Αριθμός εγγράφων που διέρρευσε από μια κινεζική εταιρεία αποκάλυψε τον τρόπο με τον οποίο τα εργαλεία ψηφιακής λογοκρισίας διατίθενται στην αγορά και εξάγονται από την Κίνα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Mια διαρροή προκάλεσε σοκ στον κόσμο των ψηφιακών δικαιωμάτων και της κυβερνοασφάλειας. Πρόκειται για τα εσωτερικά έγγραφα μιας ελάχιστα γνωστής κινεζικής εταιρείας, που αποκάλυψαν τον τρόπο με τον οποίο τα εργαλεία λογοκρισίας σε κρατικό επίπεδο συσκευάζονται, διατίθενται στην αγορά και εξάγονται, δημιουργώντας αυτό που οι ερευνητές αποκαλούν ένα εμπορευματοποιημένο «Μεγάλο Τείχος Προστασίας». Η εταιρεία που βρίσκεται στο επίκεντρο του σκανδάλου είναι η Geedge Networks και οι αποκαλύψεις δείχνουν ότι η τεχνολογία λογοκρισίας και παρακολούθησης που διαθέτει έχει ήδη χρησιμοποιηθεί σε τουλάχιστον τέσσερις χώρες: το Καζακστάν, το Πακιστάν, την Αιθιοπία και τη Μιανμάρ. Αυτό που κάποτε θεωρούνταν ως το εγχώριο σύστημα ελέγχου του διαδικτύου της Κίνας, τώρα πωλείται στο εξωτερικό ως μια ολοκληρωμένη υπηρεσία.
Τα εργαλεία λογοκρισίας
Στις αρχές Σεπτεμβρίου 2025, περισσότερα από 100.000 εσωτερικά έγγραφα και πάνω από 500 gigabytes τεχνικών αρχείων, κώδικα, αρχείων καταγραφής λειτουργίας και συστημάτων κατασκευής διέρρευσαν από την Geedge Networks. Αυτά τα έγγραφα περιλαμβάνουν: πίνακες ελέγχου λειτουργίας που δείχνουν ζωντανή παρακολούθηση εκατομμυρίων ταυτόχρονων συνδέσεων στο διαδίκτυο σε ορισμένες χώρες, εσωτερικές επικοινωνίες και αρχεία διαχείρισης έργων που περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο τα εργαλεία παράκαμψης της λογοκρισίας (VPN, proxy) εντοπίζονται, αποκλείονται και αντιμετωπίζονται. Επίσης εμπεριέχουν αρχεία που δείχνουν τον τρόπο με τον οποίο το υλικό, το λογισμικό και η υποστήριξη εγκαθίστανται σε ξένα κέντρα δεδομένων και τηλεπικοινωνιακές υποδομές. Το υλικό αυτό ρίχνει φως σε αυτό που οι ερευνητές αποκαλούν Tiangou Secure Gateway (TSG), το οποίο είναι το κεντρικό module της προσφοράς της Geedge. Οι βασικές του δυνατότητες είναι ότι παρακολουθεί όλη τη διαδικτυακή κυκλοφορία μιας χώρας και έτσι το περιεχόμενο μπορεί να ελεγχθεί, να φιλτραριστεί ή να μπλοκαριστεί.
Επιπλέον, ακόμα και όταν η δραστηριότητα είναι κρυπτογραφημένη, το σύστημα αυτό χρησιμοποιεί μεταδεδομένα, μοτίβα κίνησης και μηχανική μάθηση για να συμπεράνει εάν οι χρήστες προσπαθούν να παρακάμψουν τη λογοκρισία μέσω VPN ή άλλων εργαλείων παράκαμψης. Επιπλέον, οι χειριστές μπορούν να ορίσουν κανόνες για συγκεκριμένους χρήστες που έχουν επισημανθεί ως ύποπτοι, να παρακολουθούν το ιστορικό χρήσης του διαδικτύου τους, ακόμη και να τους εντοπίζουν γεωγραφικά μέσω μεταδεδομένων του δικτύου κινητής τηλεφωνίας.
Τέλος, το σύστημα μπορεί να μεταβεί από παθητική παρακολούθηση σε ενεργό αποκλεισμό ή περιορισμό της κυκλοφορίας. Στην Αιθιοπία, για παράδειγμα, τα αρχεία δείχνουν ότι οι ρυθμίσεις TSG άλλαξαν σε ενεργή παρεμβολή λίγο πριν από ένα συμβάν διακοπής του διαδικτύου. Ενώ στη Μιανμάρ, καταγράφηκαν και αξιολογήθηκαν πάνω από 280 υπηρεσίες VPN, πολλές από τις οποίες ταξινομήθηκαν για αποκλεισμό, με δεκάδες εφαρμογές να επισημαίνονται ως υψηλής προτεραιότητας για λογοκρισία.
Ποιες χώρες εμπλέκονται
Η διαρροή συνδέει τα συστήματα της Geedge με εγκαταστάσεις σε τέσσερις γνωστές ξένες χώρες, ενώ υπάρχουν και υποδείξεις για άλλες: Ένας από τους πρώτους ξένους πελάτες της Geedge είναι το Καζακστάν. Στην Αστάνα και σε άλλες πόλεις, τα κέντρα δεδομένων και οι εθνικοί κόμβοι ISP συνδέθηκαν με τον εξοπλισμό λογοκρισίας της Geedge. Στην Μιανμάρ το σύστημα αναπτύχθηκε σε δεκάδες κέντρα δεδομένων, παρακολουθώντας δεκάδες εκατομμύρια ταυτόχρονες συνδέσεις, χρησιμοποιούμενο από τη στρατιωτική χούντα για να μπλοκάρει VPN, εφαρμογές και να περιορίζει την ελευθερία του λόγου.
Στο Πακιστάν, τα έγγραφα δείχνουν πώς το σύστημα της Geedge κάλυψε το κενό που άφησαν τα εργαλεία λογοκρισίας δυτικής κατασκευής που αποσύρθηκαν. Το «Σύστημα Παρακολούθησης Ιστού 2.0» του Πακιστάν ενσωματώνει την τεχνολογία της Geedge για την παρακολούθηση τόσο της διαδικτυακής κίνησης όσο και των δικτύων κινητής τηλεφωνίας. Παρομοίως στην Αιθιοπία, τα αρχεία δείχνουν ότι η τεχνολογία της Geedge έχει χρησιμοποιηθεί σε ISP και κέντρα δεδομένων στην χώρα, κάνοντας πιο επιθετικό φιλτράρισμα ή διακόπτοντας λειτουργίες λογαριασμών σε περιόδους αναταραχών. Υπάρχει επίσης τουλάχιστον ένας πελάτης με κωδικό όνομα (A24) του οποίου η ταυτότητα δεν επιβεβαιώνεται στα έγγραφα.
Πώς το μοντέλο της Κίνας υιοθετείται στο εξωτερικό
Το γεγονός υπογραμμίζει ότι το Great Firewall της Κίνας δεν είναι πλέον μόνο ένα εγχώριο φαινόμενο. Μέσω της Geedge, η αρχιτεκτονική της λογοκρισίας έχει μετατραπεί σε προϊόν: υλικό, λογισμικό, εκπαίδευση, συνεχής υποστήριξη. Η ίδια εταιρεία συνεργάζεται με ακαδημαϊκά ερευνητικά εργαστήρια (π.χ. MESA Lab) για αλγοριθμικές εξελίξεις (ανίχνευση VPN, δακτυλικά αποτυπώματα, αναγνώριση προτύπων κυκλοφορίας). Επιπλέον, προσαρμόζεται στους τοπικούς νόμους και στις απαιτήσεις των πελατών: οι πελάτες μπορούν να ζητήσουν προσαρμοσμένες λειτουργίες, όπως γεωγραφικός περιορισμός συγκεκριμένων χρηστών ή εισαγωγή περιεχομένου (π.χ. κακόβουλο λογισμικό) σε ορισμένα δοκιμαστικά ή πρωτότυπα έγγραφα.
Οι επιπτώσεις αυτής της κατάστασης είναι βαθιές, με άμεσους και μακροπρόθεσμους κινδύνους για την ιδιωτικότητα, την ελευθερία του λόγου και τα παγκόσμια ψηφιακά δικαιώματα. Με τις κυβερνήσεις να έχουν τη δυνατότητα να μπλοκάρουν όσους φέρνουν αντίρρηση, να παρακολουθούν λεπτομερώς τους πολίτες και να κλείνουν ή να περιορίζουν την πρόσβαση στο διαδίκτυο, ο διαδικτυακός χώρος ελέγχεται όλο και πιο αυστηρά. Δημοσιογράφοι, ομάδες της κοινωνίας των πολιτών και ακτιβιστές στις χώρες-πελάτες αντιμετωπίζουν έτσι νέες απειλές, καθώς αν και αυτά τα εργαλεία μπορεί να πωλούνται με το πρόσχημα της «ασφάλειας δικτύου» ή της «κυβερνοκυριαρχίας», η λειτουργία τους -ο έλεγχος των πληροφοριών- είναι πιο απειλητική.
Ψηφιακός αυταρχισμός ως υπηρεσία
Αυτό που καθίσταται σαφές είναι ότι το μοντέλο λογοκρισίας της Κίνας -που βασίζεται σε φιλτράρισμα περιεχομένου, εντατική παρακολούθηση και καταστολή της διαφωνίας- δεν περιορίζεται πλέον στα σύνορα της Κίνας. Πακετάρεται, πωλείται και προσαρμόζεται από αυταρχικά καθεστώτα στο εξωτερικό, μετατρέποντας αυτό που κάποτε ήταν ένα εθνικό τείχος προστασίας σε μια υπηρεσία διαθέσιμη σε παγκόσμιο επίπεδο.
Σε μια εποχή όπου η πληροφορία είναι δύναμη, όπου τα ψηφιακά εργαλεία καθορίζουν την κοινωνική ζωή όσο και τα φυσικά, αυτή η αλλαγή αποτελεί μία από τις πιο επείγουσες προκλήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα της εποχής μας. Η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας αυτών των τεχνολογιών -του πού χρησιμοποιούνται και του πώς εξελίσσονται δεν είναι απλώς θέμα τεχνικής περιέργειας- είναι απαραίτητη για την υπεράσπιση της ελευθερίας της έκφρασης, της ιδιωτικής ζωής και των ελεύθερων κοινωνιών παντού.
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image