Προτιμούν να «φιμωθούν» παρά να εκφραστούν, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η επαγγελματική τους εξέλιξη.
Η πρώτη εβδομάδα στην καινούρια δουλειά κυλάει καλά. Οι συνάδελφοι ευγενικοί, το περιβάλλον φιλικό, οι απαιτήσεις αρκετές. Ακόμα δεν έχεις εγκλιματιστεί, όταν σου προτείνουν να συμμετάσχεις σε σύσκεψη για το επόμενο πρότζεκτ. Ξαφνικά, νιώθεις τη θερμοκρασία του σώματός σου να αυξάνεται απότομα, τον ιδρώτα να κυλάει στην πλάτη σου και τα μάγουλά σου να παίρνουν μια απόχρωση ανάμεσα στο έντονο ροζ και το κόκκινο. Έχεις τρομοκρατηθεί που θα βρεθείς σε μία αίθουσα γεμάτη ανθρώπους που μετά βίας θυμάσαι τα μικρά τους ονόματα. Ο φόβος γιγαντώνεται όταν καλείσαι να σχολιάσεις την παρουσίαση και να προτείνεις ιδέες. Για αυτό το λόγο προτιμάς να σιωπήσεις ή να περιοριστείς σε ένα νεύμα. Αυτό που βιώνεις, δεν είναι απλή νευρικότητα, αλλά φόβος έκθεσης, ένας μηχανισμός που παραλύει πολλούς εργαζόμενους.
Τι σημαίνει φόβος έκθεσης;
Ο φόβος έκθεσης, όπως το κοινωνικό άγχος, χαρακτηρίζεται από φόβο αρνητικής αξιολόγησης από το περιβάλλον και μπορεί να εκδηλωθεί με διαφορετικούς τρόπους, επηρεάζοντας τις επαγγελματικές, αλλά και τις προσωπικές σχέσεις, ακόμα και την απλή, καθημερινή κοινωνική αλληλεπίδραση. Οι ρίζες του είναι βαθιές και φτάνουν ως την παιδική ηλικία, όταν στην οικογένεια η αγάπη ήταν υπό όρους και δεν υπήρχε χώρος για αληθινά συναισθήματα, ανάγκες ή προτιμήσεις. Πολύ συχνά, οι άνθρωποι που δεν τολμούν να εκφραστούν έχουν υποστεί σκληρή και επίμονη κριτική από τους γονείς τους, με αποτέλεσμα να φιμωθούν για να μη νιώσουν ότι κάποιος τους μειώνει ή τους απορρίπτει.
Η ανασφάλεια αυτή οδηγεί συχνά σε αναβλητικότητα, καθώς αποφεύγονται καταστάσεις που ενδεχομένως θα μπορούσαν να αποκαλύψουν ανεπάρκεια, όπως για παράδειγμα μια ομιλία ή η ανάληψη διευθυντικών θέσεων. Κατά συνέπεια η προσωπική και επαγγελματική ανέλιξη περιορίζεται. Με λίγα λόγια, είναι σαν να κάνει κάποιος σαμποτάζ στον ίδιο του τον εαυτό, υπομονεύοντας τις προσπάθειές του ώστε να αποτραπεί μια πιθανή αποτυχία ή έκθεση. Έντονα στοιχεία των ανθρώπων αυτών είναι η συνεχής σύγκριση με τους άλλους, τους οποίους θεωρούν ικανότερους, ο δισταγμός για ανάληψη πρωτοβουλιών, η υπερβολική εργασία, η τελειομανία, η στασιμότητα, αλλά και ο φόβος αντιπαράθεσης ή διαφωνίας και η τάση να δίνουν προτεραιότητα στις ανάγκες των άλλων χωρίς να θέτουν όρια.
Η σιωπή εμπόδιο στην επαγγελματική εξέλιξη
Η σύμβουλος σταδιοδρομίας Τσι-Τσι Έγκμπο, μιλώντας στο καναδικό δίκτυο CTV, εξήγησε ότι οι εργαζόμενοι τείνουν να παραμένουν σιωπηλοί στη δουλειά επειδή φοβούνται μήπως κριθούν, απολυθούν ή αντιμετωπίσουν άλλες συνέπειες. Πρόσθεσε, δε, ότι αυτό ισχύει ιδίως για ανθρώπους που έχουν μόλις προσληφθεί, οι οποίοι παρότι θέλουν να εκφραστούν, δεν επιθυμούν να δείξουν υπερβολικό θάρρος και έτσι μένουν στο περιθώριο επειδή φοβούνται μήπως πουν κάτι λάθος. Αισθάνονται ότι αν δεν πουν με σωστό τρόπο όσα σκέφτονται, θα επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο τους βλέπουν οι συνάδελφοί τους. Εντούτοις, η σιωπή αν και φαινομενικά ασφαλής επιλογή, μπορεί να αποδειχθεί χειρότερη από ένα μικρό λάθος, αφού μπορεί να εμποδίσει τόσο την αυτοπεποίθηση όσο και την επαγγελματική εξέλιξη. Αν δεν πάρεις πρωτοβουλία, δεν φαίνεσαι και δεν αναγνωρίζεται η δουλειά σου, όσο αποφεύγεις να μιλήσεις, πείθεις τον εαυτό σου ότι δε μπορεί, ενώ παράλληλα μειώνεται η συμβολή σου στην ομάδα και χάνονται σημαντικές ευκαιρίες.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Express Employment Professionals, το 70% των Καναδών που αναζητούν δουλειά αισθάνονται ότι οι χώροι εργασίας τους ενθαρρύνουν την ειλικρινή επικοινωνία, αλλά μόνο το 40% νιώθει άνετα να μιλήσει στο διευθυντή του για προσωπικά ζητήματα που επηρεάζουν την εργασία του. Είναι πεπεισμένοι ότι ακόμα και αν εκφραστούν δε θα έχει νόημα, ή μπορεί να υποστούν συνέπειες.
Πώς μπορεί να ξεπεραστεί ο φόβος
Η αποδοχή από τους άλλους είναι στη φύση μας και όταν αυτό δε συμβαίνει το μυαλό μπαίνει σε κατάσταση συναγερμού, αφού ενστικτωδώς απειλείται η επιβίωσή μας. Είναι φυσιολογικό να μας ενδιαφέρει η γνώμη των άλλων και να είμαστε αποδεκτοί, αρκεί να μην αποτελεί μοναδική προϋπόθεση για να λειτουργήσουμε. Οι ειδικοί προτείνουν καλή προετοιμασία πριν μια παρουσίαση ή σύσκεψη, αλλά και συζητήσεις κατά τις οποίες θα μοιράζονται ιδέες με συναδέλφους με τους οποίους υπάρχει μεγαλύτερη οικειότητα.
Όπως αναφέρει η Έγκμπο είναι αποτελεσματικό να χρησιμοποιούνται φράσεις όπως «θέλω να το κάνω εγώ αυτό», «προτείνω αυτό», καθώς με αυτόν τον τρόπο ενισχύεται η αυτοπεποίθηση. Στην περίπτωση που κάτι απρόοπτο συμβεί και σας φέρει σε δύσκολη θέση, πρέπει να θυμάστε ότι είναι ανθρώπινο και μπορεί κάτι ανάλογο να προκαλέσει αμηχανία και σε άλλους, όχι μόνο σε εσάς. Αναγνωρίζοντας ότι το τέλειο δεν υπάρχει και ότι δε μπορείς να δώσεις απαντήσεις σε όλα τα ζητήματα, απελευθερώνεσαι και νιώθεις πιο άνετα στο εργασιακό περιβάλλον.
Eξωτερική φωτογραφία: Getty Images / Ideal Image