Το 2017 τελειώνει σε… 7. Εάν είσαστε προληπτικοί ή σας αρέσει η… χαλαρή στατιστική, μπορεί να αναμένετε την επόμενη οικονομική κρίση. Η μεγαλύτερη πτώση σε μία συνεδρία στη Wall Street έγινε το 1987. Η κρίση της Ασίας, το 1997. Η μεγαλύτερη κρίση από την εποχή του Μεγάλου Κραχ έγινε το 2007.
Δεν μπορείτε να σηματοδοτήσετε την ακριβή στιγμή της επόμενης κρίσης στο ημερολόγιό σας, βέβαια. Η αλήθεια είναι πως μικρές κρίσεις υπάρχουν πάντα. Και τα προαπαιτούμενα για την επόμενη μεγάλη φαίνεται πως σιγά-σιγά συμπληρώνονται.
Το ΔΝΤ, για παράδειγμα, δεν κρούει τον κώδωνα του κινδύνου αλλά εκφέρει ανησυχία. Τα βραχυπρόθεσμα ρίσκα έχουν μειωθεί, αλλά τα μεσοπρόθεσμα συνεχίζουν και αυξάνονται, όπως το ασταθές πολιτικό σκηνικό, μεταξύ άλλων.
Τα ρίσκα τα οποία δεν εκτονώνονται άμεσα μπορεί να γιγαντωθούν. Το χρέος, το οποίο είναι και το “λάδι” στη φωτιά κάθε κρίσης, αυξάνεται ανησυχητικά. Στο 225% του παγκόσμιου ΑΕΠ, το συνδυασμένο δημόσιο και ιδιωτικό χρέος εκτός του τομέα των χρηματοοικονομικών έχει χτυπήσει κόκκινο, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Το χρέος υποστηρίζει την ανάπτυξη αλλά κάνει και τους δανειολήπτες ευάλωτους. Οι οφειλέτες συνεχίζουν να χρωστούν ακόμη κι όταν δεν μπορούν να αποπληρώσουν. Εάν χρεοκοπήσουν, οι δανειστές ζημιώνονται και χρεοκοπούν μερικές φορές και οι ίδιοι, σε μία κατάσταση “ντόμινο”.
Οι τράπεζες του παγκόσμιου συστήματος είναι πιο δυνατές σε σχέση με την προηγούμενη κρίση, αλλά υπάρχουν και σημαντικές παραλήψεις στη λίστα αυτή, όπως η πρόσφατη κρίση που ακόμη ταλανίζει την Deutsche Bank.
Ακόμη και στις ΗΠΑ, όμως, οι επενδυτές δε θεωρούν τις τράπεζες περισσότερο σταθερές σε σχέση με την προηγούμενη κρίση. Οι μετοχές των τραπεζών βρίσκονται ανησυχητικά χαμηλά.
Τα χαμηλά επιτόκια δεν βοηθούν στην αντίσταση των τραπεζών ενάντια σε πιθανές κρίσεις. Μειώνουν τα έσοδα αφού πιέζουν πτωτικά τα επιτόκια δανεισμού προς τους καταναλωτές.
Όπως και να έχει, το μεγαλύτερο ρίσκο στον ορίζοντα είναι η Κίνα. Η ανάπτυξή της έχει υποστηριχθεί από μία μή βιώσιμη ανάπτυξη του δανεισμού σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Η κυβέρνηση έχει αναφέρει πως θέλει να οδηγήσει τη χώρα σε σταδιακή απομόχλευση.
Οι κινεζικές τράπεζες αποτελούν, έτσι, και έναν “μηχανισμό εκπυρσοκρότησης”. Άμεσα επηρεαζόμενες είναι και οι “γειτονικές” τράπεζες της Σιγκαπούρης και οι λοιποί γείτονες της νοτιοανατολικής Ασίας. Το σκιώδες τραπεζικό σύστημα της Κίνας είναι τεράστιο και… ακαταλαβίστικο, ενώ οι ζημίες που μπορεί να προκαλέσει θα μπορούσαν πολύ γρήγορα να φτάσουν και στις υπόλοιπες παγκόσμιες τράπεζες του συστήματος.