H Parachute πρωταγωνιστεί στη διεθνή δημιουργική κοινότητα αποσπώντας περισσότερα από 40 βραβεία από κορυφαίους θεσμούς όπως τα Red Dot, European Design Awards, Type Directors Club και German Design Awards.
Ο Πάνος Βασιλείου σπούδασε Applied Science and Engineering στο University of Toronto. Μετά την αποφοίτηση του, ασχολήθηκε ενεργά με τις τέχνες και τα γράμματα, ενώ ανέπτυξε παράλληλα έντονη κοινωνική και πολιτιστική δραστηριότητα στον Καναδά. Στην Ελλάδα το 2001 ίδρυσε την εταιρεία τυπογραφικών στοιχείων Parachute®, η οποία εκτός των άλλων διατηρεί στρατηγική σχέση ως Creative Partner της εταιρίας Monotype.
–Με ποιο όραμα ιδρύθηκε η Parachute και πώς έχει εξελιχθεί σήμερα; Η εταιρία τυπογραφικών στοιχείων Parachute® Typefoundry δημιουργήθηκε με την πεποίθηση ότι η τυπογραφία δεν περιορίζεται σε ένα απλό τεχνικό εργαλείο, αλλά αποτελεί ένα ζωντανό μέσο έκφρασης. Από την πρώτη στιγμή το όραμά μας ήταν να σχεδιάζουμε γράμματα που αφηγούνται ιστορίες, που μεταμορφώνουν την ταυτότητα ενός brand και αγγίζουν το συναίσθημα. Στην πορεία εξελιχθήκαμε από ένα μικρό, τολμηρό στούντιο σε ένα διεθνώς αναγνωρισμένο type foundry, συνεργαζόμενοι με μερικά από τα πιο εμβληματικά ονόματα στον κόσμο. Σήμερα συνεχίζουμε με την ίδια ένταση, εξερευνώντας νέες τεχνολογίες όπως οι variable γραμματοσειρές και αναζητώντας πάντα τον συνδυασμό αισθητικής και λειτουργικότητας. Η τυπογραφία δεν είναι απλώς γράμματα, είναι η φωνή με την οποία μιλάει ένα brand στον κόσμο.
–Αναφέρετε ότι δεν είστε ποτέ “ικανοποιημένοι με το μέτριο”. Μπορείτε να μας περιγράψετε τη δημιουργική σας διαδικασία όταν αναπτύσσετε μια εξατομικευμένη (custom) γραμματοσειρά για μεγάλα brands όπως UEFA ή Bank of America; Κάθε φορά που αναλαμβάνουμε έναν μεγάλο οργανισμό, ξεκινάμε από το μηδέν, όχι από τα γράμματα, αλλά από τον πυρήνα της ταυτότητάς του. Ερευνούμε την ιστορία, τις αξίες, τη γλώσσα και το κοινό του brand. Έπειτα μεταφράζουμε όλα αυτά τα άυλα στοιχεία σε τυπογραφικά σχήματα που δεν είναι απλώς όμορφα, αλλά λειτουργικά και στρατηγικά. Για παράδειγμα, στην περίπτωση της UEFA ή της Bank of America, το ζητούμενο δεν ήταν μια “ωραία γραμματοσειρά”, ήταν να δημιουργήσουμε ένα εργαλείο επικοινωνίας που να μπορεί να αντέξει σε κάθε περιβάλλον, από ένα κινητό τηλέφωνο μέχρι ένα στάδιο με χιλιάδες θεατές. Η διαδικασία μας συνδυάζει έρευνα, τεχνολογία και πειραματισμό, αλλά πάνω απ’ όλα, τη δέσμευση ότι δεν θα αρκεστούμε ποτέ στο μέτριο, μέχρι να ικανοποιήσουμε απόλυτα τον πελάτη. Κάθε γράμμα που σχεδιάζουμε για ένα brand είναι ένας μικρός πρεσβευτής της ταυτότητάς του.
–Πώς προσεγγίζετε την πρόκληση στη δημιουργία της τυπογραφίας ενός brand που πρέπει να αποκτήσει μια παγκόσμια ταυτότητα; Αυτή είναι ίσως η πιο απαιτητική, αλλά και η πιο γοητευτική πρόκληση. Πρέπει να ισορροπήσεις ανάμεσα στο τοπικό και το οικουμενικό, να σεβαστείς τις διαφορετικές γλώσσες και κουλτούρες, χωρίς να χαθεί η ενιαία φωνή του brand. Γι’ αυτό δίνουμε τεράστια βαρύτητα στην πολυγλωσσική υποστήριξη, όχι μόνο τεχνικά, αλλά και πολιτισμικά. Σχεδιάζουμε για λατινικά, ελληνικά, κυριλλικά, αραβικά και εβραϊκά ή ακόμα και για αλφάβητα που λειτουργούν σε εντελώς διαφορετικά οπτικά πλαίσια, φροντίζοντας η γραμματοσειρά να μιλάει την ίδια γλώσσα αισθητικά και να διατηρεί συνέπεια. Στόχος μας είναι η τυπογραφία να γίνει το νήμα που ενώνει μια μάρκα με εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Όταν βλέπεις το ίδιο γράμμα σε μια διαφήμιση στη Νέα Υόρκη και σε μια πινακίδα στο Ντουμπάι, να αναγνωρίζεις αμέσως το brand. Αυτό είναι το μέτρο της επιτυχίας μας.
–Πόσο έχει επηρεάσει ο ψηφιακός μετασχηματισμός τη σχέση της τυπογραφίας με τα brands, αλλά και την παραγωγή γραμμάτων; Ο ψηφιακός μετασχηματισμός άλλαξε ριζικά την τυπογραφία και τον ρόλο της στα brands. Εκεί που κάποτε η γραμματοσειρά ήταν στατική και συνδεδεμένη κυρίως με το έντυπο, σήμερα λειτουργεί ως δυναμικό εργαλείο σε πολλαπλά περιβάλλοντα: από μικρές οθόνες κινητών μέχρι γιγαντοοθόνες, από φυσικά προϊόντα μέχρι το metaverse. Η ανάπτυξη των variable fonts μάς επιτρέπει να συμπυκνώνουμε δεκάδες παραμέτρους (βάρος, πλάτος, οπτικό μέγεθος) σε ένα αρχείο, δίνοντας στα brands ευελιξία, ταχύτητα και συνέπεια σε παγκόσμια κλίμακα. Παράλληλα, ο ψηφιακός κόσμος έφερε νέες προκλήσεις. Η τυπογραφία πρέπει να ανταποκρίνεται σε διαφορετικές γλώσσες, scripts και συνθήκες ανάγνωσης, να είναι λειτουργική σε περιβάλλοντα χαμηλής ανάλυσης ή σκοτεινής λειτουργίας, να αντανακλά την ταυτότητα ενός brand χωρίς να χάνει σε καθαρότητα και ευχρηστία. Σήμερα, τα γράμματα δεν είναι απλώς εργαλεία επικοινωνίας αλλά φορείς εμπειρίας, ένας ζωντανός οργανισμός που συνομιλεί με το κοινό σε πραγματικό χρόνο, με τον ίδιο ρυθμό που εξελίσσεται και η ίδια η τεχνολογία.
–Ανάμεσα στις συνεργασίες σας με εμβληματικά διεθνή brands όπως National Geographic, Samsung, European Commission, ή ακόμη και ελληνικά brands όπως Eurobank και Costa Navarino, ποιο έργο προκάλεσε περισσότερο τα δημιουργικά/τεχνικά σας όρια και γιατί; Δημιουργικά, η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν η σχεδίαση της γραμματοσειράς για το περιοδικό Grazia. Το ζητούμενο ήταν να αποδοθεί μέσα από την τυπογραφία μια προσωπικότητα που να συνδυάζει κομψότητα, δυναμισμό και τη σύγχρονη γυναικεία ταυτότητα. Δεν επρόκειτο απλώς για μια σειρά γραμμάτων, αλλά για μια γλώσσα που θα αντανακλούσε την πολυπλοκότητα της σύγχρονης γυναίκας. Για να δώσουμε σχήμα σε αυτή την ιδέα, δημιουργήσαμε μια ολόκληρη οικογένεια γραμματοσειρών, με ξεχωριστές εκδοχές και λεπτομέρειες που εμπνέονται από τη γυναικεία φιγούρα: καμπύλες που θυμίζουν την κομψότητα της κίνησης, ακρεμόνες (απολήξεις) που παραπέμπουν σε ευαισθησία, αλλά και δυνατές αντιθέσεις που συμβολίζουν αυτοπεποίθηση και ένταση. Έτσι προέκυψε ένα τυπογραφικό σύστημα ικανό να ισορροπεί ανάμεσα στη θηλυκότητα και τη σύγχρονη αυτοέκφραση, συνδυάζοντας το ρομαντικό στοιχείο με τη δυναμική πλευρά της γυναικείας προσωπικότητας. Το αποτέλεσμα ήταν μια γραμματοσειρά που δεν περιορίζεται στην αισθητική, αλλά λειτουργεί ως φορέας ταυτότητας, υποστηρίζοντας με συνέπεια το ύφος και το όραμα ενός διεθνούς brand.
Από τεχνικής πλευράς, το πιο απαιτητικό έργο ήταν αυτό της Bank of America. Εκεί έπρεπε να αναπτύξουμε πολλαπλές εκδοχές της γραμματοσειράς που θα λειτουργούσαν σε ένα εξαιρετικά ετερογενές περιβάλλον με χιλιάδες χρήστες: από παλαιότερα λειτουργικά συστήματα και λογισμικά μέχρι τις πιο σύγχρονες ψηφιακές πλατφόρμες. Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να διασφαλίσουμε απόλυτη συμβατότητα ανάμεσα σε διαφορετικές τεχνολογίες και διαφορετικά format, ώστε να διατηρείται ενιαία η εταιρική ταυτότητα σε όλα τα σημεία επαφής, από τα έντυπα έγγραφα και τα εσωτερικά συστήματα μέχρι τις mobile εφαρμογές και τις διαδικτυακές πλατφόρμες. Η πρόκληση δεν ήταν μόνο η οπτική συνέπεια, αλλά και η μηχανική ακρίβεια: να κατασκευαστούν γραμματοσειρές που θα μπορούσαν να επικοινωνούν μεταξύ τους ανεξάρτητα από το αν λειτουργούν σε παλιούς servers ή σε σύγχρονες ψηφιακές οθόνες υψηλής ανάλυσης. Εκεί το engineering background που έχουμε αποδείχθηκε καθοριστικό καθώς έπρεπε να λυθούν ζητήματα encoding, rendering και backward compatibility, χωρίς καμία έκπτωση στην ποιότητα. Συνδυάζοντας την τεχνική πολυπλοκότητα με την αισθητική αυστηρότητα, το έργο για τη Bank of America απέδειξε ότι η τυπογραφία για μεγάλα brands είναι ταυτόχρονα δημιουργική και βαθιά τεχνολογική διαδικασία.
–Περιγράφετε το έργο σας ως συνδυασμό “παράδοσης με καινοτομία”. Μπορείτε να μοιραστείτε ένα συγκεκριμένο παράδειγμα όπου συνδυάσατε επιτυχώς παραδοσιακά τυπογραφικά στοιχεία με σύγχρονες σχεδιαστικές ανάγκες; Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η PF Armonia, μία από τις πιο πρόσφατες δημιουργίες μας. Πρόκειται για μια γραμματοσειρά που αντλεί την κομψότητα των κλασικών Didot του 18ου αιώνα, διατηρώντας τα χαρακτηριστικά υψηλής αντίθεσης, τις αιχμηρές απολήξεις και την έντονη κάθετη κατεύθυνση. Ωστόσο, μέσα από σύγχρονες σχεδιαστικές παρεμβάσεις, όπως βελτιωμένη αναγνωσιμότητα, εκτεταμένα εναλλακτικά γράμματα και ευελιξία σε εκδοχές variable, η Armonia φέρνει το κλασικό Didone σε ένα σημερινό, ισορροπημένο και λειτουργικό πλαίσιο. Με αυτόν τον τρόπο, η παράδοση δεν αντιμετωπίζεται ως περιορισμός, αλλά ως γόνιμο έδαφος πάνω στο οποίο μπορούμε να χτίσουμε νέες εμπειρίες. Η Armonia αποδεικνύει ότι ένα γραφιστικό ιδίωμα με ιστορία αιώνων μπορεί να μιλήσει με φρέσκια φωνή στις ανάγκες των brands και των εκδόσεων του σήμερα -από τη μόδα και την ταυτότητα πολυτελών οίκων, μέχρι τον ψηφιακό σχεδιασμό και τις πολυγλωσσικές εφαρμογές.
–Με πάνω από 40 διεθνείς διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένου του Red Dot,Grand,Prix, ποια αναγνώριση σήμανε περισσότερο για εσάς προσωπικά και επαγγελματικά; Κάθε διάκριση έχει τη δική της αξία, ωστόσο θα ξεχώριζα τρεις σταθμούς. Το Red Dot Grand Prix, καθώς αποτελεί μια από τις κορυφαίες παγκόσμιες τιμητικές διακρίσεις για το design και έδωσε τεράστια προβολή στο έργο μας. Η τιμητική επιλογή μου ως President of the D&AD Awards 2021, μια αναγνώριση που δεν αφορά μόνο ένα συγκεκριμένο project αλλά την πορεία και την επιρροή μας στη διεθνή δημιουργική κοινότητα. Και φυσικά, η τιμή από το Type Directors Club, που για κάθε designer έχει ιδιαίτερη βαρύτητα, καθώς συνδέεται άμεσα με την καρδιά της δουλειάς μας, την τυπογραφία. Καθεμία από αυτές τις στιγμές λειτούργησε ως επιβεβαίωση αλλά και ώθηση να συνεχίσουμε να πειραματιζόμαστε και να καινοτομούμε.
–Ως design agency, πώς εξισορροπείτε τη δημιουργία ιδιόκτητων εταιρικών γραμματοσειρών έναντι της ανάπτυξης fonts για ευρύτερη εμπορική χρήση; Η ανάπτυξη μιας ιδιόκτητης εταιρικής γραμματοσειράς είναι πάντοτε ένα ταξίδι βαθιάς συνεργασίας. Εκεί το ζητούμενο είναι να εκφράσουμε με ακρίβεια την ταυτότητα ενός brand, να ενσωματώσουμε τις αξίες του και να διασφαλίσουμε ότι η γραφή του θα είναι μοναδική και αναγνωρίσιμη σε παγκόσμιο επίπεδο. Η διαδικασία απαιτεί έρευνα, στρατηγική και σχεδιασμό προσαρμοσμένο στις πραγματικές ανάγκες επικοινωνίας του πελάτη. Από την άλλη πλευρά, όταν σχεδιάζουμε γραμματοσειρές για εμπορική διάθεση, το βλέμμα μας στρέφεται σε ένα ευρύτερο κοινό: δημιουργικούς επαγγελματίες, εκδότες, designers. Εκεί αναζητούμε την καινοτομία, τη φρεσκάδα και την ευελιξία, ώστε η γραμματοσειρά να μπορεί να κουμπώσει σε πολλαπλά και διαφορετικά περιβάλλοντα. Η ισορροπία έρχεται φυσικά: η εμπειρία από τα bespoke projects μάς δίνει γνώσεις και εργαλεία που μεταφέρουμε στα retail fonts, ενώ οι ελευθερίες και οι πειραματισμοί των εμπορικών μας δουλειών εμπλουτίζουν τη δημιουργικότητά μας όταν δουλεύουμε με μεγάλα brands. Με αυτόν τον τρόπο, τα δύο πεδία λειτουργούν συμπληρωματικά και τροφοδοτούν το ένα το άλλο, διατηρώντας το έργο μας ζωντανό, εξελισσόμενο και επίκαιρο.
–Πόσο θα επηρεάσει το έργο σας η ανάπτυξη του ΑΙ; Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα εργαλείο που ήδη αλλάζει το τοπίο της δημιουργικής βιομηχανίας και αναπόφευκτα θα επηρεάσει και τον δικό μας χώρο. Από τη μία πλευρά, η ΑΙ μπορεί να επιταχύνει διαδικασίες όπως η παραγωγή παραλλαγών, η ανάλυση δεδομένων ή η προσομοίωση χρήσης μιας γραμματοσειράς σε πραγματικά περιβάλλοντα. Αυτά είναι χρήσιμα εργαλεία που εξοικονομούν χρόνο και μας επιτρέπουν να εστιάσουμε στη στρατηγική και την καλλιτεχνική πλευρά του σχεδιασμού. Ωστόσο, η τυπογραφία δεν είναι απλώς ένα σετ από αλγόριθμους. Είναι μια πράξη πολιτισμική, με αισθητικές και συναισθηματικές διαστάσεις. Η εμπειρία, η κριτική σκέψη και η ικανότητα να συλλάβουμε την ψυχή ενός brand δεν μπορούν να αναπαραχθούν αυτόματα από την τεχνολογία. Η ΑΙ θα είναι ένας επιταχυντής, όχι αντικαταστάτης, ένα μέσο που θα διευρύνει τις δυνατότητες, χωρίς να υποκαθιστά τον ανθρώπινο παράγοντα που δίνει στα γράμματα χαρακτήρα, βάθος και αυθεντικότητα.
–Πώς το Typeroom εξελίχθηκε από το να εξυπηρετεί τη “Typophile Generation” σε κέντρο δημιουργικότητας στην Αθήνα; Το Typeroom ξεκίνησε ως μια διαδικτυακή πλατφόρμα που απευθυνόταν στην “Typophile Generation”, ένα παγκόσμιο κοινό σχεδιαστών και δημιουργών που ήθελε να μοιραστεί ιδέες και πάθος για την τυπογραφία. Σταδιακά, όμως, εξελίχθηκε σε κάτι πολύ περισσότερο: ένα φυσικό και ψηφιακό κέντρο δημιουργικότητας στην καρδιά της Αθήνας. Ένας κόμβος που μεταφέρει τη φιλοσοφία και την κληρονομιά της Parachute Typefoundry στο φυσικό περιβάλλον, λειτουργώντας ως concept store και ταυτόχρονα ως σημείο συνάντησης για την τοπική και διεθνή δημιουργική κοινότητα. Με τολμηρή χρήση της τυπογραφίας, αλλά και ένα πλούσιο πρόγραμμα εκδηλώσεων, διαλέξεων, workshops, εκθέσεων και διεπιστημονικών projects, το Typeroom ενσαρκώνει το πνεύμα και την ουσία της γραφιστικής τέχνης, αποτελώντας έναν ζωντανό οργανισμό που καλλιεργεί έμπνευση και συνεργασία.
–Κοιτάζοντας προς το μέλλον, ποιες αναδυόμενες τάσεις στην τυπογραφία και την επικοινωνία των brands βλέπετε να διαμορφώνουν τον κλάδο, και πώς τοποθετεί η Parachute® τον εαυτό της στη διεθνή αγορά; Αν κοιτάξουμε μπροστά, βλέπουμε την τυπογραφία να αποκτά ακόμη πιο καθοριστικό ρόλο στη στρατηγική ταυτότητας των brands. Αναδύονται τάσεις όπως η προσαρμοστικότητα (adaptivity) για πολλαπλές πλατφόρμες και συσκευές, η ανάγκη για προσβασιμότητα και συμπεριληπτικότητα, αλλά και η σύνδεση με ζητήματα βιωσιμότητας, όπου οι γραμματοσειρές σχεδιάζονται για να είναι πιο “οικονομικές” στην ψηφιακή χρήση, μειώνοντας ενεργειακά αποτυπώματα. Παράλληλα, τα brands επιδιώκουν γραμματοσειρές που δεν είναι απλώς λειτουργικά εργαλεία, αλλά γίνονται φορείς αξιών και πολιτισμικής ταυτότητας.
Η Parachute έχει το πλεονέκτημα να κινείται σε αυτήν την παγκόσμια συζήτηση ήδη από πολύ νωρίς, με custom projects που συνδυάζουν τεχνολογική καινοτομία με πολιτισμικό βάθος. Στόχος μας είναι να συνεχίσουμε να επενδύουμε σε έρευνα και ανάπτυξη, να ενισχύουμε τη διεθνή μας παρουσία μέσα από συνεργασίες με κορυφαία brands, και να τοποθετούμε την ελληνική δημιουργικότητα στον παγκόσμιο χάρτη της τυπογραφίας. Με λίγα λόγια, βλέπουμε το μέλλον ως ένα σημείο όπου η τυπογραφία δεν υποστηρίζει απλώς την επικοινωνία των brands, αλλά την ορίζει.