Περισσότεροι γονείς παγκοσμίως δείχνουν προτίμηση στα κορίτσια, καθώς η παραδοσιακή υπεροχή των αγοριών φθίνει στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Για αιώνες, σε πολλές κοινωνίες κυριαρχούσε ένα παγκόσμιο πρότυπο: οι γονείς έτειναν να προτιμούν τους γιους από τις κόρες. Οι γιοι συχνά θεωρούνταν οικονομικά περιουσιακά στοιχεία, κληρονόμοι του οικογενειακού ονόματος και πηγές οικονομικής υποστήριξης για την τρίτη ηλικία. Αυτή η προτίμηση διαμόρφωσε τις κοινωνίες σε όλη την Ασία, την Αφρική και μέρη της Λατινικής Αμερικής, οδηγώντας σε ανισορροπία στην αναλογία των φύλων κατά τη γέννηση αλλά και σε βαθιά ριζωμένη ανισότητα μεταξύ τους. Ωστόσο, πρόσφατα δημογραφικά στοιχεία υποδηλώνουν ότι αυτή η μακροχρόνια προκατάληψη αλλάζει σε όλο τον κόσμο.
Μείωση της προτίμησης για τα αγόρια
Η ιστορικά υψηλή προτίμηση για τα αγόρια σε μέρη της Ασίας έχει αρχίσει να εξασθενεί. Σε χώρες που κάποτε ήταν γνωστές για την ανισορροπία στην αναλογία γεννήσεων, όπως η Νότια Κορέα, η Κίνα και η Ινδία, τα στοιχεία δείχνουν ότι το χάσμα μεταξύ του αριθμού των αγοριών και των κοριτσιών που γεννιούνται μειώνεται. Στη Νότια Κορέα, για παράδειγμα, όπου το 1990 γεννιόνταν σχεδόν 116 αγόρια για κάθε 100 κορίτσια, η αναλογία έχει πλέον επιστρέψει σε επίπεδα πολύ πιο κοντά στον φυσιολογικό μέσο όρο. Στην Κίνα, η αναλογία γεννήσεων αγοριών προς κορίτσια έχει μειωθεί σημαντικά από το υψηλότερο σημείο που είχε φτάσει τη δεκαετία του 2000, ενώ και στην Ινδία έχει πλησιάσει προς την ισορροπία.
Δημοσκοπήσεις σε αρκετές αναπτυσσόμενες περιοχές δείχνουν μια βαθύτερη αλλαγή στη στάση των ανθρώπων: πολλοί γονείς, ειδικά οι νεότερες γενιές, δεν εκφράζουν πλέον ισχυρή προτίμηση για το φύλο του παιδιού ή ακόμη δηλώνουν ότι επιθυμούν μια ισορροπημένη αναλογία αγοριών και κοριτσιών αντί να προτιμούν τους γιους. Σε χώρες όπως το Μπαγκλαντές και σε περιοχές της υποσαχάριας Αφρικής, η γέννηση ενός παιδιού οποιουδήποτε φύλου γίνεται όλο και πιο αποδεκτή ως η κανονική κατάσταση, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι πολιτισμικές πιέσεις για την απόκτηση γιων μειώνονται. Αυτή η αλλαγή είναι σημαντική, διότι οι ανισορροπίες του παρελθόντος είχαν δραματικές κοινωνικές συνέπειες: η μεγάλη υπεροχή των αγοριών σε ορισμένους πληθυσμούς έχει συνδεθεί με την αύξηση της εγκληματικότητας, τις δυσκολίες των ανδρών να βρουν σύντροφο και την επέκταση της διακίνησης νυφών από το εξωτερικό. Η μείωση της προτίμησης για τους γιους αναμένεται -σε βάθος δεκαετιών- να βοηθήσει τις κοινωνίες να διορθώσουν αυτές τις ανισορροπίες.
Αναδυόμενες προτιμήσεις για τα κορίτσια στις πλουσιότερες κοινωνίες
Είναι ενδιαφέρον ότι στις πλουσιότερες χώρες η τάση δεν είναι μόνο προς την ουδετερότητα, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις προς την προτίμηση για κόρες. Δημοσκοπήσεις σε χώρες όπως η Ιαπωνία δείχνουν μια εντυπωσιακή αύξηση της προτίμησης των γονέων για κορίτσια: στις αρχές της δεκαετίας του 1980, λιγότερο από το ήμισυ των ζευγαριών που ήθελαν μόνο ένα παιδί δήλωναν ότι ήθελαν κόρη. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, το ποσοστό αυτό είχε αυξηθεί σε περίπου τα τρία τέταρτα.
Σε πολλές δυτικές κοινωνίες, οι έρευνες αποκαλύπτουν επίσης ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δηλώνουν ότι το φύλο ενός παιδιού δεν έχει σημασία, αλλά μεταξύ εκείνων που έχουν προτίμηση, οι κόρες επιλέγονται συχνά λίγο περισσότερο από τους γιους. Ξεχωριστές παγκόσμιες δημοσκοπήσεις δείχνουν επίσης ότι οι χώρες της Βορειοανατολικής Ασίας και της Δυτικής Ευρώπης αναφέρουν μερικά από τα υψηλότερα ποσοστά απαντήσεων «προτιμώ τα κορίτσια».
Γιατί αλλάζουν οι στάσεις;
Αρκετοί παράγοντες φαίνεται να αναδιαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο οι γονείς βλέπουν το φύλο των παιδιών τους: Στις πλουσιότερες χώρες, τα κορίτσια συχνά επιτυγχάνουν εκπαιδευτική και επαγγελματική επιτυχία ίση ή μεγαλύτερη από αυτή των αγοριών. Αυτή η αλλαγή μπορεί να κάνει τις κόρες να φαίνονται τουλάχιστον εξίσου επιθυμητές με τους γιους από οικονομική και κοινωνική άποψη. Επιπλέον, στοιχεία από έρευνες υποδηλώνουν ότι πολλοί γονείς συνδέουν τις κόρες με ρόλους φροντίδας και συναισθηματική εγγύτητα -ένας παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει τις προτιμήσεις σε πολιτισμικά πλαίσια που δίνουν έμφαση στους οικογενειακούς δεσμούς. Ταυτόχρονα, καθώς οι ρόλοι των φύλων εξελίσσονται, η συμβολική αξία των γιων ως φορέων του οικογενειακού ονόματος ή κληρονόμων της περιουσίας έχει αποδυναμωθεί σε πολλές κοινωνίες.
Τι σημαίνει αυτό για το μέλλον
Αν και η φυσική αναλογία φύλων των γεννήσεων στον κόσμο τείνει προς περίπου 105 αγόρια για κάθε 100 κορίτσια, οι αλλαγές στις στάσεις των γονέων θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα δημογραφικά πρότυπα με την πάροδο του χρόνου -όχι πάντα με τρόπους που αποτυπώνονται στις στατιστικές γεννήσεων. Σήμερα, στις περισσότερες χώρες, οι πρακτικές επιλογής φύλου, όπως οι προγεννητικές αμβλώσεις για λόγους φύλου, είναι λιγότερο συχνές από ό,τι στο παρελθόν, ακόμη και σε περιοχές όπου υπήρχαν ισχυρές παραδοσιακές προτιμήσεις.
Ωστόσο, οι προτιμήσεις που εκφράζονται στις έρευνες δεν μεταφράζονται πάντα άμεσα σε βιολογία. Πολλοί γονείς εξακολουθούν να λένε ότι το φύλο δεν έχει σημασία, ενώ όπου δηλώνονται προτιμήσεις ως προς το φύλο, αυτές είναι συχνά μέτριες. Ωστόσο, η παγκόσμια τάση είναι αδιαμφισβήτητη: η κάποτε κυρίαρχη προτίμηση για τα αγόρια μειώνεται και σε πολλά μέρη εμφανίζεται μια νέα, πιο ισορροπημένη ή ακόμη και υπέρ των κοριτσιών τάση -μια αλλαγή με βαθιές πολιτισμικές και δημογραφικές επιπτώσεις.
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image