Στην ορεινή πόλη Caramulo, οι δρόμοι είναι ήσυχοι, εκτός από τον ήχο κάποιου σπορ αυτοκινήτου ή ενός κλασικού που κατευθύνεται στο συνεργείο. Στο κέντρο της πόλης, όμως, το Μουσείο του Caramulo έχει γεμίσει ζωή. Επισκέπτες περιηγούνται ανάμεσα σε έργα τέχνης, αυτοκίνητα και άρματα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Το μουσείο ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1950 από τον παππού και τον θείο του Σαλβαδόρ Πατρίσιο Γκουβέια, ενώ ο προπάππους του είχε μετατρέψει την πόλη σε θέρετρο υγείας το 1921. Για χρόνια, το μουσείο αγωνιζόταν οικονομικά: το Caramulo είναι απομονωμένο, λίγοι τουρίστες έκαναν το ταξίδι από τη Λισαβόνα και τα ετήσια έσοδα μόλις έφταναν τα 2 εκατομμύρια ευρώ.

Η αλλαγή ήρθε απροσδόκητα, σε ένα χριστουγεννιάτικο τραπέζι του 2023, όταν ο Πατρίσιο Γκουβέια έμαθε ότι το μουσείο μπορούσε να δεχθεί δωρεές μέσω του προγράμματος “χρυσής βίζας”. Το πρόγραμμα επιτρέπει σε αλλοδαπούς να αποκτήσουν άδεια διαμονής στην Πορτογαλία, επενδύοντας ή κάνοντας φιλανθρωπικές δωρεές.
«Σκέφτηκα αμέσως ότι αυτό θα μας επέτρεπε να κάνουμε επιτέλους μεγάλα πράγματα», λέει σήμερα. Μέσα σε δύο χρόνια, το μουσείο συγκέντρωσε πάνω από 20 εκατομμύρια ευρώ από δωρητές σε Κίνα και ΗΠΑ. «Ήταν μια πλήρης αλλαγή πορείας», παραδέχεται.

Το πρόγραμμα που άλλαξε την Πορτογαλία

Η “χρυσή βίζα” δημιουργήθηκε το 2012, στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Αρχικά, οι επενδυτές εξασφάλιζαν άδεια διαμονής αγοράζοντας ακίνητα αξίας τουλάχιστον 500.000 ευρώ. Όμως, η ταχύτατη αύξηση των τιμών στη Λισαβόνα και το Πόρτο οδήγησε σε κοινωνικές αντιδράσεις και, τελικά, στην κατάργηση αυτής της επιλογής το 2023.

Η κυβέρνηση προώθησε το πρόγραμμα σε νέα κατεύθυνση: επενδύσεις σε πολιτιστικά ιδρύματα και funds. Οι επενδυτές μπορούν πλέον να επιλέξουν είτε δωρεά 200.000 ευρώ σε φορείς όπως το Museu do Caramulo, είτε επένδυση 500.000 ευρώ σε εγκεκριμένα επενδυτικά ταμεία. Το 2024 οι εγκρίσεις χρυσών βίζων αυξήθηκαν κατά 72%, φτάνοντας τις 4.990 – αριθμός ρεκόρ.

Επενδύσεις με κοινωνικό αποτύπωμα ή χαμένες ευκαιρίες;

Η επιτυχία του προγράμματος έχει διπλή όψη. Από τη μία πλευρά, έφερε κεφάλαια άνω των 7 δισεκατομμυρίων ευρώ από το 2012, βοηθώντας τη χώρα να ανακάμψει και να προσελκύσει ξένους επενδυτές. Από την άλλη, πολλοί υποστηρίζουν ότι αυτά τα χρήματα θα έπρεπε να κατευθυνθούν σε υγεία, παιδεία και προσιτή στέγη.

«Χρειαζόμαστε καλύτερα νοσοκομεία και σχολεία, όχι μόνο μουσεία», λέει ο καθηγητής João Duque. Πράγματι, η Πορτογαλία έχει σήμερα ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά δημόσιας στέγασης στην Ευρώπη – μόλις 2% του συνολικού αποθέματος.

Παράλληλα, η αύξηση των ξένων επενδύσεων στα ακίνητα είχε προκαλέσει άλμα τιμών και διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα το 2023, με τους κατοίκους να ζητούν μέτρα για το κόστος ζωής και τα ενοίκια.

Από τα σπίτια στα funds και τον πολιτισμό

Μετά τις αλλαγές, οι περισσότεροι επενδυτές στρέφονται πλέον σε funds ή δωρεές. Ένα παράδειγμα είναι το fund Pela Terra, που χρησιμοποιεί κεφάλαια χρυσής βίζας για καλλιέργεια ελιών και αμυγδάλων σε 3.000 εκτάρια γης, επενδύοντας στη βιώσιμη γεωργία και την αναζωογόνηση της υπαίθρου.

Ο Pedro Lino, επικεφαλής της Optimize Investment Partners, διαχειρίζεται κεφάλαια που τοποθετούνται σε πορτογαλικές μετοχές και ομόλογα, εκτιμώντας ότι τέτοιες επενδύσεις αντιστοιχούν περίπου στο 2% της χρηματιστηριακής αγοράς της Λισαβόνας. Ωστόσο, κάποιοι προειδοποιούν πως μέρος των χρημάτων μπορεί να κατευθυνθεί σε ξένα περιουσιακά στοιχεία ή crypto, μειώνοντας το όφελος για την τοπική οικονομία.

Άλλοι, όπως ο James Davis από το Τέξας, προτιμούν τη δωρεά. Ο Davis πρόσφερε 250.000 ευρώ στο Ίδρυμα Ricardo Espírito Santo Silva για την αποκατάσταση επίπλων του 17ου αιώνα στο παλάτι Azurara της Λισαβόνας. «Ήθελα ένα σχέδιο Β στην Ευρώπη και η δωρεά μου θα αφήσει ένα θετικό αποτύπωμα», λέει.

Η αναγέννηση του Caramulo

Χάρη στη «χρυσή βίζα», το Museu do Caramulo ανανεώθηκε πλήρως. Έγιναν εκτεταμένες ανακαινίσεις, αποκτήθηκαν νέα κτίρια και εκθέματα, ενώ σήμερα διαθέτει πάνω από 200 οχήματα – ανάμεσά τους ένα Bugatti 35B και ένα Lamborghini Miura P400 SV του 1971.

Το μουσείο φιλοξένησε τη συλλογή αυτοκινήτων της Φόρμουλα 1 του Έμερσον Φιτιπάλντι, ο οποίος επισκέφθηκε την πόλη το 2022. Το ετήσιο φεστιβάλ Caramulo Motor προσέλκυσε 50.000 επισκέπτες σε μια πόλη μόλις 1.000 κατοίκων, ενώ η επισκεψιμότητα του μουσείου έφτασε τις 60.000 το 2024.

«Το Caramulo ήταν ξεχασμένο. Τώρα τα χρήματα μένουν εδώ και ωφελούν τις επόμενες γενιές», λέει ο Πατρίσιο Γκουβέια. «Είναι μια ευκαιρία που δεν θα ξαναέρθει — είτε την αξιοποιούμε τώρα, είτε μένουμε πίσω».

Διαβάστε ακόμη

Σε ανοδική πορεία ξανά η στεγαστική πίστη

Ένα βήμα πιο κοντά η νέα μαρίνα των 34 εκατ. ευρώ απέναντι από τη Λευκάδα

Τεχνητή νοημοσύνη: Πώς επηρεάζει τη διαφήμιση στον κλάδο των τροφίμων

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα