Συνέντευξη με τον Στρατή Μπατάγια, τον άνθρωπο που εμπνεύστηκε και υλοποίησε το project του Manna στην Αρκαδία.
Σε λιγότερο από δυόμισι ώρες από την Αθήνα στην ορεινή Αρκαδία, η ατμόσφαιρα είχε αλλάξει δραματικά. Το γκρι του αστικού τοπίου είχε αντικατασταθεί από το βαθύ πράσινο ενός πυκνού ελατοδάσους. Η καθαρότητα του αέρα σε προσκαλεί να πάρεις μια βαθιά ανάσα, ενώ η σιωπή είναι τόσο επιβλητική που χαμηλώνεις αυθόρμητα τη φωνή σου. Λίγα λεπτά αφότου έφτασα κατέφθασε και ο Στρατής Μπατάγιας, ο άνθρωπος που μεταμόρφωσε το πρώην σανατόριο σε πεντάστερο ξενοδοχείο.
Η συνάντηση με την ιστορία
Καθισμένοι, με τον ήλιο να κρύβεται πίσω από τις κορυφές των βουνών της Αρκαδίας, ο Στρατής ξεκίνησε την αφήγησή του, σαν να ξετυλίγει μια προσωπική ιστορία που συνδέεται άρρηκτα με τον τόπο και την ορθή διαχείριση των πόρων: “Θυμάμαι τον εαυτό μου, παιδί, να περνάω τα καλοκαίρια μου εδώ, στην κατασκήνωση που βρισκόταν μόλις ένα χιλιόμετρο από το σανατόριο. Μαζί με τους φίλους μου είχαμε πάντα την περιέργεια να πλησιάζουμε αυτό το εγκαταλελειμμένο κτίριο και να το εξερευνούμε. Για τα περισσότερα παιδιά, ήταν ένα μέρος που προκαλούσε ανησυχία. Για εμένα όμως, είχε μια απόκοσμη γοητεία, μια θετική ενέργεια. Κάποτε είχα πει σε έναν φίλο μου πως όταν μεγαλώσω, αυτό θέλω να το κάνω ξενοδοχείο. Ήταν μια παιδική φαντασίωση, αλλά τελικά έγινε η κινητήριος δύναμη πίσω από όλο αυτό το εγχείρημα.”
Η φαντασίωση παίρνει τον δρόμο της υλοποίησης
Το 2014, το ακίνητο που ανήκε στο ελληνικό δημόσιο και το διαχειριζόταν το ΤΑΙΠΕΔ, βγήκε σε πλειστηριασμό για μακροχρόνια ενοικίαση. Oταν το έμαθα, ένιωσα πως “τώρα είναι η ώρα”. Ήταν σαν μια κλήση που περίμενα τόσα χρόνια. Το ταξίδι όμως ήταν πολύ δύσκολο. Χρειάστηκαν συνολικά οκτώ χρόνια για να ολοκληρωθεί. Αντιμετωπίσαμε κάθε πιθανό εμπόδιο. Αμέσως μετά την κατοχύρωση, η αλλαγή κυβέρνησης διέκοψε τις διαδικασίες. Η υπογραφή έγινε τελικά τον Μάιο του 2015. Ακολούθησαν τα capital controls, η οικονομική κρίση και φυσικά η πανδημία. Κάθε φορά που βρισκόμασταν μπροστά σε ένα απρόβλεπτο καταλαβαίναμε πόση υπομονή απαιτούσε αυτό το έργο. Σε όλη τη διάρκεια της κατασκευής ήμουν απόλυτα ενεργός, γιατί ήθελα να είμαι βέβαιος ότι κάθε λεπτομέρεια θα είναι όπως την είχα φανταστεί, χωρίς καμία έκπτωση ή κοινοτυπία”.
Η φιλοσοφία της Αρκαδίας
Η συζήτηση στράφηκε στη φιλοσοφία του MANNA. Ο Στρατής Μπατάγιας μίλησε για την επιλογή των υλικών, των τοπικών πρώτων υλών και τη συνεργασία με ντόπιους τεχνίτες. “Ο σεβασμός στην ιστορία και το περιβάλλον είναι για εμάς αδιαπραγμάτευτος. Επιδιώκουμε την απόλυτη αρμονία με τη φύση και τον τόπο.” Αυτή η προσέγγιση είναι εμφανής σε κάθε γωνιά του ξενοδοχείου, από τη χρήση γεωθερμικής ενέργειας, την αποφυγή πλαστικών μιας χρήσης και τη χρήση ανακυκλωμένων υλικών, όπου αυτό είναι δυνατό. Καθώς και μέσω της στήριξης της τοπικής κοινωνίας, μέσω της επιλογής ντόπιων προμηθευτών και προσωπικού κυρίως από την περιοχή.
Το εστιατόριο, με την υπογραφή του βραβευμένου σεφ Αθηναγόρα Κωστάκου, είναι ένα ακόμα παράδειγμα αυτής της φιλοσοφίας. “Το μενού, που έχει επιμεληθεί ο σεφ, υλοποιείται με μεγάλη επιτυχία από τον head chef Μιχάλη Χαντζό. Η γεύση της Ελλάδας για εμένα είναι απλή: φρεσκοψημένο ψωμί με ελαιόλαδο. Στο εστιατόριό μας όμως, θα ανακαλύψετε μια σύγχρονη εκδοχή της ελληνικής κουζίνας, που αναδεικνύει την εποχικότητα και τα αγνά προϊόντα των τοπικών παραγωγών.”
Τελειώνοντας το δείπνο βγήκαμε στην αυλή για μια σύντομη βόλτα. Στην ιστορική είσοδο του κτιρίου, που σήμερα δεν αποτελεί την κύρια είσοδο αλλά διατηρείται για λόγους σεβασμού στον χώρο, ο Στρατής μου έδειξε δύο επιβλητικά έλατα. Μου εξήγησε ότι αυτά τα δέντρα φύτρωσαν τη δεκαετία του 1960, όταν το κτίριο ήταν παρατημένο. Πλέον έχουν ξεπεράσει κατά πολύ το ύψος του κτιρίου και έχουν κλείσει ουσιαστικά τη μία από τις δύο σκάλες που οδηγούν στην είσοδο. “Παρά τις αντίθετες εισηγήσεις δεν πείστηκα ποτέ να τα κόψω. Είναι μέρος της ιστορίας του χώρου”, μου είπε. Μάλιστα, μου έδειξε ένα κλαδί, από το ένα δέντρο που αγκαλιάζει το άλλο, σαν μια σιωπηλή υπενθύμιση της αρμονίας με τη φύση.
Πέρα από τις λέξεις: Πραγματική βιωσιμότητα
Το Manna Arcadia δεν αρκείται σε απλές διακηρύξεις για τη βιωσιμότητα. Τις μετατρέπει σε πράξη με τρόπο που επαναπροσδιορίζει την έννοια του υπεύθυνου τουρισμού. Η φιλοσοφία που διέπει τη λειτουργία του ξενοδοχείου υπερβαίνει τα συνήθη πρότυπα του “πράσινου” τουρισμού. Αξιοποιώντας γεωθερμική ενέργεια για τις ανάγκες θέρμανσης και ψύξης, ενώ παράλληλα έχει απαγορεύσει αυστηρά τη χρήση πλαστικών μιας χρήσης. Αυτές οι πρακτικές δεν αποτελούν απλώς επιλογές marketing, αλλά ενσαρκώνουν το λεγόμενο “Αρκαδικό Ιδεώδες” της αρμονικής συνύπαρξης με τη φύση, μια φιλοσοφία που διατρέχει κάθε πτυχή της λειτουργίας του ξενοδοχείου.
Συμβιωτική σχέση με την τοπική κοινωνία
Η προσέγγιση της βιωσιμότητας επεκτείνεται και πέρα από τα όρια του ξενοδοχείου, δημιουργώντας μια πραγματική συμβιωτική σχέση με την τοπική κοινωνία. Το Manna προμηθεύεται τα προϊόντα του από τοπικές φάρμες, προσλαμβάνει προσωπικό κυρίως από την περιοχή και επανεπενδύει σημαντικό μέρος των κερδών του στην ευρύτερη κοινότητα. Αυτό το ολιστικό μοντέλο λειτουργίας δεν αποτελεί μόνο μια ηθική επιλογή, αλλά και μια στρατηγική που αποδίδει μετρήσιμα αποτελέσματα, τόσο για την επιχείρηση όσο και για τον τόπο.
Τα αποτελέσματα αυτής της προσέγγισης ήταν καταλυτικά. Η πρωτοφανής διεθνής αναγνώριση που έλαβε το ξενοδοχείο, με μια σειρά από κορυφαία βραβεία και εκτενείς δημοσιεύσεις σε παγκόσμια μέσα όπως οι Financial Times και το Condé Nast Traveller, δεν ανέδειξε απλώς ένα ξενοδοχείο. Αντίθετα, επανατοποθέτησε ολόκληρη την Αρκαδία στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη αποδεικνύοντας ότι μια επένδυση που σέβεται το περιβάλλον και την τοπική κληρονομιά μπορεί να λειτουργήσει ως πραγματικός κινητήρας αναγέννησης για έναν ολόκληρο τόπο.
Το παράδειγμα του Manna Arcadia καταδεικνύει ότι ο αναγεννητικός τουρισμός δεν είναι απλώς μια ιδεαλιστική θεωρία, αλλά μια εφαρμόσιμη πραγματικότητα. Μετατρέποντας έναν προορισμό σε ελκυστικό για τέσσερις εποχές, το ξενοδοχείο απέδειξε ότι η αλληλεξάρτηση μεταξύ οικονομικής επιτυχίας, περιβαλλοντικής προστασίας και κοινωνικής ευθύνης δεν είναι μόνο δυνατή, αλλά και αποδοτική.
Το όραμα για το μέλλον
Ο Στρατής Μπατάγιας δεν εφησυχάζει. Αναφέρθηκε στα επόμενα σχέδιά του, πάντα με σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον. “Στα άμεσα σχέδιά μας είναι η δημιουργία νέων εγκαταστάσεων. Πολλοί από τους καλοκαιρινούς επισκέπτες μας τις ζητούν. Ωστόσο, η ανάπτυξη θα γίνει σε τρόπο που δεν θα διαταράξει την αρμονία του χώρου, διατηρώντας την αίσθηση του παρθένου τοπίου.” Την άλλη μέρα περπατήσαμε στην περιοχή. Προσπάθησα να φανταστώ αυτές τις προσθήκες και αμέσως συνειδητοποίησα πως με την ολοκλήρωσή τους, το Manna, θα γίνει για μια ακόμη φορά το θέμα συζήτησης σε όλους όσοι ενδιαφέρονται για την εξέλιξη του τουριστικού μας προϊόντος. Η συζήτηση έκλεισε με μία δήλωση που αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο για νέες πρωτοβουλίες. Οπως είπε ο ίδιος: “Το ταξίδι δεν τελειώνει εδώ.”
Αφήνοντας το Manna, κατάλαβα ότι ο Στρατής Μπατάγιας δεν δημιούργησε απλώς ένα ξενοδοχείο. Δημιούργησε ένα καταφύγιο. Ενα μέρος όπου ο επισκέπτης δεν αναζητά απλώς χαλάρωση, αλλά επανασύνδεση με τη φύση και τον εαυτό του. Η επιτυχία αυτού του ξενοδοχείου, με τα πολυάριθμα βραβεία που έχει κερδίσει, επιβεβαιώνει πως όταν ένα παιδικό όνειρο συναντά τον σεβασμό, την υπομονή και την αγάπη, τότε μπορεί να αναστήσει ένα ολόκληρο μνημείο και να το μετατρέψει σε παγκόσμιο προορισμό.