναν οικονομικό αυτόματο πιλότο που προστατεύει την ψυχική σας υγεία.
3. Δημιουργήστε μικρά δίχτυα ασφαλείας
Ακόμη και τα μικρά αποθεματικά έκτακτης ανάγκης -20 ευρώ την εβδομάδα, 50 ευρώ το μήνα- βοηθούν στη μείωση του άγχους. Η οικονομική εξάντληση προέρχεται συχνά από την αίσθηση ότι ένα απροσδόκητο γεγονός μπορεί να καταστρέψει τα πάντα. Ένα μικρό αποθεματικό παρέχει ψυχολογικό χώρο για να αναπνεύσετε.
4. Περιορίστε την έκθεση σε παράγοντες που προκαλούν συγκρίσεις
Ακολουθήστε λογαριασμούς που σας κάνουν να νιώθετε ανεπαρκείς. Αποκλείστε συνομιλίες σχετικά με τις δαπάνες όταν σας προκαλούν άγχος και φροντίστε το ψηφιακό σας περιβάλλον όπως θα φροντίζατε το φυσικό σας σπίτι.
5. Επαναπροσδιορίστε την επιτυχία
Μεταβείτε από την ιδέα της οικονομικής τελειότητας στην οικονομική ανθεκτικότητα. Η επιτυχία μπορεί να σημαίνει: Να πληρώνετε τους λογαριασμούς σας εγκαίρως. Να μειώνετε σταδιακά τα χρέη σας. Να λαμβάνετε τεκμηριωμένες αποφάσεις. Να θέτετε προσωπικές προτεραιότητες αντί να αντιγράφετε τους άλλους. Αυτή η αναδιαμόρφωση βοηθά στην αποκατάσταση της αυτοεκτίμησης και μειώνει το συναισθηματικό βάρος της οικονομικής πίεσης.
6. Ζητήστε επαγγελματική βοήθεια όταν χρειάζεται
Οι οικονομικοί σύμβουλοι, οι σύμβουλοι προϋπολογισμού ή οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας μπορούν να προσφέρουν πλαίσια και συναισθηματική υποστήριξη. Η εξάντληση, οικονομική ή άλλη, δεν είναι σημάδι αποτυχίας, αλλά σημάδι ότι αντιμετωπίζετε πάρα πολλά, για πάρα πολύ καιρό.
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image