Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από υψηλά ενοίκια, η έννοια των “συγκάτοικων” -που κάποτε συνδεόταν συχνά μόνο με φοιτητές- γίνεται πλέον πιο συνηθισμένη γενικότερα.
Από τα loft της Νέας Υόρκης έως τα διαμερίσματα-κάψουλες του Τόκιο και από τα κέντρα συγκατοίκησης του Βερολίνου έως και την Μπανγκόκ, όλο και περισσότεροι άνθρωποι μοιράζονται τα σπίτια τους, όχι μόνο για να μειώσουν τα έξοδα αλλά και για να βρουν συντροφιά, βοήθεια στις δουλειές του σπιτιού και, μερικές φορές, ακόμη και ένα αίσθημα ανήκειν. Η Ελλάδα, αν και παραδοσιακά συνέδεε την έννοια της συγκατοίκησης με τα φοιτητικά ή νεανικά χρόνια -όταν οι οικονομικές μας απολαβές είναι ελάχιστες-, βιώνει τώρα τη δική της εκδοχή, αυτής της κοινωνικό-οικονομικής αλλαγής που κάνει τον Έλληνα νέο να αναζητεί συχνά πια συγκάτοικο
Γιατί οι συγκάτοικοι γίνονται η norma
Αρκετοί παράγοντες οδηγούν στην αύξηση της συγκατοίκησης σε όλο τον κόσμο, με πιο σημαντική και κοινή να είναι η κρίση της οικονομικής προσιτότητας της στέγασης. Στην Αθήνα, όπως και σε σχεδόν όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα, τα ενοίκια και οι τιμές των ακινήτων έχουν εκτοξευθεί στα ύψη. Παρομοίως, στο Λονδίνο, το Σαν Φρανσίσκο, το Χονγκ Κονγκ, η ενοικίαση ενός σπιτιού είναι απρόσιτη για τους περισσότερους επαγγελματίες που βρίσκονται στην αρχή της καριέρας τους. Η συγκατοίκηση λοιπόν μετατρέπεται έτσι, όχι απλά σε ένα θέμα προτίμησης, αλλά επιβίωσης.
Επιπλέον, οι κατοικίες, με ιδιωτικά υπνοδωμάτια αλλά κοινόχρηστους χώρους καθιστικού, κουζίνας και εργασίας, προωθούνται ως κέντρα τρόπου ζωής και όχι απαραίτητα ως συμβιβασμοί. Παράλληλα, για τους νεοαφιχθέντες σε ακριβές πόλεις -όπως το Λονδίνο-, η συγκατοίκηση είναι η μόνη λύση τόσο στην ενοικίαση, όσο και στην αγορά κατοικιών.
Ασία: Η άνοδος της συγκατοίκησης
Πουθενά αλλού η τάση αυτή δεν είναι πιο εμφανής από ό,τι στην Ασία, όπου οι εξωφρενικά υψηλές τιμές των ακινήτων συναντούν τον πυκνό αστικό πληθυσμό. Στη Σιγκαπούρη, το Τόκιο και το Μπανγκαλόρ, οι φορείς συγκατοίκησης προσφέρουν διαμερίσματα με μικρά δωμάτια σε συνδυασμό με μεγάλες κοινόχρηστες κουζίνες. Στοχεύουν όχι μόνο σε φοιτητές, αλλά και σε νέους επαγγελματίες και ψηφιακούς νομάδες που αναζητούν μια ασφαλή κοινότητα και ένα άνετο περιβάλλον. Μοιάζουν με φοιτητικές εστίες ως προς τη μορφή, αλλά όχι ως προς την ουσία. Συνήθως προωθούνται ως επαγγελματικές, ευέλικτες οικίες, κατάλληλες για ανθρώπους κάθε ηλικίας. Οι συμβάσεις είναι βραχύτερες, περιλαμβάνουν τα κοινόχρηστα και οι εταιρείες διαχείρισης παρέχουν υπηρεσίες καθαρισμού ή διοργανώνουν κοινοτικές εκδηλώσεις. Η ελκυστικότητά τους δεν έγκειται μόνο στην προσιτή τιμή, αλλά και στο “έτοιμο” κοινωνικό δίκτυο που προσφέρουν στους κατοίκους τους.
Ζητούνται άμεσα συγκάτοικοι
Στην Ελλάδα, αν και η πραγματικότητα δεν μοιάζει ακριβώς με αυτή της Ασίας, τα κόστη των ενοικίων, σε συνδυασμό με την χρήση πολλών κατοικιών ως χώροι βραχυχρόνιας μίσθωσης, οδηγούν πολλούς στην συγκατοίκηση. Η Αθήνα είναι ένα ζωντανό και βασικό παράδειγμα αυτής της κατάστασης που διαμορφώνεται γύρω από την αναζήτηση οικίας. Αν και παραδοσιακά, η συγκατοίκηση με μη συγγενείς ήταν σπάνια εκτός των φοιτητικών εστιών, η αύξηση του κόστους στέγασης, κάνει την συστέγαση αναπόφευκτη. Μια απλή έρευνα στο διαδίκτυο είναι αρκετή για να καταλάβει κανείς την νέα πραγματικότητα. Νέοι γύρω στα 30 που ψάχνουν για συγκάτοικο για να μοιράζονται τα έξοδα. Συνταξιούχοι που αναζητούν άλλους ανθρώπους, κυρίως σαν παρέα, επαγγελματίες που είναι digital nomads και επισκέπτονται την Ελλάδα και κυρίως την Αθήνα για ένα διάστημα και δεν θέλουν ή δεν μπορούν να πληρώνουν ξενοδοχεία ή aibnb. Όλοι αυτοί έρχονται κοντά με ένα κλικ.
Πλατφόρμες όπως το MyRoomie συνδέουν πλέον χιλιάδες Έλληνες που αναζητούν συγκάτοικους. Αγγελίες δημοσιεύονται σε ομάδες στο Facebook, όπου άνθρωποι όλων των ηλικιών ψάχνουν για συγκάτοικο και ιστοσελίδες όπως το Flatcake ή το Roomster φέρνουν κοντά επαγγελματίες, φοιτητές και συνταξιούχους που προσπαθούν να εξοικονομήσουν από τα έξοδα του σπιτιού τους. Μάλιστα, έρευνες δείχνουν ότι περίπου το 70% όσων μοιράζονται το σπίτι τους αναφέρουν τη μείωση του κόστους ως κύριο κίνητρο, ενώ η συντροφικότητα έρχεται δεύτερη.
Κοινόχρηστα ελληνικά διαμερίσματα
Παρά την αναγκαιότητα, η κοινή χρήση χώρου δεν είναι πάντα ομαλή. Πολλές συμφωνίες συγκατοίκησης στην Ελλάδα είναι ανεπίσημες, σφραγίζονται με χειραψία ή προφορική υπόσχεση. Αυτό δημιουργεί αβεβαιότητα σχετικά με το ποιος πληρώνει και τι, ποιος έχει δικαιώματα σε περίπτωση σύγκρουσης ή τι συμβαίνει αν κάποιος μετακομίσει νωρίτερα. Τα διαμερίσματα είναι επίσης συχνά μικρά. Ένα κοινόχρηστο διαμέρισμα δύο υπνοδωματίων στην Αθήνα μπορεί να προσφέρει ελάχιστη ιδιωτικότητα, οδηγώντας σε διαμάχες σχετικά με τον θόρυβο, τον καθαρισμό ή τη χρήση των κοινόχρηστων χώρων. Επιπλέον, η πολιτισμική διστακτικότητα εξακολουθεί να υπάρχει. Σε μια χώρα όπου η οικογένεια παραμένει το κύριο δίκτυο υποστήριξης, η συγκατοίκηση με ξένους εξακολουθεί να θεωρείται από ορισμένους ως έσχατη λύση και όχι ως επιλογή τρόπου ζωής. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη Βόρεια Ευρώπη, όπου η συγκατοίκηση σε διαμερίσματα είναι από καιρό κανονικότητα για άτομα ηλικίας 20-30 ετών.
Επαναπροσδιορίζοντας το «σπίτι»
Ωστόσο, ακόμα και αν τα πράγματα δεν κυλούν πάντα ομαλά, η ανερχόμενη αυτή τάση αποκαλύπτει βαθύτερες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται το “σπίτι”. Για μερικούς, οι συγκάτοικοι προσφέρουν την απαραίτητη συντροφιά σε πόλεις που γίνονται όλο και πιο ατομικιστικές. Για άλλους, οι συνεχείς διαπραγματεύσεις για τις δουλειές του σπιτιού δημιουργούν άγχος. Ειδικά στην Ελλάδα, όπου οι οικογενειακοί δεσμοί είναι ισχυροί, η συγκατοίκηση με μη συγγενείς αμφισβητεί τις παλιές αντιλήψεις για το με ποιον πρέπει να ζει κανείς. Επιπλέον, η συγκατοίκηση μπορεί να μειώσει τη μοναξιά, αλλά και να προκαλέσει συγκρούσεις, αν και οι πλατφόρμες που βελτιώνουν την αντιστοίχιση συμβατότητας μπορούν να βοηθήσουν στην ελαχιστοποίηση των τριβών.
Τελικά η συγκατοίκηση δεν αφορά μόνο το ενοίκιο, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι διαπραγματεύονται την αίσθηση του «ανήκειν» και την ανεξαρτησία. Καθώς λοιπόν το κόστος ωθεί περισσότερους νέους Έλληνες στην κοινόχρηστη στέγαση, η αντίληψη γύρω από αυτή ενδέχεται να αλλάξει. Αυτό που κάποτε ήταν αναγκαιότητα μπορεί λοιπόν να εξελιχθεί σε μια νέα κανονικότητα.
Eξωτερική φωτογραφία: Getty Images / Ideal Image