Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ και ο επικεφαλής της Bundesbank, Γιοακίμ Νάγκελ, είναι μεταξύ εκείνων που εκφράζουν την άποψή τους για θέματα όπως η άμυνα και η αναθεώρηση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση — θέματα υψηλού κινδύνου που κάποτε θεωρούνταν απαγορευμένα για τους τεχνοκράτες.

Τα κίνητρα ποικίλλουν. Ορισμένοι θεωρούν ότι είναι απαραίτητο να ανακτήσουν τον δημόσιο διάλογο, καθώς οι λαϊκιστές θολώνουν τα νερά της οικονομίας. Με τον πληθωρισμό να επιστρέφει κοντά στο 2%, άλλοι αισθάνονται πιο ελεύθεροι να εμπλακούν σε ευρύτερες συζητήσεις — εν μέρει για να διαμορφώσουν το κληροδότημά τους, εν μέρει για να τοποθετηθούν εν όψει της ανανέωσης της ηγεσίας της ΕΚΤ.

Ωστόσο, με τον πόλεμο στην ανατολική πτέρυγα της ΕΕ και τους πολιτικούς ηγέτες να αγωνίζονται να βρουν μια πειστική απάντηση στον αυξανόμενο ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ και την Κίνα, πολλοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θεωρούν ότι έχουν την ευθύνη να παρέμβουν.

Πρέπει να προχωρήσουν με προσοχή. Ενώ ορισμένες κεντρικές τράπεζες έχουν περιθώριο να εκφράσουν την άποψή τους σε θέματα όπως η δημοσιονομική πολιτική, η υπέρβαση των ορίων θα μπορούσε να προκαλέσει αντίδραση από τις κυβερνήσεις — θέτοντας σε κίνδυνο την ανεξαρτησία της.

«Είναι πολύ δύσκολο για τους κεντρικούς τραπεζίτες να παραμείνουν σιωπηλοί σε τόσο κρίσιμες στιγμές», δήλωσε η επικεφαλής οικονομολόγος της PGIM για την Ευρώπη, Κάθριν Νάις. «Αλλά είναι επίσης μια πολύ δύσκολη ισορροπία, καθώς δε θέλουν να διακινδυνεύσουν την ανεξαρτησία τους».

Ο Νάγκελ έχει ίσως καταλάβει καλύτερα αυτή την αλλαγή, χαρακτηρίζοντάς τη ως «σύγχρονη κεντρική τραπεζική». Στη χώρα του, έχει προτείνει τρόπους για τη μεταρρύθμιση των κανόνων δανεισμού και έχει κάνει εκστρατεία κατά του ακροδεξιού κόμματος AfD. Για την ΕΕ, πρότεινε την κοινή δανειοδότηση για τη χρηματοδότηση των στρατών και, ακολουθώντας τη Λαγκάρντ, ζήτησε την υιοθέτηση διαδικασιών ψηφοφορίας με πλειοψηφία, ώστε να σταματήσουν τα μεμονωμένα κράτη-μέλη να υπονομεύουν σημαντικές πρωτοβουλίες.

«Όταν ο κόσμος γύρω μας αλλάζει, πιστεύω ότι και η κεντρική τραπεζική πρέπει να αλλάξει σε κάποιο βαθμό», δήλωσε κατά τη διάρκεια πρόσφατης δημόσιας συζήτησης με τον Γάλλο ομόλογό του στο Παρίσι. «Δεν μπορούμε να παραμείνουμε στάσιμοι».

Ο Φρανσουά Βιλερουά Ντε Γκαλό έχει παρόμοια άποψη και συνδέει επίσης ζητήματα όπως αυτά με την εντολή της ΕΚΤ για τον πληθωρισμό. Αλλά σε γενικότερο επίπεδο, θεωρεί ότι έχει την ευθύνη να αναλάβει δράση, καθώς οι κυβερνήσεις και τα πολιτικά κόμματα χάνουν την επιρροή τους.

«Δίνουμε γενικές οδηγίες — δε δίνουμε μαθήματα», είπε. «Αν δεν αντιμετωπίσουμε ευρύτερα ζητήματα όπως οι διαρθρωτικές πολιτικές, που τώρα συνδέονται στενά και με τον πληθωρισμό, θα παραβλέψουμε — νομίζω — το καθήκον μας», τόνισε.

Bloomberg

Σε αντίθεση με την Fed και την Τράπεζα της Αγγλίας, η ΕΚΤ έχει ιστορικό στην επέκταση των ορίων της αρμοδιότητάς της. Οι πιο αξιοσημείωτες παρεμβάσεις της περιλαμβάνουν τη βοήθεια στην επιβολή λιτότητας και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων σε χώρες που αντιμετώπισαν προβλήματα κατά τη διάρκεια της κρίσης του δημόσιου χρέους στην Ευρώπη, καθώς και την προσπάθεια της Λαγκάρντ να ενσωματώσει την κλιματική αλλαγή στις δραστηριότητές της.

Το τελευταίο σημείο ανάφλεξης είναι το κοινό χρέος, το οποίο ο Βιλερουά επανέφερε πρόσφατα ως έναν τρόπο ενίσχυσης των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών και του παγκόσμιου ρόλου του ευρώ. Η Λαγκάρντ, η οποία έχει μιλήσει εκτενώς για τις μεταβαλλόμενες γεωπολιτικές συνθήκες, παρενέβη μέσα σε μια εβδομάδα, λίγο πριν από τον Νάγκελ.

Ορισμένοι στις Βρυξέλλες συνδέουν την ανοιχτή στάση του Γερμανού με τις αλλαγές στο Εκτελεστικό Συμβούλιο της ΕΚΤ, όπου τέσσερα από τα έξι μέλη θα αντικατασταθούν μέχρι το τέλος του 2027, συμπεριλαμβανομένης και της ίδιας της Λαγκάρντ.

Ο Νάγκελ δεν έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο να διεκδικήσει την κορυφαία θέση και τα σχόλιά του ενδέχεται να τον κάνουν δημοφιλή σε άλλα μέρη της περιοχής. Πράγματι, ο Φινλανδός Όλι Ρεν, ο οποίος είναι υποψήφιος για την αντιπροεδρία της ΕΚΤ, έχει εκφράσει παρόμοια συναισθήματα. Ωστόσο, είναι ένα θέμα για το οποίο ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος θα πρέπει να υποστηρίξει οποιαδήποτε μελλοντική υποψηφιότητα του Νάγκελ, είναι λιγότερο ενθουσιώδης.

Υπάρχουν και άλλες παγίδες. Με φόντο τον Ντόναλντ Τραμπ και την πίεση που ασκεί στη Fed να μειώσει το κόστος δανεισμού, τους τελευταίους μήνες πολιτικοί στη Γαλλία και την Ιταλία προέτρεψαν την ΕΚΤ όχι μόνο να μειώσει τα επιτόκια, αλλά και να επαναλάβει την ποσοτική χαλάρωση.

«Εάν οι κεντρικοί τραπεζίτες εμπλακούν όλο και περισσότερο σε πολιτικές συζητήσεις, μπορεί να χρειαστεί να αποδεχθούν ότι οι πολιτικοί παρεμβαίνουν στη νομισματική πολιτική», δήλωσε ο Εμμάνουελ Μενχ, καθηγητής χρηματοοικονομικής και νομισματικής οικονομίας και διευθυντής του Centre for Central Banking στη Φρανκφούρτη.

«Αυτό είναι επικίνδυνο σε μια εποχή που η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών απειλείται όλο και περισσότερο», δήλωσε ο καθηγητής, ο οποίος έχει εργαστεί τόσο στη Fed όσο και στη Bundesbank.

Αυτός ο κίνδυνος είναι αρκετός για να κάνει ορισμένους στην ΕΚΤ να είναι επιφυλακτικοί. Αν και η ανεξαρτησία της είναι κατοχυρωμένη στη συνθήκη της ΕΕ, ανησυχούν ότι θα μπορούσε να υπονομευθεί αν οι αξιωματούχοι εμπλακούν πολύ έντονα στις καθημερινές πολιτικές διαμάχες.

Άλλοι ανησυχούν ότι δεν έχουν την ίδια νομική κάλυψη με τον Nάγκελ: ενώ ο νόμος για την Bundesbank της δίνει ρητά την εντολή να συμβουλεύει τη γερμανική κυβέρνηση, οι νόμοι αλλού είναι πιο χαλαροί και κατευθύνουν τους αξιωματούχους μόνο να υποστηρίζουν γενικές οικονομικές πολιτικές.

Ωστόσο, όπως αναφέρει το Bloomberg, με τη σειρά των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ΕΕ, δεν υπάρχουν πολλά σημάδια ότι οι αξιωματούχοι θα παραμείνουν σιωπηλοί. Μόλις αυτή την εβδομάδα, ο επικεφαλής της ολλανδικής κεντρικής τράπεζας Όλαφ Σλάιπεν έδωσε μια ομιλία στο Δουβλίνο, στην οποία όχι μόνο προέτρεψε την αναθεώρηση του προϋπολογισμού της ΕΕ ύψους 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ, αλλά αναφέρθηκε και στον τρόπο με τον οποίο η Ένωση θα πρέπει να επιβάλλει τους κανόνες της στα κράτη-μέλη.

«Η ΕΚΤ βρίσκεται αντιμέτωπη με μια ατελή νομισματική ένωση χωρίς δημοσιονομική ένωση», δήλωσε η Νάις της PGIM. «Υπάρχουν λοιπόν ρωγμές στην αρχιτεκτονική του ευρώ και η ΕΚΤ γνωρίζει ότι, αν αυτές δεν αντιμετωπιστούν σωστά από την πολιτική, θα δημιουργήσουν προβλήματα τα οποία, τελικά, η ΕΚΤ θα πρέπει πιθανώς να αντιμετωπίσει και να επιλύσει».

Διαβάστε ακόμη 

UBS: Όλοι οι κίνδυνοι και οι ευκαιρίες σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο το 2026

Τι δεν πρέπει να ρωτάτε το παιδί αμέσως μετά το σχολείο

Ιταλία: Έφοδος της αστυνομίας σε luxury brands – Ύποπτα για εκμετάλλευση κινέζων εργατών

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα