Οταν ο Γάλλος πρόεδρος κ. Φρανσουά Ολάντ επέμενε στην προεκλογική του δέσμευση για ακραία φορολόγηση των πλουσιότερων Γάλλων, κανείς δεν περίμενε πως θα την έκανε πράξη. Πρωτίστως δεν το περίμεναν οι εύποροι Γάλλοι, οι οποίοι καλούνται πλέον να δώσουν «υπέρ της προσπάθειας της χώρας να αντιμετωπίσει την κρίση» κατά περίπτωση έως και το 75% των εσόδων που θα δηλώνουν ετησίως. Και μάλιστα για άγνωστο χρονικό διάστημα, καθώς, κατά την προσφιλή συνήθεια των απανταχού πολιτικών, οι έκτακτες εισφορές ενίοτε μετατρέπονται σε μόνιμες… Οι ληστρικοί, όπως τους αποκάλεσαν αρκετοί, νέοι φόροι οδήγησαν μέσα σε διάστημα λίγων μηνών δύο επιφανείς Γάλλους στην ομοίως ακραία απόφαση να αποποιηθούν την υπηκοότητά τους και να… μεταναστεύσουν για να γλιτώσουν την καρατόμηση από την Εφορία. Ο όρος «φορολογικός μετανάστης» επανήλθε στην επικαιρότητα. Γιατί ούτε ο διάσημος ηθοποιός Ζεράρ Ντεπαρντιέ ούτε ο γνωστός επιχειρηματίας Μπερνάρ Αρνό ήταν οι πρώτοι φορολογικοί μετανάστες. Απλώς ακολούθησαν τα βήματα πάμπολλων διάσημων ή λιγότερο γνωστών, Αμερικανών κυρίως, πολιτών που μεταξύ της πατρίδας και της περιουσίας τους επέλεξαν τη δεύτερη!

Στη Σιγκαπούρη ο συνιδρυτής του Facebook 
 
Προ ενός έτους περίπου τα αμερικανικά ΜΜΕ «οργίαζαν» επί μέρες με αφορμή την απόφαση του κ. Εντουάρντο Σαβερίν, συνιδρυτή του Facebook και ιδιοκτήτη αρκετών δυναμικά ανερχόμενων εταιρειών στο Διαδίκτυο, να αποκηρύξει την αμερικανική υπηκοότητα λίγες μόνον εβδομάδες πριν από την πραγματοποίηση της δημόσιας προσφοράς των μετοχών της εταιρείας Facebook Inc. στη Wall Street. Ο κ. Σαβερίν οδηγήθηκε σε αυτή την απόφαση προκειμένου να εξασφαλίσει ένα ευνοϊκότερο φορολογικό καθεστώς για την περιουσία του, αφού μόνο από την αποτίμηση των μετοχών του Facebook που διέθετε στο χαρτοφυλάκιό του ο τραπεζικός του λογαριασμός υπολογιζόταν να αυξηθεί κατά τουλάχιστον 1,8 δισ. δολάρια. Ο 30χρονος κ. Σαβερίν διόλου δεν ήθελε να καταστήσει συνέταιρο στα λεφτά του την αμερικανική Εφορία και προτού η IRS του χτυπήσει την πόρτα για να πληρώσει περί το 35% των προσδοκώμενων εσόδων από τις μετοχές του, ο ίδιος προτίμησε να επιστρέψει στο αμερικανικό υπουργείο Εσωτερικών το διαβατήριό του και να κρατήσει τη δεύτερη υπηκοότητά του. Για την ακρίβεια, εκμεταλλεύτηκε το γεγονός ότι γεννήθηκε στη Βραζιλία, επομένως αυτοδικαίως έχει και την υπηκοότητά της, ενώ παράλληλα ανακοίνωσε πως μετακομίζει μόνιμα (;) στη Σιγκαπούρη και καταθέτει αίτημα για απόκτηση της υπηκοότητας της χώρας. Με τόσα λεφτά στις τράπεζες της Σιγκαπούρης -γιατί φυσικά πήρε μαζί του την περιουσία του- η έγκριση του αιτήματός του ήταν τυπική διαδικασία. Η μετοίκησή του αυτή τον βοηθά παράλληλα στο να μειώσει κατά πολύ και τη φορολόγηση των εσόδων των δύο εταιρειών του που εξακολουθούν να έχουν έδρα στις ΗΠΑ. Η Jumio Inc., μια εταιρεία online πληρωμών, και η ShopSavvy Inc., εξειδικευμένη ιστοσελίδα σε θέματα σύγκρισης τιμών και διάθεσης εκπτωτικών κουπονιών, επιδεικνύουν αξιολογότατη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια. Τα έσοδά τους φορολογούνται στις ΗΠΑ, αλλά εάν ο μίστερ Σαβερίν ιδρύσει στη Σιγκαπούρη μια μητρική εταιρεία-σφραγίδα και τις απορροφήσει, τότε το Αμερικανικό Δημόσιο θα λαμβάνει από αυτές περίπου το ένα δέκατο των φόρων που κατακρατά σήμερα!
 
Ο Μέιντοφ είχε βάλει πλώρη για Αργεντινή
 
Κάτι ανάλογο με αυτό που έπραξε ο κ. Σαβερίν είχε προσπαθήσει να… στήσει, χωρίς επιτυχία τελικώς, ο Μπέρναρντ Μέιντοφ το 2008. Ο τότε 70χρονος μεγαλοχρηματιστής και πιο προβεβλημένος διαχειριστής κεφαλαίων, με πελάτες ισχυρούς και διάσημους, θα μείνει τελικά στην Ιστορία ως ο άνθρωπος που οργάνωσε τη μεγαλύτερη σύγχρονη απάτη στις ΗΠΑ. Μέσω της επενδυτικής εταιρείας του Βernard Μadoff Ιnvestment Securities είχε κατορθώσει να αποσπάσει το ασύλληπτο ποσό των 50 δισ. δολαρίων με τη γνωστή μέθοδο της πυραμίδας. Το σύστημα λειτούργησε για αρκετά χρόνια, σε σημείο ώστε να εξαπατήσει ακόμα και κολοσσούς όπως η General Electric, η Citigroup, ακόμα και η κραταιά χρηματιστηριακή-επενδυτική Nomura. Ο εγκέφαλος της απάτης, πολύπειρος ων, είχε κατανοήσει πως η φούσκα θα έσκαγε και είχε ξεκινήσει τις διαδικασίες για μια μόνιμη εγκατάστασή του σε χώρα της Λατινικής Αμερικής. Οι πληροφορίες θέλουν τη χώρα αυτή να είναι η Αργεντινή, δημοσιεύματα αμερικανικών εφημερίδων όμως, αμέσως μετά τη σύλληψή του και την αποκάλυψη της απάτης, ισχυρίζονταν πως ο Μέιντοφ διαπραγματευόταν με αρκετούς ηγέτες λατινοαμερικανικών χωρών για να λάβει -έναντι σημαντικού ποσού από τα «έσοδά» του- και την αντίστοιχη υπηκοότητα και να εξασφαλίσει πως δεν θα εκδοθεί στις ΗΠΑ…
 
Φορολογικοί παράδεισοι με υπηκόους τραπεζίτες
 
Και μπορεί ο Μέιντοφ να μην κατάφερε να μεταναστεύσει εγκαίρως, αυτό όμως δεν σημαίνει πως άλλοι συμπατριώτες του δεν το έχουν πράξει όλα αυτά τα χρόνια. Οι γνωρίζοντες εκτιμούν πως στις τάξεις των μεγαλοχρηματιστών και των τραπεζιτών της Wall Street εκατοντάδες είναι εκείνοι που ακόμα και σήμερα διαθέτουν διπλή υπηκοότητα για τον φόβο των Ιουδαίων ή, σωστότερα, των εφοριακών! Κι αυτό γιατί βάσει των στοιχείων της IRS πλούσιοι ιδιώτες και εταιρείες έχουν μεταφέρει εκτός ΗΠΑ κεφάλαια άνω των 11,5 τρισ. δολαρίων. Μέχρι τις αρχές του 2008 και μέχρι να σκάσει η φούσκα της Lehman Brothers, η πρακτική της αναζήτησης «φιλόξενης», δηλαδή αφορολόγητης (!), υπηκοότητας ήταν ιδιαίτερα προσφιλής στους Αμερικανούς, με αποτέλεσμα αρκετά κράτη-φορολογικοί παράδεισοι να προσφέρουν την υπηκοότητά τους σε οιονδήποτε πλούσιο ίδρυε εταιρεία ή μετέφερε σε επενδυτικές και τράπεζές τους μεγάλα ποσά! Με τον τρόπο αυτό υπολογίζεται πως εκατοντάδες χιλιάδες Αμερικανοί επιχειρηματίες, χρηματιστές, τραπεζίτες ή εισοδηματίες διαθέτουν σήμερα μια δεύτερη υπηκοότητα, την οποία κάποιοι χρησιμοποιούν κατά το δοκούν. Μερικοί ανεβάζουν τον συνολικό αριθμό των… διπλοπατριωτών Αμερικανών σε τουλάχιστον έξι εκατομμύρια. Για την ακρίβεια, οι αμερικανικές αρχές κάθισαν και τους μέτρησαν (!) και βρήκαν πως κάθε χρόνο περίπου 200-235 Αμερικανοί πολίτες απαρνιούνται τη γενέθλια υπηκοότητά τους για χάρη τρίτης, κυρίως για οικονομικούς λόγους. Το νούμερο αυτό εκτινάχθηκε στα 1.780 άτομα το 2011 και σε ακόμα μεγαλύτερους αριθμούς το 2012. Οι ευρωπαϊκές και ασιατικές τράπεζες βρήκαν πρόσφορο έδαφος και πελάτες στις ΗΠΑ κυρίως λόγω του αποκαλούμενου «κανόνα Μπάφετ». Αυτός ο… κανόνας είναι η ουσία, η καρδιά του νέου σχεδίου φορολογίας του κ. Μπαράκ Ομπάμα, που επισήμως στόχο έχει να μειωθούν οι ανισότητες στη φορολόγηση του εισοδήματος, ισοφαρίζοντας τους μικρότερους φόρους των λιγότερο εύπορων με περισσότερους φόρους στους πλούσιους Αμερικανούς. Ο… κανόνας-σχέδιο ονομάστηκε έτσι από τον μεγαλοεπενδυτή Γουόρεν Μπάφετ που αποκάλυψε ότι πληρώνει λιγότερο φόρο από τη γραμματέα του μεταφέροντας τα εισοδήματά του σε θυγατρικές του εταιρείες εκτός ΗΠΑ! Με αφορμή αυτή την παραδοχή ο κ. Ομπάμα πρότεινε να επιβληθεί ένας φόρος τουλάχιστον 30% στο εισόδημα των πολιτών που κερδίζουν πάνω από 1 εκατ. δολάρια ετησίως. Ολοι αυτοί τρομοκρατήθηκαν κι όσοι μπορούσαν να γλιτώσουν την τσιμπίδα της IRS το έπραξαν. 
 
Ο συγγραφέας πήγε τα λεφτά του στον Καναδά
 
Οσοι πιστεύουν πως το σύστημα της αλλαγής υπηκοότητας αφορά μόνον επιχειρηματίες πλανώνται. Για του λόγου το αληθές ο πασίγνωστος συγγραφέας Στίβεν Κινγκ κατηγόρησε πολλές φορές το αμερικανικό φορολογικό σύστημα, λέγοντας πως ο ίδιος και οι υπόλοιποι πλούσιοι Αμερικανοί ίσως να πληρώνουν λιγότερα απ’ όσα θα έπρεπε, αλλά το αντίθετο δεν μπορεί να γίνει εκβιαστικά. Κι επειδή εκβιασμούς δεν δέχεται, διατηρεί τη φορολογική του έδρα και την περιουσία του στον Καναδά…
 
Ο Γάλλος κροίσος
 
Κι ενώ αυτά συμβαίνουν στις ΗΠΑ, στη Γαλλία ξεσηκώθηκαν από επιχειρηματίες έως ηθοποιούς. Πρώτος ο πλουσιότερος άνθρωπος στη χώρα, ο κ. Μπερνάρ Αρνό, ο επικεφαλής του ομίλου Louis Vuitton-Möet Hennessy, ήτοι της τέταρτης μεγαλύτερης σε χρηματιστηριακή αξία εταιρείας στον πλανήτη, ο οποίος ευθέως και δημοσίως δήλωσε πως, αντί να τον φορολογήσει υπέρμετρα ο κ. Ολάντ, παίρνει τα λεφτά του, φεύγει και απαρνείται τη γαλλική του υπηκοότητα κάνοντας αίτηση για τη βελγική. Η κόντρα του κ. Αρνό με τη γαλλική κυβέρνηση έφτασε στα μίντια, σόκαρε το γαλλικό κοινό και έφερε στην Ευρώπη το πρόβλημα της υπέρμετρης φορολόγησης, αλλά και μιας κόντρας μεταξύ κρατών, αφού η Γαλλία κατηγορεί τόσο το Βέλγιο όσο και τη Ρωσία πως έχουν βγει προς άγραν κεφαλαίων και διάσημων πολιτών. Για του λόγου το αληθές μάλιστα η Ρωσία του κ. Βλαντιμίρ Πούτιν έχει ήδη προσφέρει στον έτερο Γάλλο φορολογικό μετανάστη Ζεράρ Ντεπαρντιέ διαβατήριο και η Μορντόβια… χαρτοφυλάκιο: αυτό του υπουργού Πολιτισμού.
 
Ο πρώτος διδάξας
 
Πρώτος διδάξας πάντως ήταν ο Αμερικανός βιομήχανος Ερλ Τάπερ, ο οποίος το 1938 δημιούργησε τη δική του εταιρεία, την Tupperware Plastics Company, και το 1946 παρουσίασε την εφεύρεση που θα τον έκανε κροίσο και θα τον έβαζε στα κιτάπια της Ιστορίας: το αδιάβροχο και αεροστεγές πλαστικό δοχείο φαγητού, που τον έκανε διάσημο και πλούσιο. Το 1958, κι εντελώς ξαφνικά, ο Τάπερ πούλησε την Tupperware αντί 16 εκατ. δολαρίων στη φαρμακευτική εταιρεία Rexall. Για να μη χάσει τα μισά απ’ όσα έβγαλε αποποιήθηκε την αμερικανική υπηκοότητα και μετακόμισε στην Κόστα Ρίκα, όπου πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του. Υπάρχει όμως λύση σ’ αυτό το φαινόμενο; Οι Αμερικανοί ήδη μελετούν τη δυνατότητα επιβολής ενός ενιαίου, παγκόσμιου κεφαλαιακού φόρου, τουλάχιστον για τις χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ. Από την άλλη, αυτό είναι δύσκολο να γίνει δεκτό από τα κράτη-φορολογικούς παραδείσους, ενώ και η Κομισιόν ανακοίνωσε πρόσφατα, διά στόματος του αρμόδιου επίτροπου για θέματα Φορολογίας κ. Αλγκιρντας Σέμετα, ότι θα καταθέσει τις προτάσεις της μέχρι τα τέλη της χρονιάς σχετικά με την αντιμετώπιση του ζητήματος των φορολογικών παραδείσων και της φοροδιαφυγής.