Υπάρχουν, όντως, καλοί λόγοι που να εξηγούν την τοποθέτηση της Ανγκελα Μέρκελ σε κορυφαία θέση στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Φυσικά, υπάρχουν, ακόμα καλύτεροι λόγοι που εξηγούν γιατί αυτή η ιδεά δεν έχει νόημα για την ίδια την μη εκτελεστική καγκελάριο.
Σε πολλούς ευρωπαίους πολιτικούς φαίνεται άδικο ότι η διακεκριμένη πολιτική καρριέρα της Μέρκελ θα τελειώσει με την ίδια να είναι μια ανίσχυρη ηγέτιδα σε μια συμμαχία με τους γερμανούς σοσιαλδημοκράτες.
Τον Φεβρουάριο ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, Ματέο Ρέντσι εξέδωσε ένα βιβλίο στο οποίο πρότεινε ότι η Μέρκελ πρέπει «να συνεχίσει να υπηρετεί την Ευρώπη σε άλλη θέση μετά από τρείς περιόδους όπου ήταν καγκελάριος». Σε μια σύνοδο της ΕΕ αυτόν τον μήνα αρκετοί αρχηγοί κρατών την πίεσαν να βάλει υποψήφια για πρόεδρος του ευρωπαϊκού συμβουλίου, μια θέση που κατείχε ο Ντόναλντ Τουσκ, πρωην πρωθυπουργός της Πολωνίας.
Αυτό θα μπορούσε να έχει νόημα. Η Μέρκελ διαθέτει δεκατριάχρονη πείρα από ευρωπαϊκές συνόδους , πολύ μεγαλύτερη από κάθε άλλο ευρωπαίο αρχηγό κράτους. Και όλες οι συμμετοχές της είχαν κεντρικό και ουσιαστικό ρόλο. Εργάσθηκε μέρα – νύχτα κατά την διάρκεια της πιστωτικής κρίσης στην Ευρώπη, δεν έκανε εκπτώσεις στην υπόθεση της διάσωσης της ελληνικής οικονομίας, έπεισε τους άλλους αρχηγούς να επιβάλουν κυρώσεις στην Ρωσία, μετά την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία. Ακόμη, κατέστησε βέβαιο ότι η Ε.Ε. θα κρατήσει τη θέση της στην υπόθεση του Brexit.
Έχει την εμπειρεία να κυβερνά σε έναν συνασπισμό που αποτελείται από μέρη τα οποία διαφωνούν μαζί της τόσο σε σημεία – κλέιδιά για την οικονομία όσο και σε κοινωνικά και πολιτιστικά θέματα. Με άλλα λόγια είναι μια «θηριοδαμάστρια» και ειδική στο να βρίσκει κοινά αποδεκτές λύσεις. Επιπρόσθετα είναι μια από τους λίγους πολιτικούς που βρίσκονται ακόμη εν ζωή που θα μπορούσε να δώσει νόημα στην σχετικά νέα θέση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η βαθειά γνώση των θεμάτων και η προσοχή που δείχνει σε λεπτομέρειες θα οδηγούσαν σε ένα πάντα καλά προετοιμασμένο συμβούλιο και σε μια συμφωνία με την οποία κανείς δεν θα ήταν αντίθετος.
Η Μέρκελ ακόμα θα μπόρούσε να εκτελέσει μια εργασία για την οποία ούτε ο Τουσκ ούτε ο προκάτοχος του Βαν Ρομπάϊ μπορούσαν να εκτελέσουν. Αυτή του διεθνούς εκπροσώπου. Η Μέρκελ μπορεί να μην είναι χαρισματική με την παραδοσιακή ένοια του όρου αλλά διαθέτει την ισχύ να γίνει ηγέτης του ελεύθερου κόσμου μετά μάλιστα την εκλογή του Τραμπ ως προέδρου των ΗΠΑ. Μιλώντας για την Ευρώπη περισσότερο από ότι για την Γερμανία – μια χώρα που έχει την δυνατότητα να «φλερτάρει» με την παγκόσμια ηγεσία – δεν θα μπορούσε παρά να ισχυροποιήσει τον διεθνή ρόλο της Ευρώπης.
Ομως, εάν η Μέρκελ έπαιρνε την θέση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο η Γερμανία δεν θα μπορούσε να προωθήσει τους υποψήφιους σε άλλες θέσεις – κλειδιά της Ε.Ε., δηλαδή στην προεδρία της Κομισσιόν και στην ΕΚΤ. Τα νέα αυτά θα ήταν καλά για τον γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν αλλά και για τους αρχηγούς μικρότερων κρατών με την ιδέα ότι ο Τζες Βάιντμαν δεν θα πήγαινε στην ΕΚΤ και ο Μάνφρεντ Βεμπερ στην Κομισιόν.
Εντέλει, η μετακίνηση της Μέρκελ στις Βρυξέλλες, εκτός Γερμανίας, θα ττην έβγαζε από μια δυσάρεστη κατάσταση, όπως την έχει χαρακτηρίσει η ίδια. Διαφορετικοί ανθρωποι ηγούνται της σημερινής κυβέρνησης αλλά και του μεγαλύτερου κόμματος της χώρας. Αυτό κάνει πιό δύσκολο για την εκλεγμένη διάδοχό της Ανεγκρέτ- Κραμπ Καρενμπάουερ να φύγει από την σκιά της . Η ΑΚΚ όπως είναι γνωστή πρέπει να ηγηθεί των Χριστιανοδημοκρατών χωρίς κάποια επιρροή προς την κυβέρνηση, μια θέση για την οποία έχει δηλώσει επανειλημμένως ότι λυπάται.
Η Μέρκελ, εν τούτοις, έχει αρνηθεί τη θέση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ή ακόμη και κάποια συνέχιση της καρριέρας της μετά την τρέχουσα θητεία της ως καγκελάριου. Σε συνέντευξη Τύπου την προηγούμενη εβδομάδα δήλωσε ότι δεν είμαι πλέον διαθέσιμη για οποιοδήποτε περαιτέρω πολιτικό αξίωμα, ότι και αν είναι αυτό, συμπεριλαμβανομένης και της Ευρώπης.
Λαμβάνοντας υπ όψη ότι η Μέρκελ ποτέ δεν έχει κάνει διφορούμενες δηλώσεις ή υπαναχωρήσεις, ειδικά όταν μιλά δημόσια, είναι δύσκολό να αλλάξει την γνώμη της. Και όσο νόημα έχει η πρόταση που της έγινε, άλλο τόσο νόημα έχει η άρνησή της από την ίδια.
Αφήνοντας όλα όσα έχει υπ’ ‘οψη της σε προσωπικό επίπεδο αλλά και την κόπωσή τη , γνωρίζει ότι το Συμβούλιο είναι μια εργασία άχαρη και αχάριστη. Η ίδια έβαλε το χέρι της στο κτίσιμο της Ευρώπης. Μιας Ευρώπης που παρ΄όλα όσα λένε οι ευρωσκεπτικιστές, δεν κυβερνάται από μη εκλεγμένους γραφειοκράτες αλλά από αρχηγούς κρατών. Τίποτα δεν γίνεται χωρίς την συναίνεσή τους και όλες οι πρόσφατες επειδείξεις ισχύος της ΕΕ από τις κυρώσεις στη Ρωσία ως το Brexit είχαν τις ρίζες τους στους αρχηγούς των κρατών.
Δεν μπορεί να υπάρξει ένας πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που να μπορεί να προωθηθεί στη θέση αυτή χωρίς την υποστήριξη της χώρας του. Η εθνικιστική κυβέρνηση της Πολωνίας , για παράδειγμα έκανε ότι μπορούσε να υπονομέυσει τον Τουσκ. Μετά από περισσότερο από μια δεκαετία, η Μέρκελ είναι αδιάφορη – κάτι απόλυτα κατανοητό – για κάτι που καλά γνωρίζει , δηλαδή μια εργασία χαμηλότερου επιπέδου.
Με την ανάληψη της προεδρίας του Συμβουλίου δεν θα μπορούσε να υπηρετεί πλέον τα συμφέριντα της Γερμανίας . Εάν το έκανερ τότε το Βερολίνο θα είχε μεγαλύτερη ισχύ από ότι οιι θεσμοί της Ε.Ε. Ακόμη με το να δεχθεί τη θέση αυτή η Μέρκελ θα έθετε σε κίνδυνο τις πιθανότητες του Βάινταμ και του Βέμπερ για την ΕΚΤ και την Κομισιόν.
Τέλος, όπως όλοι οι πολιτικοί , επιτυχημένοι στη Γερμανία, η Μέρκελ, παρά την γνώση της στα ευρωπαϊκά θέματα είναι κατά βάθος στενόμυαλη. Οι ανάγκες και τα ενδιαφέροντα της Γερμανίας πολές φορές διαφέρουν από αυτά της υπόλοιπης Ευρώπης και η Μέρκελ έχει πάντοτε απαντήσει για τέτοιου είδους θέματα με πυγμή. Κάτι που ο Μάρτιν Σουλτζ, πρώην πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου ποτέ δεν μπόρεσε να κατανοήσει.
Θα λυπηθώ αν δω την Μέρκελ να εξέρχεται από το πιλιτικόι σκηνικό. Οπως πολλοί άλλοι , σκέπτομαι ότι θα μπόρούσε να είναι μια πολύ καλή πρόεδρος του Ευρωπαϊκοιύ Στυμβουλίου. Αλλά είναι δύσκολο για κάποιον να δεί γιατί δεν το επιθυμεί η ίδια. Αν δεν υπάρξουν κάποιες νέες εξελίξεις η ιδέα αυτή δεν φαίνεται να υλοποιηθεί.
Leonid Bershidsky